Η Πείνα του Δρ. G. N. Σαϊμπάμπα

των Karen Gabriel και P. K. Vijayan*

Ας μιλήσουμε για πείνα. Η πείνα είναι η μάνα. Αλλά όχι η μάνα που είναι το 60% των ανθρώπων που πεινούν στον πλανήτη, όχι η μάνα που λιμοκτονεί η ίδια για να ταΐσει το παιδί της, ούτε η μάνα που το μόνο της γεύμα είναι αποφάγια ώστε να μείνει ζωντανή και να παραμείνει μάνα και να ξαναφάει αποφάγια την επόμενη μέρα, ούτε εκείνη που θα αρνηθεί να φάει τα ψίχουλα που θα τη διατηρήσουν στη ζωή σαν μάνα.
Όχι, η πείνα είναι η μάνα που τα παιδιά της είναι ο υποσιτισμός, η αρρώστια και ο θάνατος. Η πείνα είναι η μάνα που τα παιδιά της, σαν τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας, συνέχεια μεταλλάσσονται, παίρνουν διάφορες μορφές υποσιτισμού, αρρώστιας και θανάτου και πολλαπλασιάζονται σ' όλη χώρα, καθώς η πείνα απλώνει τα μεγάλα φτερά της. Η πείνα και τα παιδιά της τρέφονται ασταμάτητα, λαίμαργα όχι μόνο από την υγεία, τη ζωντάνια και την ικανότητα για δουλειά, αλλά από το ίδιο το πνεύμα, την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό. Η πείνα και οι ακόλουθοι της κοροϊδεύουν τη δουλειά του χωρικού, του αγρότη, του εργάτη, του τεχνίτη, του άστεγου, του φτωχού της πόλης, του καλλιτέχνη, του μικρομαγαζάτορα και της πόρνης, λέγοντας “Όσο κι αν θέλετε να δουλέψετε, όσο κι αν δουλεύετε πραγματικά, ότι κι αν κάνετε ή πουλάτε, δεν θα μπορέσετε ποτέ να μας χορτάσετε!”
Η πείνα είναι η νούμερο 1 αιτία θανάτου στην Ινδία, μια χώρα που κυνηγιέται από την “διάχυτη παρουσία της μόνιμης πείνας” όπως το έθεσε ο Αμάρτια Σεν (Ινδός οικονομολόγος – βραβείο Νόμπελ Οικονομίας) το 2003 στην ομιλία του στο Πανεπιστήμιο του Δελχί. Υπάρχουν 870 εκατομμύρια χρόνια πεινασμένοι άνθρωποι – δηλαδή άνθρωποι που δεν έχουν τα μέσα ούτε να διασκεδάσουν την πείνα τους – στον κόσμο, κι απ΄ αυτούς το ένα τρίτο – περίπου 276 εκατομμύρια – είναι μόνο στην Ινδία (1) Στη διάλεξη του το 2013, ο Σεν υπογράμμισε οτι “η Ινδία έχει το μεγαλύτερο απόλυτο αριθμό πεινασμένων στη γη”. Κάθε μέρα πάνω από 7000 Ινδοί πεθαίνουν από την πείνα – κάθε μέρα, μέρα τη μέρα. 7000 Ινδοί την ημέρα. Δέκα εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα και από ασθένειες που σχετίζονται με την πείνα κάθε χρόνο. Στο Ολοκαύτωμα, για το οποίο ο κόσμος δεν έχει πάψει να σοκάρεται, 6 εκατομμύρια Εβραίοι θανατώθηκαν. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ το μέγεθος κλίμακας αυτής της βαρβαρότητας και της βίας. Σχεδόν διπλάσιοι – 10 εκατομμύρια άνθρωποι – πεθαίνουν κάθε χρόνο στην Ινδία, όμως μένουμε απαθείς, ακόμη και προσεκτικά ανίδεοι. Επειδή αυτά τα 10 εκατομμύρια άνθρωποι δεν πεθαίνουν από σφαίρες και βόμβες ή στα ναζιστικά κρεματόρια και τα εργαστήρια βασανιστηρίων κάθε χρόνο, αυτό δε σημαίνει ότι δεν πεθαίνουν από τη βαρβαρότητα και τη βία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ακόμη χειρότερη η βαρβαρότητα και η βία γιατί είναι συνεχείς και ύπουλες η παραμέληση και οι στερήσεις. Δεν το βλέπουμε αυτό γιατί είναι μέρος της δομικής βίας της καθημερινότητας μας. Κάθε μέρα η πείνα και τα παιδιά της τρώνε ελευθερία και αποπατούν σκλαβιά πάνω στη γη – πλήθη ανθρώπων καταναλώνονται από τη στέρηση και μετατρέπονται σε σαπισμένα απόβλητα έρμαια του υποσιτισμού, της αρρώστιας και του θανάτου. Και θέλουμε και Swachh Bharat (Καθαρή Ινδία! - σ.τ.μ.)...
Ο ιστότοπος Bhook.com σημειώνει ότι: “Παρά τη σημαντική βελτίωση της περίθαλψης από την εποχή της Ανεξαρτησίας και την ετήσια ανάπτυξη κατά 8% τα τελευταία χρόνια, ο υποσιτισμός παραμένει η σιωπηρή επείγουσα κατάσταση στην Ινδία με σχεδόν 50% των παιδιών ελλιποβαρή και πάνω από το 70% των γυναικών και των παιδιών να πάσχουν από σοβαρές διατροφικές διαταραχές όπως η αναιμία”. Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων σημειώνει ότι ο νόμος για την Εθνική Διατροφική Ασφάλεια στοχεύει σε πάνω από 800 εκατομμύρια ανθρώπους – 75% του αγροτικού και 50% του αστικού πληθυσμού – που ζουν κάτω ή οριακά πάνω από το εθνικό όριο της φτώχειας. Παραθέτουμε ορισμένα στοιχεία από έναν άλλο ιστότοπο, το Indiafoodbanking.org: “Το 58% των παιδιών κάτω των 2 ετών είναι καχεκτικά, 1 στα 4 παιδιά υποσιτίζονται, 3000 παιδιά στην Ινδία πεθαίνουν κάθε μέρα από ασθένειες που σχετίζονται με την κακή διατροφή, το 24% των θανάτων των παιδιών κάτω των 5 ετών έχει σχέση με την πείνα”.
Η ενδημική πείνα και τα επακόλουθά της έχουν και ανθρώπινη μορφή. Κοιτούν με λάμψη μέσα από τα μάτια των τσιφλικάδων που θέλουν περισσότερη γη, των εμπόρων που σου αλλάζουν το τίποτα τους με τα πάντα σου, των μεγαλοεπιχειρηματιών που θέλουν να χώσουν τα τρυπάνια τους στα έγκατα της γης, να εξάγουν τα σπλάχνα της για τα εργοστάσια και τις φάμπρικες τους και να σου πετάξουν μια “αποζημίωση” επειδή είχες το θράσος να γεννηθείς εκεί, των διευθυντών εργοστασίων που θέλουν να κόψουν κι άλλο τα μεροκάματα και να ξεζουμίσουν στη δουλειά τους εργάτες, των νταβατζήδων και διακινητών που κλέβουν και απαγάγουν γυναίκες και παιδιά που θα αλεστούν στα αχόρταγα εργοστάσια σεξ των πόλεων και της διεθνούς αγοράς.
Η πείνα τσιρίζει με τη διχαλωτή της γλώσσα μέσα από τα στόματα των γραφειοκρατών και των πολιτικών που κλείνουν συμφωνίες “προς όφελος του λαού” με τους τσιφλικάδες, τους εμπόρους, τους επιχειρηματικούς γίγαντες και κατόπιν τους τυφλώνει για να μη δουν την αχαλίνωτη εκμετάλλευση στα εργοστάσια και τα πορνεία. Τα παιδιά της πείνας έχουν σκλαβώσει τη χώρα, όμως η πείνα έχει φυλακίσει το μυαλό. Η πείνα δεν είναι ατύχημα της μοίρας (όπως θέλουν να το παρουσιάσουν), είναι εργαλείο της ιστορίας. Η πείνα είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέσα που έχουν στη διάθεσή τους οι ισχυροί για διατηρούν την υποταγή.
Τι σημαίνει λοιπόν να ξεκινάς απεργία πείνας σε μια χώρα σαν την Ινδία, όπου το ένα τέταρτο σχεδόν του πληθυσμού βρίσκονται σε μια μόνιμη κατάσταση πείνας; Μήπως σημαίνει ότι ο απεργός ενώνεται ηθελημένα με τις μάζες των πεινασμένων, ως ένδειξη αλληλεγγύης; Ή – όπως η θυσιαζόμενη μάνα – δίνει το φαγητό του σε κάποιον άλλο; Ή μήπως χτυπά την ίδια την πείνα, παραδόξως επικαλούμενη την ίδια; Μήπως λέει “Πεινάω ήδη και μου στερείς τα μέσα για να χορτάσω, επομένως θα στερήσω από τον εαυτό μου την ανάγκη αυτή. Θα αρνηθώ τα ψίχουλα των ψεύτικων υποσχέσεων σας για χόρταση. Θα πεθάνω στην πείνα την ίδια την πείνα!”;
Σε μια χώρα σαν την Ινδία, όπου βασιλεύει η πείνα σαν μια αλλόκοτη βασίλισσα με σπηλαιώδες στόμα, η απεργία πείνας μπορεί να σημαίνει το κάθε τι ή και όλα τα παραπάνω. Όμως έχει σημασία, όχι όταν ο απεργός έχει πολλά και στερεί τον εαυτό του από τα πολλά σαν ένδειξη διαμαρτυρίας, αλλά όταν ο απεργός έχει λίγα και στερεί τον εαυτό του κι απ΄ αυτά τα λίγα διαμαρτυρόμενος. Ο απεργός πείνας επιδιώκει να πάρει τον έλεγχο αυτού του εργαλείου των ισχυρών, να τονίσει την υποκρισία που κρύβεται πίσω από τις πολυποίκιλες και σκόπιμες στερήσεις που τη μασκαρεύουν σαν “Πείνα”. Ο απεργός πείνας επιδιώκει να παρουσιάσει αυτήν την υποκρισία ως δημόσιο θέαμα. (Γι΄ αυτό και το κράτος προσπαθεί να τους παρεμποδίσει ή να “ρίξει μαύρο” στην ενημέρωση του κοινού ή των ΜΜΕ). Επομένως ο απεργός πείνας στην Ινδία είναι η ενσάρκωση της ειρωνείας σαν πολιτικό όπλο .
Γι΄ αυτό είναι ακόμη πιο ειρωνικό το γεγονός ότι οι φυλακισμένοι αναγκάζονται να καταφύγουν σε απεργία πείνας. Στερημένος ήδη από το ανεκτίμητο αγαθό της ελευθερίας, τρώγοντας τα μικρότερα ψίχουλα, απομονωμένος και επιτηρούμενος συνεχώς, ο φυλακισμένος είναι η ενσάρκωση της νομιμοποίησης από το κράτος της πρακτικής της στέρησης. Εδώ το κράτος δεν χρειάζεται να μασκαρέψει τη στέρηση σαν κάτι το “φυσικό”, σαν μια ενδεχόμενη αιτία της “πείνας”. Εδώ το κράτος νομιμοποιεί τις στερήσεις και την εξαθλίωση με τον όρο “Σωφρονισμός”. (Έτσι η “Πείνα” και ο “Σωφρονισμός” γίνονται αδέλφια, ακόμη και στις θρησκευτικές διαλέξεις περί μεταμέλειας. Κι έτσι η φυλακή στο εσωτερικό της δεν είναι παρά μια αντανάκλαση του μεγαλύτερου συστήματος υποταγής, υποδούλωσης, φυλάκισης και σωφρονισμού που συνιστά τη φυλακή της ιστορίας στο εξωτερικό της). Ο φυλακισμένος απεργός πείνας τότε δεν είναι μόνο ένας απεργός που λέει: “Θα πεθάνω στην πείνα την ίδια την πείνα”. Ο απεργός πείνας λέει κάτι το πολύ επικίνδυνο: “Θα πάρω τον "σωφρονισμό" σας και θα τον παρουσιάσω πάνω στο σώμα μου περισσότερο απ΄ ότι εσείς. Θα τον πάρω και θα τον κάνω δικό μου και θα τον παρουσιάσω όπως εγώ θέλω, απορρίπτοντας το σύστημα σας και όχι όπως εσείς με αναγκάσατε. Θα στερήσω τον εαυτό μου περισσότερο απ΄ όσο εσείς μπορείτε, ώστε ο κόσμος να δει ότι οι στερήσεις που μου επιβάλετε δεν είναι τίποτε για μένα, ότι δεν μπορείτε να με “σωφρονίσετε” με τις στερήσεις σας, επειδή δεν έχω κάνει κάτι “Λάθος” που πρέπει να διορθωθεί”.

Ο Δρ. Saibaba είναι ένας τέτοιος κρατούμενος, έγκλειστος στις κεντρικές φυλακές της Ναγκπούρ. Θύμα κατά την παιδική του ηλικία του υποσιτισμού και άλλων στερήσεων που προκαλούν πολιομυελίτιδα, αγωνίστηκε ενάντια σ΄ αυτές τις στερήσεις με μια διαφορετική είδους πείνα – μια πείνα για γνώση, ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη και απελευθέρωση από τις στερήσεις. Στις 9 Μάη 2015 έκλεισε ένας χρόνος από τότε που ο Saibaba απήχθη στο Δελχί και μεταφέρθηκε στη Ναγκπούρ από τις δυνάμεις ασφαλείας. Κατηγορείται για αυτουργία και συνέργεια σε παράνομες δραστηριότητες επειδή, στη σημερινή Ινδία, η διαμαρτυρία ενάντια στις κρατικές αυθαιρεσίες και το αίτημα για ελευθερία από την πείνα και τις στερήσεις, καθώς και η άρνηση να αποδεχτεί κανείς την Πείνα και την υποδούλωση του πνεύματος που προκαλεί – όλα αυτά θεωρούνται πλέον παράνομες δραστηριότητες που ασκούνται από απαγορευμένες οργανώσεις.
Μέχρι το τέλος του Απρίλη ο Saibaba ήταν σε απεργία πείνας στη φυλακή, επειδή οι υπεύθυνοι των φυλακών του αρνούνταν ακόμη και τη φαρμακευτική αγωγή που απαιτείται για την αντιμετώπιση όχι μόνο της αναπηρίας του αλλά και μιας σειράς άλλων φθοροποιών ασθενειών στην καρδιά, τα πνευμόνια, τους μύες, τη σπονδυλική στήλη και τώρα το στομάχι. Αυτά συνέβησαν παρά τις σαφείς διαταγές του δικαστηρίου σύμφωνα με τις οποίες ο Saibaba θα πρέπει να έχει πλήρη ιατρική κάλυψη, όπως απαιτεί η κατάσταση της υγείας του. Γεγονός είναι ότι το δικαστήριο θα έπρεπε να αποδεχτεί πλήρως την κατάσταση αναπηρίας του και να απελευθερώσει αμέσως τον Saibaba, βάσει του άρθρου 437 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, και όχι απλά να διατάξει την κατάλληλη ιατρική φροντίδα. Είναι σαν να λέει το κράτος “Να, αν θέλεις να διαμαρτυρηθείς τόσο πολύ ενάντια στις στερήσεις και την υποταγή, εδώ στη φυλακή μπορείς να τα γευθείς όλα αυτά, κι εμείς θα προσποιούμαστε ότι σου δίνουμε όσα φάρμακα χρειάζεται για να επιβιώσεις!”
Ο Saibaba σταμάτησε την απεργία πείνας και, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, κατόπιν δικαστικής παρέμβασης, δέχεται κάποια ιατρική φροντίδα ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες του. Όμως, μπορεί να μην επιβιώσει στη φυλακή μέχρι το ξεκίνημα της δίκης του, και ίσως αυτό να θέλει και το Ινδικό κράτος. Ο Saibaba, μαζί με πολλούς άλλους, ενσαρκώνει τον αγώνα ενάντια στη στέρηση, την ένδεια και αυτό το αίνιγμα της ιστορίας που λέγεται Πείνα. Στην παθιασμένη του αναζήτηση της γνώσης και στην δέσμευση του ως δάσκαλου, ενσαρκώνει τον αγώνα ενάντια στην υποδούλωση του πνεύματος μέσω της τεχνολογίας των αναγκών, οι οποίες συνεχώς εκλεπτύνονται από το Ινδικό κράτος και τις κοινωνικές ελίτ που το κατέχουν.

Ο Saibaba έχει συλληφθεί εδώ και πολύ καιρό από το κράτος, όταν έπεσε θύμα της πολιομυελίτιδας η οποία τριγυρνούσε ελεύθερα στη χώρα και τον καθήλωσε στο καροτσάκι. Όμως όταν μετά έδειξε ότι αυτό δεν θα τον σταματούσε, έπρεπε να συλληφθεί ξανά με την κατηγορία ότι ήταν παράνομος γιατί η κατάσταση της υγείας του δεν τον σταμάτησε. Είναι καιρός να απαιτήσουμε την απελευθέρωση του με μια πείνα ανάλογη μ΄ αυτήν που διαπερνά τα ενωμένα αχόρταγα στομάχια της “Εταιρίας” και του Ινδικού κράτους.

(1) Η πείνα συνεχίζει να θερίζει τη Νότια Ασία, που περιλαμβάνει Ινδία, Πακιστάν και Μπανγκλαντές. Εκτιμάται ότι τα 276 εκατομμύρια των χρόνια υποσιτιζόμενων ανθρώπων το 2012-2014 είναι ελάχιστα λιγότεροι από τον αριθμό αυτό το 1990-1992).www.worldhunger.org/articles/Learn/world%20hunger%20facts%202002.htm

*
H Δρ. Karen Gabriel, είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Αγγλικών στο Κολέγιο St. Stephen’s του Πανεπιστημίου του Δελχί. Έχει γράψει εκτενώς για τον κινηματογράφο, τον εθνικισμό, τα φύλα και τη σεξουαλικότητα. Έχει ασχοληθεί ενεργά με θέματα κρατικής βίας, καταπίεσης, δημοκρατικών δικαιωμάτων, κλπ.
Ο Δρ. P. K. Vijayan, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Αγγλικών στο Κολέγιο Hindu του Πανεπιστημίου του Δελχί. Έχει γράψει για τον ανδρισμό και τον εθνικισμό, ενώ έχει ασχοληθεί ενεργά με την αντιμετώπιση της αλλαγής πολιτικής στην ανώτατη εκπαίδευση που έχει ξεκινήσει στο Πανεπιστήμιο του Δελχί.
Μαζί έχουν γράψει μαζί αρκετά άρθρα για διάφορα θέματα. Το ωραίο αυτό άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα sanhati.com/excerpted/13536/ στις 22 του Μάη.  

Την μετάφραση από τα αγγλικά για λογαριασμό των Αντιγειτονιών έκανε ο Αρης Λάμπρου.