Τη χρειαζόμαστε για το παρόν και το μέλλον του κινήματος, το χρωστάμε στις προηγούμενες γενιές των ελλήνων κομμουνιστών, αποτελεί σημαντικό στόχο για κατάκτηση, είναι μέρος της προσπάθειας αναγέννησης του κομμουνιστικού κινήματος και θα έχει πολλαπλά οφέλη.
Αυτή η δουλειά δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Κρύβει δυσκολίες, κινδύνους, σέρνει τον φόβο της αναμέτρησης με τις δύσκολες στιγμές του κινήματος, κουβαλά τον ισχυρό απόηχο της ήττας, των διαψεύσεων, των λαθών και των ανεπαρκειών. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτε όμως. Σταθερά στην όχθη των αναγκών και των συμφερόντων της εργατικής τάξης και του λαού μας, υπερασπίζοντας την μακρόχρονη πάλη του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, του δικού μας κινήματος, ξεπερνώντας αδράνειες, κακομοιριές, υποτιμήσεις και ανεμελιές, διαβάζοντας και μελετώντας πιο πολύ, συζητώντας ανοικτά και τολμηρά, μπορούμε να καλύψουμε τα κενά, να αναμετρηθούμε με την ιδεολογία της λήθης, να ενώσουμε τα σπασμένα νήματα του χθες με το σήμερα και το αύριο του κινήματος.
Η περίπτωση του Θανάση Κλάρα, που έμεινε για πάντα στην ιστορία με το όνομα Άρης Βελουχιώτης είναι ίσως από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις των δυσκολιών που αναφέραμε, έγινε αντικείμενο χειρισμών και ποικίλης εκμετάλλευσης, ιστορικών αναπροσαρμογών και ανακατασκευών, κόφτηκε και ράφτηκε πολλές φορές για να υπηρετηθούν αλλότριοι σκοποί, να κτυπηθεί το κομμουνιστικό κίνημα, η εθνικοαπελευθερωτική πάλη της Μεγάλης Δεκαετίας, να ενισχυθεί η διάσταση και το βάρος της ήττας στην σκέψη του λαού μας, να μεγαλώσει η παράλυση, η σύγχυση και η απογοήτευση. Στο χαμήλωμα του Άρη μέχρι την απαξία από μια πλευρά, σαν απάντηση το ψήλωμα του από άλλες πλευρές μέχρι τα ουράνια, τις περισσότερες φορές δεν ήταν απλά μια αθώα ιστορική μεγέθυνση και εκδίκηση του λαϊκού θυμικού. Στόχευε στην υποτίμηση και απαξία του κομμουνιστικού κινήματος, των μακρόχρονων αγώνων χιλιάδων και χιλιάδων κομμουνιστών και του ΚΚΕ. Επεδίωκε την εμπέδωση της ηττοπάθειας, έκανε εμπόριο με την ήττα και την σύγχυση και ήθελε να επιβάλλει την ιδεολογία της καθήλωσης και της ανημποριάς. Στην ουσία στόχευε κατευθείαν στον ίδιο τον Άρη και στο τι εκπροσώπησε και υπερασπίστηκε στην σύντομη αλλά πολυκύμαντη ζωή του.
Οι κομμουνιστές δεν έχουν ανάγκη από αγιοποιήσεις, θεοποιήσεις, ηρωποιήσεις και διάφορες ιδεαλιστικές και ανιστορικές μεγενθύσεις. Η μαζική ανιδιοτελής προσφορά αυτοθυσίας, και όχι μόνο του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, απέδειξε πως ο επαναστατημένες μάζες μπορούν να βγάζουν από τα σπλάχνα τους χιλιάδες πραγματικούς ήρωες, δηλαδή ανθρώπους με σάρκα και οστά, που συνειδητά μπαίνουν μπροστά, ξεπερνούν διάφορους καθημερινούς μέσους όρους, κάνουν απίστευτες υπερβάσεις, μεταμορφώνονται, όχι σε υπεράνθρωπους αλλά σε συνειδητούς με αυταπάρνηση αγωνιστές. Δεν έχουν ανάγκη να υπερβάλλουν για την ιστορία τους οι κομμουνιστές γιατί αυτή μιλάει από μόνη της. Ούτε πρέπει να τους ικανοποιούν ιστορικές ερμηνείες που μένουν στην επιφάνεια, που επιχειρούν να εξηγήσουν μόνο μέσα από προσωπικές επιλογές, συμπεριφορές και δραστηριότητες τα όσα συνέβησαν, που μεγεθύνουν τον ρόλο της προσωπικότητας σε βάρος των υλικών όρων, των κοινωνικών και πολιτικών συσχετισμών και της εξέλιξης της πάλης των τάξεων.
Από την άλλη οι κομμουνιστές δεν έχουν κανένα πραγματικό λόγο να φοβούνται την ιστορία, να παίζουν κρυφτούλι με τα ιστορικά -κοινωνικά και πολιτικά- γεγονότα, να αποφεύγουν να αγγίξουν ζητήματα, περιοχές και περιόδους ιστορικές, να μιλάνε για τα λάθη, τις αδυναμίες, τις υποχωρήσεις, τις ήττες και τα προβλήματα. Η αστική τάξη και ειδικά τα τελευταία χρόνια έχει ενισχύσει το ιδεολογικό οπλοστάσιο της με τα αποτελέσματα της πισωδρόμησης και προσωρινής ήττας του κομμουνιστικού κινήματος και της σοσιαλιστικής πρώτης απόπειρας. Χρησιμοποιεί για να παραλύσει τις μάζες αυτά τα αποτελέσματα και προσπαθεί να τις πείσει πως ο καπιταλισμός είναι το μοναδικό και αιώνιο κοινωνικό σύστημα. Ένας νέος κύκλος αναμέτρησης με τον καπιταλισμό δεν μπορεί παρά να συμπεριλαμβάνει και την αποτίμηση του προηγούμενου κύκλου, την αποκατάσταση αλλά και την κρίση πραγμάτων, εγχειρημάτων, κινημάτων, πολιτικών και ανθρώπων. Δεν είναι σύμμαχός μας μόνο το μέλλον αλλά και η ιστορία με την προϋπόθεση να την δούμε θαρρετά και την αντιμετωπίσουμε στα ίσια.
Για τον Άρη έχουν γραφτεί πολλά και θα συνεχίσουν να γράφονται. Στο πρόσωπό του συγκεντρώνονται ορισμένες σημαντικές προϋποθέσεις για να γίνεται κατ’ αρχήν κατανοητό το ενδιαφέρον, η προσοχή, η ιδιαίτερη ενασχόληση και η συλλογική συγκίνηση. Δεν είναι μοναδική περίπτωση στην ιστορία, και ειδικά γι' αυτούς που φεύγουν νωρίς και με τέτοιο τρόπο. Δεν σκοπεύουμε να σας παρουσιάσουμε την διαδρομή και την δράση του γιατί αρκετά είναι ήδη πολύ γνωστά και χιλιογραμμένα. Αυτό που θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι πως όπως και χιλιάδες άλλοι ο Άρης εντασσόμενος μέσα στο πιο ελπιδοφόρο νεοελληνικό κίνημα -το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα του '30, τμήμα της μεγάλης κομμουνιστικής στρατιάς που αναπτύχθηκε μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, και στον Μεγάλο Αγώνα του '40 με πρωταγωνιστή το ΚΚΕ- αναδείχθηκε σε πρωτοπόρο αγωνιστή, μεταμορφώθηκε, έκανε τις δικές του προσωπικές υπερβάσεις, εμπνεύστηκε, και μπόρεσε να αναπτύξει τις ιδιαίτερες και σημαντικές αναμφίβολα δυνατότητές του.
Ο δηλωσίας της Κέρκυρας, ο απόβλητος και απομονωμένος από τους συντρόφους και το Κόμμα σε μια από τις πιο κρίσιμες και διόλου εύκολες ιστορικές στιγμές που τίποτε δεν ήταν αυτονόητο, κατορθώνει να σταθεί όρθιος και να μπει από τους πρώτους στην δύσκολες πρώτες προσπάθειες κομματικής ανασυγκρότησης. Δημιουργεί και παραδίνει σε σωστά χέρια τον πρώτο εκδοτικό μηχανισμό στην κατοχική Αθήνα, δίνει σημαντικές πληροφορίες για την δράση και το ρόλο της λεγόμενης Προσωρινής Διοίκησης, κατασκεύασμα του Μανιαδάκη και μπαίνει αμέσως κάτω από τις οδηγίες της νέας ηγεσίας που σταδιακά από το καλοκαίρι του '41 ανασυγκροτείται συσπειρώνοντας αυτούς που βγαίνουν από τις φυλακές και τα στρατόπεδα. Το φθινόπωρο στέλνεται στην Ρούμελη με κομματική εντολή για αναγνωριστική αποστολή και τον Δεκέμβρη ανεβαίνει οριστικά στο βουνό με σκοπό την οργάνωση των πρώτων ανταρτο-ομάδων. Και επειδή κατά καιρούς έχουν λεχθεί διάφορα για το διαρκές κυνηγητό για την «δήλωση» και την κομματική κατακραυγή, για την περίοδο αυτή οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως η κομματική ηγεσία κάνει μια αξιοσημείωτη θετική και διόλου δογματική υπέρβαση. Αυτό για κείνους που μετέπειτα έριξαν με απαράδεκτες γενικεύσεις αναθέματα προς κάθε κατεύθυνση, απαξίωσαν τις σημαντικές θετικές πλευρές των πρωτοβουλιών που πάρθηκαν ή προσπάθησαν να τις μειώσουν με απλοϊκές και ανιστόρητες απόψεις του στυλ πως απλά θέλανε να διώξουν τον Άρη από την Αθήνα ή πώς απλά ήταν μόνο μια αναγκαστική επιλογή.
Έχει ειπωθεί και γραφτεί κατά κόρον πως σε αυτήν την πρώτη φάση που εκτείνεται ως την Άνοιξη του '43 (άλλοι την προεκτείνουν ως τις αρχές του καλοκαιριού) ο Άρης δεν βοηθήθηκε όσο θάπρεπε, δεν στάλθηκαν οι απαιτούμενες κομματικές δυνάμεις, κλπ. Εδώ υπάρχουν και αλήθειες και ψέματα και κατασκευές εκ των υστέρων για να προσαρμοστεί η ιστορία στα μέτρα διάφορων απόψεων, επιλογών και χειρισμών. Πράγματι στην πρώτη αυτή φάση ρίχνεται βάρος στην κομματική ανασυγκρότηση, στην δημιουργία όρων για την ανάπτυξη των αγώνων στην Αθήνα και στα υπόλοιπα αστικά κέντρα, την αντιμετώπιση της πείνας, την πρώτη μαζική αφύπνιση, την δημιουργία αντιστασιακών οργανώσεων. Αυτό ήταν κάτι παραπάνω από αναγκαίο και σημαντική προϋπόθεση και για το στέριωμα και του αντάρτικου. Το ότι υπήρξαν αντιπαραθέσεις για τον προσανατολισμό, τους σκοπούς, τους ρυθμούς ανάπτυξης και αυτό είναι αλήθεια αλλά σε αυτό δεν ήταν μόνο ο Άρης που διαφωνούσε αλλά και άλλοι στην νέο-ιδρυμένη ΚΕ του ΕΛΑΣ. Καθυστερήσεις -όπως λόγου χάρη η μαζική αποστολή αξιωματικών- και αναβολές υπήρξαν που δεν καθόρισαν την βασική φορά των πραγμάτων σε αυτήν την πρώτη περίοδο. Η ραγδαία ανάπτυξη του αντάρτικου στρατού και η πορεία του πολέμου δίνουν τις απαντήσεις στα διάφορα διλήμματα. Απαντήσεις φυσικά μερικές, αποσπασματικές και ανολοκλήρωτες. Τα ζητήματα θα επανέλθουν στην επόμενη φάση και μπροστά στην προοπτική αντιμετώπισης του μετα-κατοχικού καθεστώτος. Σε αυτήν την δύσκολη πρώτη φάση, λοιπόν, ήταν περίπου αναμενόμενο να υπάρξουν τριβές. Το εγχείρημα ήταν πρωτόγνωρο, προηγούμενη πείρα δεν υπήρχε, οι ανάγκες του αντάρτικου είχαν τους δικούς τους ιδιαίτερους νόμους και απαιτήσεις, φόβοι για εκτροχιασμούς και χάσιμο του ελέγχου δεν ήταν -όπως εκ των υστέρων λέγεται- εντελώς αδικαιολόγητοι . Το «κατσαπλιάδικο» σαν κατηγορία για τον Αρη επανέρχεται. Βοήθησαν σε αυτό ορισμένες ενέργειες, ο εξαρχής φόβος και το παρελθόν. Υπερβολικές οι κατηγορίες. Σίγουρα. Εντελώς αβάσιμες όχι. Το ζήτημα είναι πόσο βοηθήθηκε ο Άρης να ξεπεράσει αδυναμίες και λάθη της πρώτης φάσης ή αντιμετωπίστηκε με το κλίμα του μονίμως ύποπτου. Ως προς το τελευταίο η αντίληψη στο ηγετικό δυναμικό -ανεξάρτητα από διαβαθμίσεις- ήταν αρκετά διαδεδομένη και είναι λάθος να χρεώνεται μόνο σε ορισμένους. Άλλο εάν άλλοι άλλαξαν γνώμη στην πορεία και άλλοι για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα το κράτησαν μέχρι τέλους και στην ουσία θεωρούσαν πως η ανάδειξη του Άρη ήταν εξαρχής λάθος.
Ο Άρης δεν ανέβηκε στην Ρούμελη για να τεθεί επικεφαλής ενός αντάρτικου στρατού φτιαγμένου. Ανέβηκε για να στήσει τις πρώτες οργανωμένες ανταρτοομάδες, με στρατολογίες νεαρών -κύρια-χωρικών, ορισμένων κυνηγημένων από τις δυνάμεις κατοχής και ελάχιστων κομματικών μελών που στάλθηκαν από το κέντρο στην αρχή. Όλοι τους -πέρα από ορισμένους «κλαρίτες»- αδοκίμαστοι σε αυτήν την δύσκολη και καινούρια ζωή, έπρεπε να μάθουν τα βασικά σε ελάχιστο χρόνο. Όλοι τους έπρεπε να μάθουν να ζούνε οργανωμένα και πειθαρχημένα, να σέβονται τον λαό και τις περιουσίες του, να δείχνουν αυτοσυγκράτηση αλλά και αποφασιστικότητα, να γίνουν παραδείγματα για την μάζα κλπ. Οι δυσκολίες, οι δισταγμοί, οι δυστροπίες, οι προσωπικές συνήθειες, αποτελούσαν σοβαρό εμπόδιο, δημιουργούσαν προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν με αποφασιστικότητα, με σκληράδα μερικές φορές και με την ισχυρή δύναμη του παραδείγματος. Έπρεπε να γίνουν οι πρώτες αντάρτικες ένοπλες ενέργειες που να συγκλονίσουν και να συνεγείρουν τον πληθυσμό αλλά και να βαπτίσουν στην μάχη τους νεαρούς αντάρτες. Επρεπε να σπάσει ο φόβος, η ηττοπάθεια, η μεμψιμοιρία. Όλα αυτά δεν ήταν -ειδικά το '42- καθόλου εύκολη υπόθεση. Όλοι παραδέχονται πως ο Άρης τα κατάφερε περίφημα σε αυτήν την προσπάθεια, χωρίς να αποφύγει -όπως είναι φυσικό-υπερβολές και λάθη. Λάθη και υπερβολές δεν γίνονται μόνο στα κοιμητήρια.
Κατηγορήθηκε ο Άρης για τάσεις βοναπαρτισμού αυτονόμησης και υπονόμευσης της κομματικής λειτουργίας. Έχουμε εντελώς διαφορετική γνώμη για την ουσιαστική σχέση-αντίθεση που αναπτύχθηκε. Αν κάποιος θέλει να μείνει στην επιφάνεια και να πιαστεί από ορισμένα γεγονότα μπορεί να βγάλει ότι συμπέρασμα θέλει. Το ζήτημα είναι όμως να δούμε την βαθύτερη και ουσιαστικότερη πλευρά των σχέσεων. Το «δώστε με αυτόν τον μυταρά» που έκφραζε την απαίτηση για επιτελική στελέχωση του νέου στρατού και δεν αφορούσε μόνο τον Μακρίδη, η αποδοχή της αρχηγίας του Σαράφη, το τριαδικό Γενικό Στρατηγείο, η εκτέλεση όλων των κομματικών εντολών και αποφάσεων, η -σύμφωνα με τις διαταγές- αποστολή στην Πελοπόννησο και αργότερα στην Ηπειρο, η υπογραφή της εκεχειρίας, η διαταγή παράδοσης των όπλων, μια αλληλουχία αποδείξεων κομματικής συμμόρφωσης κάθε άλλο παρά συνιστούν βοναπαρτισμό. Δεν έγιναν όλα φυσικά χωρίς κόντρες, συγκρούσεις, άλλωστε είναι γνωστό πως ο Άρης (και όχι μόνο) διαφωνούσε με πολλές επιλογές που έγιναν. Μέχρι εκεί όμως. Ακόμα και στην σύσκεψη της Λαμίας δεν αποτόλμησε να περάσει τα όρια. Τα όρια τα πέρασε πολύ αργά, εντελώς προσωπικά και ιδιόρρυθμα, ήταν από την ανάποδη στην ουσία η ίδια στάση που κράτησε και κατά την διάρκεια του Αγώνα.
Αρκετοί δικαιολογούν αυτήν την αντιφατική σχέση σύγκρουσης/υποταγής με βάση την ομηρία της δήλωσης της Κέρκυρας, τις προσωπικές ιδιοτυπίες και την κομματικότητα. Έπαιξαν ρόλο και αυτά, χρησιμοποιήθηκαν, έγιναν αντικείμενα πιέσεων και εκβιασμών, επηρέασαν. Δεν ήταν όμως η μοναδική αιτία. Ο Άρης ξεχώρισε για την αποφασιστικότητα και την μεγάλη συμβολή του στην συγκρότηση και ανάπτυξη του ΕΛΑΣ, την αντρειοσύνη του, την αδιαλλαξία του και την περηφάνια που ενέπνεε, τις ικανότητές του στον παρτιζάνικο πόλεμο, την αντίθεση του με τους Εγγλέζους, την διορατικότητά του. Ακόμα και οι πιο σφοδροί επικριτές του, αναγνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο στην δημιουργία των πρώτων ανταρτοομάδων, και στην πρώτη φάση εξάπλωσης, παραδέχονται πως νιώσανε έκπληξη από την παρουσία του και τις απόψεις του στην σύσκεψη στην Αθήνα αρχές του '43, ομολογούν τον ρόλο που έπαιξε στην αλλαγή του κλίματος στην Πελοπόννησο κλπ. Ο Άρης δεν ήταν ο μόνος που είδε ορισμένα κρίσιμα πράγματα όμως το κύριο είναι πως αυτό δεν έφτανε. Χρειάζονταν -και όχι από έναν- η διατύπωση αλλά και η δυνατότητα επιβολής/ εφαρμογής/ εμπέδωσης μιας διαφορετικής πλατφόρμας που να συνένωνε το ηγετικό κομματικό δυναμικό, να αναιρούσε αντιφάσεις και λαθεμένους προσανατολισμούς, να άνοιγε τον δρόμο για το αποφασιστικό πάρσιμο της εξουσίας. Ένας τέτοιος ανα-προσανατολισμός δεν μπορούσε παρά να είναι αποτέλεσμα μιας συλλογικής διαδικασίας στο ηγετικό πυρήνα και με αυτόν μέσα. Δεν μπορούσε να γίνει για πολλούς λόγους ούτε με πραξικοπηματισμούς ούτε με προσωπικές πρωτοβουλίες. Το «εμείς δεν είμαστε σαν τα άλλα κόμματα, εμείς πειθαρχούσαμε στις εντολές του κόμματος» που υπογραμμίζει ο Πολύδωρος Δανιηλίδης κολλάει εδώ. Ένας τέτοιος ανα-προσανατολισμός αποδείχτηκε πως δεν μπορούσε να γίνει με τους όρους και τις προϋποθέσεις εκείνων των στιγμών. Τόσο ο Άρης (που εκτός των άλλων ήταν και έξω από τον κεντρικό πυρήνα) όσο και οι υπόλοιποι ούτε καν το διανοήθηκαν ουσιαστικά. Η ενδέκατη, μετα-Βαρκιζιανή ολομέλεια της ΚΕ, στην οποία υπήρξε σχεδόν ομόφωνη αποδοχή των πεπραγμένων είναι πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα της συλλογικής αναντιστοιχίας εκείνης της περιόδου.
Σε αυτήν την ολομέλεια αποφασίστηκε η καταδίκη και η διαγραφή του Αρη. Ανακοινώθηκε όμως μετά και κατά διαβολική σύμπτωση τις μέρες που ο Αρης με την μικρή ομάδα των μαυροσκούφηδων του «Μετώπου Εθνικής Ανεξαρτησίας» έδινε την τελευταία μάχη να αποφύγει το κυνηγητό. Είχαν προηγηθεί οι ανταλλαγές γραμμάτων με τον Σιάντο, η συνάντηση στα Πιτσωτά με τον Ζωγράφο απεσταλμένο της ΚΕ, το ταξίδι προς τα Ελληνοαλβανικά σύνορα και τέλος η κάθοδος και το τέλος στο Φαράγγι του Φάγγου. Στην Αθήνα ο τύπος και η προπαγάνδα των Εγγλέζων και του μετα-βαρκιζιανού καθεστώτος οργίαζε. Ηταν μια πολύ δύσκολη στιγμή για την άρτι-αφιχθείσα νέα ηγεσία του ΚΚΕ, που δεν μπορεί να δικαιολογήσει όμως, τον τρόπο και το ύφος αντιμετώπισης της περιπλοκής. Ο Άρης δεν ήταν μια από τις περιπτώσεις της σειράς και άξιζε μιας πιο προσεκτικής αντιμετώπισης. Εκ των υστέρων ειπώθηκαν διάφορα για τον κίνδυνο διάσπασης, την ενότητα, την πίεση που υπήρχε από το σύνολο σχεδόν της ΚΕ για δραστικές αποφάσεις, για τους κινδύνους πρόωρης ανατροπής της Βάρκιζας κλπ. Δεν μας ικανοποιούν οι εξηγήσεις που δόθηκαν. Πολύ περισσότερο που η ίδια αντιμετώπιση αναπαράχθηκε και στην συνδιάσκεψη του '50, τότε που ο Νίκος Ζαχαριάδης έκανε μια ευρεία επισκόπηση της Μεγάλης Δεκαετίας. Και καλά το '45! Αλλά το '50 τι πιέσεις και τι κίνδυνοι υπήρχαν για να ξαναμπεί ο Άρης στο ίδιο τσουβάλι με τον Πετσόπουλο, τους προβοκάτορες και το Αρχείο;
Με αφορμή τα 60χρονα της μάχης του Δεκέμβρη στην Αθήνα, πριν μερικούς μήνες στις εκδηλώσεις που οργάνωσε το κόμμα στην Θεσσαλονίκη και αλλού, επιδιώχθηκε να προσεγγιστούν οι αιτίες και οι λόγοι της ήττας. Με βασικό επίκεντρο το καίριο ζήτημα της εξουσίας στην μετακατοχική Ελλάδα, η τότε ηγεσία του κινήματος και του ΚΚΕ, απολυτοποίησε την σωστή κατά βάση εκτίμηση για τον κοινό συμμαχικό αντιφασιστικό αγώνα, δεν είδε έγκαιρα τις μεταβολές που γίνονταν με ραγδαίους ρυθμούς με την προοπτική της νίκης πάνω στον Αξονα αλλά και της απελευθέρωσης της χώρας, δεν κατανόησε σωστά το ενιαίο του Αγώνα, κινήθηκε ανάμεσα σε μια διαρκή υπερτίμηση / υποτίμηση του ρόλου του ξένου (αγγλικού) παράγοντα, έβλεπε τον ΕΛΑΣ σαν συμπληρωματικό και όχι σαν καθοριστικό παράγοντα λύσης του εσωτερικού προβλήματος. Κρίσιμο σημείο η λαθεμένη θεώρηση των δυνατοτήτων για ρήξη με τον ιμπεριαλισμό, η έλλειψη πίστης στις δυνατότητες του κινήματος, τα ιστορικά αποτυπώματα και πάνω στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα της αδύναμης θέσης της Ελλάδας, τα κατάλοιπα του ραγιαδισμού και της θεωρίας της «ψωροκώσταινας», και όλα όσα αναπαρήγαγαν την άποψη πως είναι αδύνατη η σύγκρουση με την τότε κοσμοκράτειρα.
Στο ζήτημα αυτό ο Άρης -αλλά όχι μόνο αυτός- είχαν μια πιο ξεκάθαρη ματιά. Ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες ανεπάρκειές τους, εκπροσώπησαν αυθεντικά το ισχυρό -έτσι και αλλιώς- μέσα στον λαό μας ρεύμα της ανεξαρτησίας, της ρήξης με την ξενική εξάρτηση θεωρώντας και σωστά πως αποτελεί τον κρίσιμο κρίκο για την λύση και του εσωτερικού προβλήματος. Δεν συγκέντρωσαν τυχαία το μίσος και την υπονόμευση από τον Αγγλικό παράγοντα, ο οποίος από την αρχή του Αγώνα μηχανορραφούσε, σχεδίαζε και προετοίμαζε την μετα-κατοχική επιβολή.
*****************************
Ο πρόωρος χαμός και ο τρόπος και η στιγμή που έγινε και το κυριότερο το γεγονός πως αυτός συνδέθηκε με την ήττα, την διάψευση των προσδοκιών του λαού μας, την πτώση του μεγαλύτερου αναγεννητικού και ελπιδοφόρου κινήματος του 20ου αιώνα, δημιούργησε ευνοϊκό έδαφος για την δημιουργία του μύθου. Καλώς ή κακώς σε αυτήν την κοινωνική-ιστορική φάση της ανθρώπινης προϊστορίας οι λαοί προσβλέπουν σε ηγέτες, οδηγούς, πρωτοπόρους κλπ. Το κομμουνιστικό κίνημα που δεν απέφυγε και αυτό να υποκλιθεί σε τέτοιες αντιλήψεις, πρέπει να δίνει διαρκή μάχη με την αναπαραγωγή τους, να προσπαθεί να τις περιορίσει στην σκέψη των λαϊκών μαζών. Ταυτόχρονα μπορεί να κατανοεί το γιατί γίνεται αυτό και να επιδιώκει να το εκλογικεύσει και να το εντάξει στην ιστορική-κοινωνική ανάλυση.
Στη περίπτωση του Άρη έπαιξαν κι άλλα πράγματα ρόλο. Η κρίση στο κομμουνιστικό κίνημα μετά την ήττα του ΔΣΕ και την αναγκαστική προσφυγιά, οι διασπάσεις και η κυριάρχηση του ρεβιζιονισμού, οι νέες διασπάσεις κλπ -πέρα από άλλα- βοήθησαν στο να γίνει ο Άρης αντικείμενο των διαμαχών, να χρησιμοποιηθεί και -όπως συνήθως γίνεται- να κακοποιηθεί. Να κοπεί και να ραφτεί στα μέτρα των αντιμαχόμενων, να γίνει σημαία για να κτυπηθεί η αντίπαλη πλευρά. Το μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα στάθηκε με προσοχή απέναντι στο ζήτημα, προσπάθησε να τοποθετηθεί πολιτικά, να δει διάφορες πλευρές, να αποφύγει «αγιοποιήσεις» και «αναθέματα». Σε αντίθεση οι άλλες πλευρές -έχοντας και τις μεγαλύτερες χρεώσεις- κράτησαν μια απαράδεκτη τάση ίσαμε τώρα. Η ανανεωτική λεγόμενη πτέρυγα του ρεβιζιονισμού προσπάθησε να σηκώσει την σημαία του Άρη, στην ουσία να την οικειοποιηθεί λαθραία, για να κτυπήσει το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, το ΚΚΕ, τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, τον λεγόμενο σταλινισμό κλπ. Σήκωσε τον Άρη για να κτυπήσει τον Άρη και να δικαιολογήσει προσαρμογές, υποταγές και συμβιβασμούς. Η άλλη πτέρυγα -προφασιζόμενη την υπεράσπιση του κόμματος- συνέχισε το θάψιμο που στην ουσία ήταν και είναι θάψιμο της ανοικτής και θαρραλέας, από την σκοπιά της υπεράσπισης-αναγέννησης του κομμουνιστικού κινήματος, συζήτησης και αποτίμησης του παρελθόντος. Έθαψε τον Άρη και αυτό ίσως είναι το λιγότερο. Στην ουσία έθαψε χρόνια τώρα, την επαναστατική εξέταση του Μεγάλου Αγώνα, των ουσιαστικών διδαγμάτων που βγήκαν και από αυτόν και από την ήττα. Γιατί -εκτός των άλλων- ρεβιζιονισμός σημαίνει και θεωρητικό στέγνωμα και φόβος για την ιστορία και υπόκλιση σε διαφόρων ειδών δεσμεύσεις.
Και οι δύο πτέρυγες όμως κινήθηκαν από κοινού τα χρόνια του πρώιμου Πασοκισμού στα '80, και συνήργησαν στην προσπάθεια της αστικής τάξης και των ιστορικών και ιδεολογικών υπαλλήλων της, να κάνουν τον Άρη και τον Γοργοπόταμο «εθνική σημαία», να λαφυραγωγήσουν διαμέσου της εθνικοποίησης τον Μεγάλο Αγώνα, να τον κόψουν και να τον ράψουν στο επίσημο, αταξικό και ανιστόρητο κοστούμι της Εθνικής Αντίστασης.
*************************************
Κακόπαθε λοιπόν ο Άρης αλλά όχι μόνο αυτός. Κακόπαθε ποικιλοτρόπως και η ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος και η εποποιία του Αγώνα της Μεγάλης Δεκαετίας. Μένει στις καινούριες βάρδιες των κομμουνιστών στην χώρα μας να συνθέσουν, να αποτιμήσουν και να βγάλουν τα αναγκαία διδάγματα, από την ηρωική ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος του προηγούμενου αιώνα. Σε αυτήν την εκ νέου προσπάθεια αποκατάστασης/ υπεράσπισης και διδαχής ο Θανάσης Κλάρας σαν Άρης Βελουχιώτης πρέπει να πάρει τη θέση που του αξίζει. Σαν ένα από τα ισχυρά σύμβολα ενός διαρκούς και αδιάλλακτου αγώνα για την κοινωνική και εθνική απελευθέρωση του λαού μας. Ο τελευταίος με το αισθητήριό του εκεί έχει κατατάξει τον Άρη από καιρό. Το «ήρωες με δώδεκα ζωές» που αναφέρεται στο γνωστό αντάρτικο τραγούδι στις περιπτώσεις σαν και αυτή του Άρη δεν είναι υπερβολή. Ο Θανάσης Κλάρας γεννήθηκε στην αυγή του περασμένου αιώνα. Στην αυγή του 21ου παραμένει ολοζώντανος, επίκαιρος και επικίνδυνος για τους διώκτες και δολοφόνους του.
Την ομιλία την βρήκαμε και την αντιγράψαμε από το ιστολόγιο: http://istoriakk.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου