Η Αγκάτα επιχειρεί εν κρυπτώ αποδράσεις από τη “χτισμένη” ζωή της – από το γάμο της, τη σχέση με την κόρη της, την άχαρη δουλειά της σε συνοικιακό βίντεο-κλαμπ – με βασικό όχημα τη δύσκολη ερωτική σχέση με τον γοητευτικό καθολικό ιερέα της ενορίας της. Τυχαία συναντιέται που και που με την Ίζα, διευθύντρια σε γυμνάσιο, όπου μεταξύ υμνολογίων για την “Αλληλεγγύη” του Βαλέσσα και διαπληκτισμών με τους μαθητές, προσπαθεί ν’ αποσπάσει δεσμεύσεις από τον εραστή της, ο οποίος έχοντας μόλις χάσει τη γυναίκα του, αναθεωρεί συνολικά τη ζωή του. Στο ίδιο σχολείο εργάζεται ως καθηγήτρια και η Ρενάτα, που παρακολουθεί εμμονικά τη Μαρζένα (νεότερη αδερφή της Ίζα), η οποία (Μαρζένα) απασχολείται ως γυμνάστρια/χορεύτρια, ενόσω περιμένει τον άντρα της να γυρίσει από τη Γερμανία, με μια στέρεη υπόσχεση “καλύτερης” ζωής.
Παρότι δεν είναι διακηρυγμένη ή συνειδητή κατά τα φαινόμενα πρόθεση του Βασιλέφσκι, ο τίτλος της ταινίας προσλαμβάνεται πολύ περισσότερο ως ειρωνεία, παρά ως οτιδήποτε άλλο. Η “Αλληλεγγύη” επαγγέλθηκε τη μετάβαση στη Γη της Επαγγελίας, στο αμερικανικό όνειρο• αποδείχτηκε μια ακόμα τραγική φούσκα, μετά την Περεστρόικα. Η μετα-σοβιετική πραγματικότητα στις ανατολικές χώρες της Ευρώπης, ήταν μετάβαση και τυπικά, ή ορθότερα γκρέμισμα στην καπιταλιστική κόλαση: πλήρης κατεδάφιση και των πλέον υποτυπωδών κατακτήσεων [κοινωνική πρόνοια, ασφάλιση, περίθαλψη], καλπασμός της ανεργίας, ραγδαία φτωχοποίηση του συντριπτικά μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού (μέχρις εξαθλίωσης), παγίωση μισθών πείνας, επέλαση της υποκουλτούρας και της πάσης φύσεως εκμετάλλευσης από τις νατοϊκές δυνάμεις, έκρηξη παρασιτικών φαινομένων, και σωρεία ακόμα δεινών – κατάσταση που προετοιμάστηκε αναμφίβολα στα χρόνια της καπιταλιστικής παλινόρθωσης.
Ο Βασιλέφσκι δεν υπήρξε ποτέ - και κυρίως δεν είναι σήμερα, θιασώτης του κομμουνιστικού ιδεώδους• μάλλον το αντίθετο, όπως άλλωστε δηλώνει ο ίδιος. Κινηματογραφεί παρόλα αυτά με ειλικρίνεια και με αναμφισβήτητη σκηνοθετική δεινότητα, μια πραγματικότητα που υπερβαίνει ενδεχομένως τις προθέσεις του• την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της μετα-σοβιετικής εποχής: την ένδεια, το ανυπολόγιστο κενό που συνεπάγεται η ανυπαρξία συλλογικής αναφοράς. Οι ζωές των γυναικών που πρωταγωνιστούν στις “Ηνωμένες Πολιτείες της Αγάπης” - απ’ όπου απουσιάζουν ολοκληρωτικά η “Ενότητα” και η “Αγάπη” - θρυμματίζονται από τη μια στιγμή στην άλλη, όχι γιατί τους λείπουν τα αμερικανικά τζην, τα “άσπρα λουκάνικα” ή τα γαλλικά αρώματα, αλλά γιατί δεν μοιράζονται κανενός είδους συλλογικό βίο και όραμα. Γιατί το αδιέξοδό τους υπαγορεύεται ευθέως από την αυταπάτη του αμερικανικού ονείρου, από την αναγωγή ακριβώς της φίρμας και του “άσπρου λουκάνικου” σε ιδανικό ζωής. Τίποτα δεν ηχεί πιο θλιβερά στην ταινία από το παράγγελμα της Μαρζένα προς τις μαθήτριές της: “ένα – δύο - τρία – Χόλυγουντ!”
Προφανής είναι και η επιρροή του Κισλόφσκι στο έργο του Βασιλέφσκι: η διασταύρωση τυχαίου και αναγκαιότητας, ο ρόλος του ονείρου, το αδιάρρηκτο του νήματος του κοινού πεπρωμένου• η υπεροχή όμως του Κισλόφσκι έγκειται πριν απ’ όλα στον εξαντλητικό έλεγχο του υλικού του – ως την τελευταία λεπτομέρεια, στην πλήρη εναρμόνιση φόρμας και περιεχομένου, κι εδώ ο Βασιλέφσκι υπολείπεται σημαντικά.
Η ατελεύτητη παρέλαση των ορφανεμένων γυμνών κορμιών, εν μέρει μόνο υπογραμμίζει τη μοναξιά των ηρώων, γινόμενη στείρα φορμαλιστική από ένα σημείο και πέρα. Προβληματικό είναι και το φινάλε της ταινίας – ή καλύτερα, η ανυπαρξία φινάλε, όσο κι αν πλασάρεται ως εσκεμμένη.
Οφείλουμε σε κάθε περίπτωση να μνημονεύσουμε την εξαιρετική φωτογραφία την αισθητική αποτελεσματικότητα των μυριάδων συνδυασμών της ώχρας και του γκρι, τα έξοχα πλάνα των οικιστικών μεγαθηρίων κόντρα στην αποκαρδιωτική γύμνια του εδάφους, και την απύθμενη τρυφερότητα με την οποία κινηματογραφείται ο χορός της Ρενάτα και της Μαρζένα.
Γενναιόδωροι, συγκινητικά προσηλωμένοι ερμηνευτές, Αργυρή Άρκτος σεναρίου στο πρόσφατο φεστιβάλ του Βερολίνου.
http://www.m-lkke.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου