Με αφορμή την συμφωνία μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας υπό την εποπτεία των ΗΠΑ αναδημοσιεύουμε το άρθρο "Κρίση στις σχέσεις Ρωσίας – Αζερμπαϊτζάν:Ο ιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός Ρωσίας-ΗΠΑ/Δύσης για τον έλεγχο της περιοχής σε πλήρη εξέλιξη" που δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία 989 του Σαββάτου 19 Ιούλη:
Η αφορμή δόθηκε όταν στις 27 Ιουνίου, σε μια εκτεταμένη «αντιτρομοκρατική επιχείρηση», κατά την οποία σκοτώθηκαν δύο Αζέροι, οι ρωσικές αρχές προχώρησαν στη σύλληψη 50 ατόμων αζέρικης καταγωγής, στην επονομαζόμενη και «πρωτεύουσα των Ουραλίων» Εκατερίνμπουργκ, που κατηγορούνται για φόνους το 2000, το 2011 καθώς και για μαζική δηλητηρίαση πολιτών από πώληση νοθευμένου αλκοόλ το 2021. Η «απάντηση» του Αζερμπαϊτζάν ήρθε στις 30 Ιουνίου, με την «ειδική επιχείρηση» των δυνάμεων ασφαλείας στα γραφεία του Sputnik Azerbaijan και τη σύλληψη δύο μελών του με την κατηγορία ότι ήταν αξιωματικοί της ρωσικής μυστικής υπηρεσίας FSB, ενώ στη συνέχεια αναβλήθηκαν όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και διπλωματικές συναντήσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία»
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών άρχισαν να επιδεινώνονται όταν τον περασμένο Δεκέμβρη καταρρίφθηκε επιβατικό αεροσκάφος των κρατικών αερογραμμών του Αζερμπαϊτζάν που ετοιμαζόταν να προσγειωθεί στο Γκρόζνι της Τσετσενίας. Οι εξηγήσεις που έδωσε η Μόσχα, ότι καταρρίφθηκε από λάθος της ρωσικής αεράμυνας που αντιμετώπιζε επίθεση ντρόουν από την Ουκρανία, θεωρήθηκαν ανεπαρκείς από το Μπακού. Τον περασμένο Φεβρουάριο, του 2025, το Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε την αναστολή των δραστηριοτήτων του Sputnik Azerbaijan (παράρτημα του ρωσικού ομίλου Russia Today), ενώ ο πρόεδρος της χώρας Ι. Αλίεφ δεν παραβρέθηκε στην παρέλαση της 9ης Μαΐου στη Μόσχα.
Το αζέρικο «εκκρεμές» μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας
Το Αζερμπαϊτζάν μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης βρέθηκε στο στόχαστρο των ΗΠΑ και με αντικείμενο την απόσπασή του από τη ρωσική επιρροή. Οικονομικά-ενεργειακά μέσω της προώθησης αγωγών που παρέκαμπταν τη Ρωσία και με κυριότερο τον περίφημο Μπακού – Τιφλίδα - Τσεϊχάν, αμερικανικών συμφερόντων, που εγκαινιάστηκε το Μάιο του 2005 και προωθούσε από τότε την απεξάρτηση της Ευρώπης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, καθώς και τον αγωγό TAP. Στρατιωτικά, με τη στενή συνεργασία ΗΠΑ- Αζερμπαϊτζάν, την εκπαίδευση -με τα νατοϊκά πρότυπα- του αζέρικου στρατού στην Τουρκία καθώς και τη συμμετοχή αζέρικων στρατευμάτων στις αμερικανικές επεμβάσεις σε Ιράκ, Αφγανιστάν.
Η Ρωσία έκανε σοβαρές προσπάθειες με στόχο να ανακτήσει τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν σε οικονομικό, πολιτικό-διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο, εκμεταλλευόμενη τη σχέση τους στο πλαίσιο της ΣΕ, τη γειτνίασή τους αλλά και τη ρωσική μειονότητα που υπάρχει στη χώρα.
