Ταινιοκριτική: "Θολός Βυθός"

Η σημαντική αυτή ταινία προβάλλεται αυτές τις μέρες σε λίγες αίθουσες στην Αθήνα και αξίζει να ειδωθεί. Αναφέρεται στην "προσωπική" εμπειρία ενός "επίσημα ορφανού κι από τους δύο γονείς" παιδιού αντάρτη του Δημοκρατικού Στρατού που ενηλικιώνεται στις διαβόητες "παιδουπόλεις" της Φρειδερίκης στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, αφού η γιαγιά του αναγκάζεται να το παραδώσει αδυνατώντας να "τον μάθει γράμματα". Μέσα από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία-γύρισμα, ο θεατής μεταφέρεται με αυθεντικό τρόπο στον πυρήνα της αντιμετώπισης των κομμουνιστών και του κομμουνιστικού κινήματος από τους νικητές του εμφυλίου, το ρόλο του στέμματος στο συγκεκριμένο πεδίο αλλά και την άμεση ανάμιξη των Αμερικανών ιμπεριαλιστών και του κράτους τους.

Με καθηλωτικό τρόπο αναπαράγεται όλη η "διαπαιδαγώγηση" των ανηλίκων αγοριών και κοριτσιών με τα σάπια "ιδανικά" της εθνικοφροσύνης, του αντικομμουνισμού και του ραγιαδισμού στη βασιλεία και τους ξένους προστάτες της. Ένα μείγμα καταπίεσης ακόμη και των πιο φυσικών αναγκών στην τρυφερή αυτή ηλικία και μετέπειτα, έντονης στρατιωτικοποίησης της διαβίωσης, θρησκοληψίας και απαγόρευσης κάθε διαφορετικής έκφρασης εναλλάσσεται με την συστηματική πλύση εγκεφάλου με τα "εθνικά ιδεώδη", παράλληλα με τον έντονο φόβο του κοινωνικού καθεστώτος για την "αναβίωση" του κομμουνιστικού κινδύνου. Στην συγκεκριμένη όμως περίπτωση, η προσπάθεια αυτή μοιάζει να γυρίζει μπούμερανγκ στους εμπνευστές και υλοποιητές της.

Βασισμένη η ταινία σε γνωστές και άγνωστες χιλιάδες τραγωδίες των παιδιών αυτών, καταδεικνύει το πραγματικό "παιδομάζωμα" που συντελέστηκε τις 10ετίες του '50 και του '60 στη χώρα μας για την "αναμόρφωση" της γενιάς αυτής για κάθε εσωτερική χρήση, ως την "υιοθεσία" (αγορά στην ουσία) από εύπορες άκληρες αμερικανικές οικογένειες. Ο μικρός πρωταγωνιστής, ωστόσο -πνεύμα αντιλογίας και αντίδρασης από την προσχολική του ηλικία- στην πορεία ενηλικίωσής του και καθώς πάντα πίστευε στην ύπαρξή του, θα μάθει ότι ο πατέρας του είναι ζωντανός στη Βάρνα της Βουλγαρίας και θα πάει να τον συναντήσει ...

Με έμμεσο τρόπο καταρρίπτεται και ο άλλος μεγάλος μύθος του αστικού αφηγήματος περί "ανταρτόπληκτων", ιδιαίτερα ορεινών, περιοχών της ελληνικής υπαίθρου, αφού αυτές ήταν επί της ουσίας "φασιστόπληκτες" από την βίαιη εκτόπιση του πληθυσμού στις πόλεις για να μη βρίσκει βάσεις στήριξης η ένοπλη πάλη του λαού. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής υπήρξε μετά το '49 η μαζική φτώχεια και αδυναμία ακόμη και για στοιχειώδη εκπαίδευση των παιδιών των ανταρτών που εκμεταλλεύτηκε η "βασιλομήτωρ" για το ... θεάρεστο έργο της.

Η σκόπιμα από τους συντελεστές της ταινίας ανεπιτήδευτη παρουσίαση όλων των καταστάσεων και χαρακτήρων, όσο κι αν από συστημικούς κριτικούς κινηματογράφου παρουσιάζεται ως "καλλιτεχνικά απλή", βάζει το θεατή να σκεφτεί, να αναλογιστεί και, εν τέλει, να πάρει θέση. Είναι αυτό το μεγάλο της πλεονέκτημα!

Σ.Π.