Τα reality shows όχημα στην ιδεολογική επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών

Τα reality shows δεν αποτελούν κάποια καινοτομία των τελευταίων ετών της τηλεόρασης. Αντίθετα η ύπαρξη τους έρχεται από τη δεκαετία του 1990 με πρώτους εκπροσώπους το Survivor και το Big Brother. Πρωτοεμφανιζόμενα στις ΗΠΑ, ήρθαν να γαλουχήσουν και να διαπαιδαγωγήσουν τον λαό στην ιδεολογία αυτού του κανιβαλιστικού συστήματος μ’ έναν αξιοπρόσεκτα έντεχνο μηχανισμό. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τις καταρρεύσεις του ’89 - ’91, ο καπιταλισμός ξεκίνησε να παίρνει την ιστορική ρεβάνς του, αναδομώντας την ιδεολογική του απήχηση χωρίς πλέον αντίπαλο δέος. Φυσικά ο ρόλος της τηλεόρασης συνολικά δεν μπορεί να ειδωθεί πολύ διαφορετικά από αυτόν του κινηματογράφου. Ο Guy Hennebelle υποστήριζε πως οι 15 μέθοδοι που χρησιμοποιεί το Χόλλυγουντ είναι το λουστράρισμα της πραγματικότητας, η διαιώνιση του αμερικάνικου ονείρου, η έμμονη παρουσίαση του ατομικισμού, μια αρεστή παρουσίαση των στερήσεων, η ιδεολογική σύγχυση, η χειραγώγηση των συναισθημάτων, η πλαστογράφηση της ιστορίας, η καταπίεση της γυναίκας, ο ρατσισμός, ο εθισμός στη βία, η αφέλεια και η αναληθοφάνεια των κινηματογραφικών αναπαραστάσεων και το χάσμα ανάμεσα στη Χολιγουντιανή θεματική και την προβληματική του Αμερικάνικου λαού.

Πόσα άραγε απ’ αυτά τα σημεία δεν μπορεί να βρει κανείς και σήμερα στο Χόλλυγουντ, την τηλεόραση και τα reality shows. Αν και στην Ελλάδα ήρθαν με μια σχετική χρονική καθυστέρηση, απότοκο του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ, δεν είναι τυχαίο ότι αναζωπυρώθηκαν μέσα στα χρόνια της κρίσης, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο. Με σημείο εκκίνησης το 2017 και το Survivor, γίναμε μάρτυρες ενός show που μπόρεσε και καθήλωσε εκατομμύρια τηλεθεατές στο πιο άγρια ανταγωνιστικό παιχνίδι που είχε παρουσιαστεί ποτέ στη χώρα μας. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε δεκάδες διαφορετικά shows που μπορεί να φαίνονται ότι διαφοροποιούνται στη θεματολογία αλλά στην ουσία δεν έχουν καμία διαφορετική ιδεολογική προσέγγιση. Από το Master chef μέχρι τα talent shows ο παρονομαστής είναι κοινός. Υποταγή της αξιοπρέπειας των συμμετεχόντων στους κριτές και τους τηλεθεατές, αποδοχή υβριστικών, ρατσιστικών σχολίων σε πλαίσια άκρατου ανταγωνισμού, σκύψιμο του κεφαλιού και αναγνώρισης της όποιας ευθύνης και κριτικής σαν θέσφατο και καθαρά προσωπική ήττα, όλα αυτά είναι βασικά στοιχεία αυτών των εκπομπών.

Θα θέλαμε όμως να σταθούμε σε μια συγκεκριμένη θεματολογία των shows, μιας και σε μερικές ημέρες θα τιμήσουμε την ημέρα της Γυναίκας• αυτά που απασχολούν το γυναικείο φύλο και την ομορφιά. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεπηδήσει μια πληθώρα τέτοιων shows, το Greece Next Top Model , το Power of Love, το My Style Rocks και άλλα μικρότερης ίσως εμβέλειας. Παρά τις φαινομενικά διαφορετικές θεματολογίες τους, αποθέωση της εξωτερικής ομορφιάς, αναζήτηση του έρωτα μέσω της τηλεόρασης και ανάδειξη της καλλιτεχνικής και αισθητικής φύσης της μόδας (;) αντίστοιχα, ο παρονομαστής είναι κοινός. Η γυναίκα δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα αντικείμενο ομορφιάς, έρωτα και δημιουργίας οικογένειας ή ενασχόλησης με φούστες, φορέματα και νύχια. Η ανισότητα και η καταπίεση της γυναίκας σ΄ αυτή την κοινωνία δεν είναι καινούργια συνθήκη. Και μπορεί η θέση της να έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, μέσα από σκληρούς αγώνες γυναικείων και φεμινιστικών κινημάτων, κάτω από την καθοριστική επιρροή των κατακτήσεων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αλλά και από την ανάγκη που προέκυψε από δυο Παγκόσμιους Πολέμους να μπουν οι γυναίκες στην παραγωγή , αυτό όμως δεν συνεπάγεται και λύση της καταπίεσης. Θα ήταν άλλωστε αντίθετο σε θεμελιώδεις αρχές οικοδόμησης του καπιταλιστικού συστήματος να άρει δεσμά και αντιθέσεις καταπίεσης όσων περισσότερων κοινωνικών ομάδων μπορεί, μιας και με αυτό τον τρόπο ισχυροποιεί και διαιωνίζει τα κέρδη και την κυριαρχία του. Αντίθετα η ιστορία μας διδάσκει ότι σε όσο δυσκολότερες περιόδους ζούμε, η καταπίεση των πλέον καταπιεζόμενων ομάδων εντείνεται. Από τις γυναίκες και την πρόσφατη νομοθεσία για απολύσεις εγκύων, μέχρι την ολοένα αυξανόμενη δυσκολία ενός ατόμου της LGBTQ κοινότητας να ενταχθεί στην αγορά εργασίας με ισότιμους όρους ή βέβαια ενός μετανάστη και της ακραίας εκμετάλλευσης του, παρατηρούμε ότι η εκμετάλλευση οξύνεται. Ο ιδεολογικός μηχανισμός οφείλει να στηθεί προκειμένου αυτή η επίθεση να γίνει ευκολότερα αποδεκτή. Όσον αφορά τη γυναίκα, έρχεται να την παρουσιάσει όχι ως ισότιμο μέλος αυτής της κοινωνίας που θα εργαστεί με βάση τις ικανότητές της και που θα αντιμετωπίζεται ως μια ολοκληρωμένη οντότητα, αλλά ως κάτι ψευδώς αιθέριο, εύθραυστο, όμορφο και ως εκ τούτου υποταγμένο σ’ αύτη της την διάσταση. Βλέπουμε, λοιπόν, στις τηλεοράσεις μας, τις ίδιες τις γυναίκες που συμμετέχουν να αναρωτιούνται ποια δεν έχει άραγε φάει χαστούκι ή πως δουλειά των γυναικών είναι να πλύνουν τα πιάτα! Και πώς άραγε η μη αποσκελετωμένη εμφάνιση μια γυναίκας ή η απουσία πλαστικών είναι εγκληματικό σφάλμα απέναντι στην γυναικεία φύση.

Σαφώς όμως θεωρούμε ότι παρόλα αυτά το γυναικείο ζήτημα είναι ένα βαθιά ταξικό ζήτημα. Διότι μια γυναίκα αστικών καταβολών δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να καταπιέσει και να εκμεταλλευτεί εργαζόμενους. Διότι η καταπίεση και η εκμετάλλευση βρίσκεται όταν μια καθαρίστρια διώκεται για το πλαστό απολυτήριο Δημοτικού της και όχι όταν η Καγιά θα επιτεθεί από το βήμα του κριτή ρημάζοντας ότι όμορφο μπορεί να κρύβει η καρδιά κάθε νέας κοπέλας. Γιατί και εκείνη γυναίκα είναι αλλά ο ρόλος της δεν είναι άλλος από εξουσιαστικός!

Η γυναίκα, είπε ο Μάο, είναι το άλλο μισό του ουρανού και πρέπει να το κατακτήσει! Και αυτό οφείλουμε να προτάσσουμε απέναντι στον τηλεοπτικό –και όχι μόνο- οχετό , απέναντι στα ολοένα αυξανόμενα κρούσματα διακρίσεων κατά των γυναικών, στη δραματική αύξηση των φαινομένων βίας, βιασμών και δολοφονιών γυναικών που γινόμαστε μάρτυρες το τελευταίο διάστημα. Η χειραφέτηση της γυναίκας δεν θα έρθει μέσα από κανένα κίνημα #MeToo αλλά από την πολιτική της συνειδητοποίηση και τους ταξικούς αγώνες στο πλάι των υπόλοιπων εργαζομένων, εργατών, μεταναστών. Εκεί και μόνο εκεί, η γυναίκα θα βρει και θα οικοδομήσει την ισότητα και την ελευθερία της!

ΚΦ

Προλεταριακή Σημαία