Η «βελούδινη επανάσταση» του 2018 στην Αρμενία και η ανάδειξη μιας φιλοδυτικής ηγεσίας άλλαξε πολλά στον τρόπο που η Ρωσία παρέμβαινε στον Νότιο Καύκασο. Η Ρωσία, παρά την αμυντική συμφωνία που είχε με την Αρμενία, δεν εμπόδισε τη νίκη του Αζερμπαϊτζάν το 2020, το οποίο προσάρτησε σημαντικό μέρος των απολεσθέντων από τον πόλεμο του 1994 εδαφών. Εγκατέστησε όμως «ειρηνευτική δύναμη» 2.000 ρώσων στρατιωτών στην περιοχή. Το ίδιο δεν επενέβη όταν το Αζερμπαϊτζάν απέκλεισε το 2022 και για δέκα μήνες τον διάδρομο Lachin που συνέδεε την Αρμενία με τον αρμένικο θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ στο ΑζερμπαΙτζάν.
Το πλήρες «άδειασμα» της Αρμενίας από τη Ρωσία ήρθε στην επίθεση του Αζερμπαϊτζάν το Σεπτέμβρη του 2024, που οδήγησε στην ήττα της Αρμενίας, στην απώλεια του Ναγκόρνο Καραμπάχ και στη μετακίνηση του αρμένικου πληθυσμού του στην Αρμενία. Ως αποτέλεσμα, η Αρμενία «πάγωσε» τη συμμετοχή της στον Οργανισμό Συλλογικής Συνθήκης για την Ασφάλεια (CSTO) με επικεφαλής τη Ρωσία. Να σημειώσουμε εδώ πως δύο μέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία (2022), και με τη Ρωσία να έχει επιπλέον την ανάγκη να προστατέψει τα νώτα της, σύναψε συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με το Αζερμπαϊτζάν κυρίως στο οικονομικό-ενεργειακό πεδίο.
Η «πίσω αυλή» σε διαδικασία αναταραχής και ανακατατάξεων
Η περίοδος μετά την εισβολή στην Ουκρανία αδυνάτισε συνολικά τον έλεγχο του ρώσικου ιμπεριαλισμού στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Βέβαια, με τους περιορισμούς που της έβαζε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Ρωσία προσπαθούσε να αποσταθεροποιήσει τη φιλοδυτική κυβέρνηση του Νικόλ Πασινιάν και ταυτόχρονα να αποσπάσει το Αζερμπαϊτζάν από τη δυτική επιρροή, ενώ με βάση τις στενές σχέσεις Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν («δύο κράτη, ένα έθνος» - Ερντογάν) οι κινήσεις της Μόσχας είχαν και το στοιχείο διατήρησης της ιδιόμορφης ρωσοτουρκικής σχέσης. Οι αυξανόμενες δυτικές κυρώσεις καθιστούσαν συνολικά τον Νότιο Καύκασο, εκτός από κρίσιμη γεωπολιτική περιοχή για τη Ρωσία, και πέρασμα για την έξοδο από και προς το Ιράν για το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Η αδυναμία της Ρωσίας να αποτρέψει την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αύξησε τα ερωτηματικά για τις δυνατότητές της στην περιοχή. Ταυτόχρονα οι εξελίξεις μεγάλωναν τα περιθώρια των αμερικανών και των ευρωπαίων (κυρίως Γάλλων και Βρετανών) ιμπεριαλιστών να παρέμβουν, αλλά και έδιναν «χώρο» στις φιλοδοξίες του Αζερμπαϊτζάν να αναβαθμίσει το ρόλο του στην περιοχή. Εν τω μεταξύ, η φιλοδυτική τροχιά της Αρμενίας συνεχιζόταν ενώ η φιλορωσική κυβέρνηση της Γεωργίας δοκιμαζόταν συνεχώς. Η επίθεση των ΗΠΑ-Ισραήλ στο Ιράν, εκτός από τα ζητήματα που έθεσε για τη σχέση Ρωσίας-Ιράν, επανέφερε στο προσκήνιο και τις σχέσεις Αζερμπαϊτζάν – Ισραήλ που τα τελευταία χρόνια έχουν ιδιαίτερα ενισχυθεί στη βάση και της κοινής αντιπαλότητάς τους με το Ιράν.
Άραγε οι φήμες ότι στις 19-20 Ιουνίου χρησιμοποιήθηκε το έδαφος του Αζερμπαϊτζάν για την εκτόξευση ουκρανικών ντρόουν στη ρωσική επικράτεια ήταν η έναρξη της πρόσφατης κρίσης των σχέσεων Ρωσίας-Αζερμπαιτζάν; Φήμες που μάλιστα συνδυάζονται με αντίστοιχες για εκτόξευση ισραηλινών ντρόουν και συνολικά τη χρησιμοποίηση του αζέρικου εναέριου χώρου ενάντια στο Ιράν στον «πόλεμο των 12 ημερών». Ήταν ξαφνική και μόνο αντανακλαστική κίνηση στα γεγονότα των ημερών η φιλοουκρανική υστερία των αζέρικων ΜΜΕ τον Ιούλιο και η συνομιλία Αλίεφ-Ζελένσκι ή αποτέλεσμα πιο βαθιών γεωπολιτικών επιλογών της αζέρικης άρχουσας τάξης;
Μήπως τελικά η κατάρριψη του αζέρικου επιβατικού αεροσκάφους εφτά μήνες νωρίτερα ήταν μια προειδοποίηση της Μόσχας για αυτό που έβλεπε να συντελείται; Και τα τωρινά γεγονότα, όπως οι πρόσφατες καταγγελίες του Πασινιάν για προσπάθεια φιλορώσικου πραξικοπήματος με αρχηγό τον αρχιεπίσκοπο Μικαέλ Ατζαπαχιάν και χρηματοδότη τον ρωσοαρμένιο επιχειρηματία Σαμβέλ Καραπετιάν, δεν είναι παρά ισχυρές ενδείξεις αυτού που θεωρούν δεδομένο τα δυτικά ΜΜΕ: την αντίδραση της Μόσχας στην επαπειλούμενη απώλεια της επιρροής της – ή σημαντικού μέρους αυτής - σε μια περιοχή που από την εποχή του τσάρου θεωρούνταν η «πίσω αυλή» της;
Οι πολύ πρόσφατες εξελίξεις με την επίσκεψη -με δυτική «προτροπή»- του Πασινιάν στην Άγκυρα και η προσπάθεια εξομάλυνσης των αρμενο-τουρκικών σχέσεων, η επικείμενη συνάντηση Πασινιάν – Αλίεφ για την προώθηση «ειρηνευτικού σχεδίου» μεταξύ Αρμενίας- Αζερμπαϊτζάν, οι «διαρροές» ότι με αμερικάνικη υπόδειξη επίκειται ένταξη του Αζερμπαϊτζάν στις «Συμφωνίες του Αβραάμ» δείχνουν τις μετατοπίσεις που συμβαίνουν στην περιοχή. Η δε συμφωνία Τουρκίας – Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν σχετικά με το διάδρομο Ζανγκεζούρ, που ενώνει το Αζερμπαϊτζάν με τον αζέρικο θύλακα του Ναχιτσεβάν και στη συνέχεια με την Τουρκία, από την οποία αποκλείουν τη Ρωσία, αμφισβητεί ανοιχτά τη ρωσική επιρροή στον Νότιο Καύκασο. Ενώ και για το Ιράν με τη σημαντική αζέρικη μειονότητα στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας μέχρι και τη μεθόριο Ιράν – Αζερμπαϊτζάν, αποτελεί γεωπολιτική πρόκληση.
Είναι φανερό ότι όλος ο Νότιος Καύκασος, το νότιο «μαλακό υπογάστριο» του ρωσικού ιμπεριαλισμού, αποτελεί τόσο γεωπολιτικό φραγμό προς τη ρωσική ενδοχώρα όσο και κρίσιμο τμήμα της εξόδου της Ρωσίας προς το Νότο και τον Ινδικό Ωκεανό. Γι’ αυτό το λόγο η απόσπασή του από τον ρώσικο έλεγχο και σε κάθε περίπτωση η μετατροπή του από τους δυτικούς ιμπεριαλιστές (κυρίως τον αμερικάνικο) σε διαρκή μοχλό παρενόχλησης, αντιπερισπασμού και αποσταθεροποίησης των ρωσικών σχέσεων επιρροής αποτελεί μονόδρομο.
Τα προηγούμενα, με δεδομένο το πολυδαίδαλο κρατικό και εθνοτικό τοπίο του Νότιου Καυκάσου και το γεγονός ότι και αυτές οι εξελίξεις είναι ενταγμένες στο ευρύτερο πλαίσιο της πορείας προς ένα γενικευμένο μακελειό, σημαίνουν πως ανοίγει μια φάση ακόμα μεγαλύτερων εντάσεων, ανακατατάξεων στην περιοχή και φυσικά αύξησης των κινδύνων για τους λαούς της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου