Τι είναι όμως η Documenta
Η Documenta είναι μια διεθνής έκθεση που διοργανώνεται κάθε 5 χρόνια και έχει τις ρίζες της στη μεταπολεμική Γερμανία. Η πρώτη έκθεση το 1955 είχε σκοπό να παρουσιάσει την μέχρι τότε άγνωστη (λόγω απαγόρευσης κατά τη διάρκεια του ναζισμού) τέχνη του μοντερνισμού στο κοινό. Βέβαια αυτή είναι η μία πλευρά. Γιατί για τους διοργανωτές (σύμφωνα με το εισαγωγικό κείμενο της πρώτης Documenta), πιο σημαντικό από τα εικαστικά πράγματα ήταν το ζήτημα της διαίρεσης της Γερμανίας, στοιχειοθετώντας με αυτόν τον τρόπο και την πολιτική τους τοποθέτηση «υπέρ μίας κρατικής οντότητας, ενάντια στο καταπιεστικό κράτος της ΛΔΓ που εμπόδιζε την ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών της και καταπίεζε τις δημοκρατικές ελευθερίες τους, όπως νοούνταν στο δυτικό κόσμο». Δείχνοντας έτσι ξεκάθαρα το αντικομμουνιστικό στίγμα της, αφού αξιοποιήθηκε από την αστική τάξη της Γερμανίας για να αντιπαρατεθεί στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι μετά την πρώτη διοργάνωση, η γερμανική αστική τάξη επένδυσε στην Ντοκουμέντα, επιδιώκοντας την ενσωμάτωση των όποιων πρωτοποριακών στοιχείων της και καθιερώνοντάς την σαν διεθνή θεσμό.
Η Documenta στην Ελλάδα
Η Documenta προασπίζεται ότι η επιλογή της να μεταφερθεί στην Αθήνα έχει να κάνει, εκτός των άλλων, και με το ότι την ενδιαφέρει να μάθει από την κατάσταση στη χώρα μας και να μιλήσει γι’ αυτήν. Δεν παραλείπουν οι διοργανωτές να διατυμπανίζουν πως αναγνωρίζουν τις συνθήκες εξαθλίωσης που βιώνουν αυτή τη στιγμή οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα και να δηλώνουν τη συμπαράστασή τους στον ελληνικό λαό.
Και φυσικά δε μένουν μόνο στα λόγια! Μια από τις πιο υποκριτικές έως εξευτελιστικές δράσεις της Documenta είναι η προσφορά φαγητού στους άστεγους, κατά την οποία τρώει κυριολεκτικά όποιος προλάβει, με αποτέλεσμα εξαθλιωμένοι άνθρωποι να «παλεύουν» και να παρακαλάνε για ένα πιάτο φαγητό.
Αλλά και στο κομμάτι των εργασιακών συνθηκών ένα από τα μαθήματα που πήρε από την Ελλάδα είναι πως η κρίση και η οικονομική ανέχεια δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για την περαιτέρω εκμετάλλευση των εργαζομένων και την ελαστικοποίηση της εργασίας.
Χαρακτηριστική είναι η καταγγελία της «Πρωτοβουλίας Εργαζομένων στην Documenta 14», που αναδεικνύει την πραγματική ταυτότητα της διοργάνωσης και που κάνει λόγο για απαράδεκτες συνθήκες εργασίας και για μίμηση, σε πολύ λίγο χρόνο, από τη διοργάνωση, των χειρότερων ντόπιων εργοδοτών. Η σύμβαση μάλιστα που κλήθηκαν να υπογράψουν οι εργαζόμενοι γράφει λιγότερες μέρες και ώρες από αυτές που είχαν συμφωνήσει ενώ οι συμβάσεις που είχαν συμφωνήσει καταρτίστηκαν –επίσης την τελευταία στιγμή, χωρίς τη συμφωνία τους και απροειδοποίητα– με την εταιρεία μεσάζοντα, εργολάβο Man Power. Έτσι, η διοργάνωση της Documenta αποποιείται κάθε ευθύνης, αφού ως εργοδότης φέρεται ο εργολάβος ενώ οι μισθοί τους μειώθηκαν, προφανώς για να καλυφθεί το κόστος του μεσάζοντα.
Έμαθε και κάτι ακόμα όμως από την Αθήνα! Ότι ο συλλογικός αγώνας των εργαζομένων είναι πιο ισχυρός από οποιονδήποτε μέγα-θεσμό. Γιατί οι εργαζόμενοι μέσα από τη συλλογική τους κινητοποίηση κατάφεραν να πετύχουν την αλλαγή των όρων των συμβάσεών τους προς το καλύτερο, με αποτέλεσμα να υπογράψουν νέες, βελτιωμένες εκδοχές τους, που να ανταποκρίνονται περισσότερο στην αρχική συμφωνία. Κατάφεραν, επίσης, η Manpower να αφαιρέσει τον απαράδεκτο όρο από τη σύμβαση, που δήλωνε ότι στο ωρομίσθιο συμπεριλαμβάνονται και όλες οι νόμιμες προσαυξήσεις (+75% τις Κυριακές, δώρα, επιδόματα).
Αντί επιλόγου...
Μπορεί η έκθεση να προβάλλει έναν δήθεν ριζοσπαστικό, ή ακόμα και αντισυστημικό λόγο, μάλλον περισσότερο το κάνει όμως για να καλύψει το γεγονός, ότι αναπαράγει στο μεγαλύτερο μέρος της την κυρίαρχη αστική ιδεολογία και τις σάπιες αξίες της. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η συνδιοργάνωση της έκθεσης από τη δημοτική αρχή της Αθήνας (Καμίνης) με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που έσπευσαν να ταυτιστούν στα ζητήματα «αξιών» και πολιτισμού.
Με αφορμή την Documenta 14, στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης μπαίνει ακόμη μια φορά ο ρόλος της Τέχνης ως φορέα ιδεών. Πόσο «αριστερή» και «προοδευτική» μπορεί να είναι μια έκθεση Σύγχρονης Τέχνης όταν ο καλλιτεχνικός της διευθυντής, στη συνέντευξή του, αναφέρθηκε στις «ευκαιρίες» που δημιούργησε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα και ότι στόχος είναι η αξιοποίηση της Documenta ώστε «να αλλάξει τα πράγματα εκ των έσω»; Ή ακόμα, πόσο «δημοκρατική» ή «εναλλακτική» μπορεί να είναι μια έκθεση που εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους της;
* ο τίτλος της έκθεσης Documenta 14, που πραγματοποιείται στην Αθήνα.
Β.Χ.
Προλεταριακή Σημαία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου