Χονγκ Κονγκ: πονοκέφαλος για τον κινέζικο ιμπεριαλισμό στο φόντο των ανταγωνισμών

Σε πονοκέφαλο διαρκείας εξελίσσεται η πολιτική κατάσταση στο Χονγκ Κονγκ για την κινεζική κυβέρνηση, καθώς τον τελευταίο μήνα έχει έρθει αντιμέτωπη με μια επανάληψη του «κινήματος των ομπρελών» που είχε σημειωθεί το 2014. Αφορμή αυτή τη φορά ήταν μια διοικητική ρύθμιση, με φαινομενικά ασήμαντη αιτία, για τη δυνατότητα έκδοσης κρατουμένων στην Κίνα και την Ταϊβάν.

Η απόφαση πάρθηκε μετά από ένα ποινικό έγκλημα. Πίσω από τη ρύθμιση αυτή, όμως, οι διαδηλωτές είδαν τη δυνατότητα για έκδοση πολιτικών κρατουμένων στην Κίνα. Αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσουν διαδηλώσεις που έπιασαν τις αρχές «στον ύπνο», καθώς, εκτός από τη μαζικότητά τους, είχαν συμβολικό αποτέλεσμα, αφού διαδηλωτές κατόρθωσαν να μπουν στη βουλή, για να ακολουθήσει εκκένωση από την αστυνομία.

Οι διαδηλώσεις, σύμφωνα με τα ΜΜΕ, συνεχίζονται, ενώ η κυβερνήτης Κάρι Λαμ αναγκάστηκε να αποσύρει άρον άρον τη διάταξη, γεγονός που συνιστά ίσως ανεπανόρθωτη πολιτική ήττα γι’ αυτήν. Συνιστά όμως και σημαντική πηγή ανησυχίας για το Πεκίνο, σε μια περίοδο που έχει βρεθεί πιο έντονα στη δίνη των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Το Χονγκ Κονγκ για όλο το διάστημα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, όντας βρετανική κτήση που μαζικοποιήθηκε κατά τον κινέζικο εμφύλιο, αποτελούσε μια πηγή αποσταθεροποίησης για την τότε σοσιαλιστική Κίνα. Οι Βρετανοί κατόρθωσαν να το μετατρέψουν σε οικονομικό-εμπορικό κέντρο, μια από τις τέσσερις πάλαι ποτέ «ασιατικές οικονομικές τίγρεις». Αντιμετώπισε όμως ισχυρό προοδευτικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα. Η συμφωνία της Κίνας με τη Βρετανική Αυτοκρατορία για την παραχώρηση του Χονγκ Κονγκ υπογράφηκε το 1984, σε μια περίοδο όπου οι κινέζοι ρεβιζιονιστές «άνοιγαν δουλειές» με την ιμπεριαλιστική Δύση.

Η συμφωνία υλοποιήθηκε το 1997, όπως προβλεπόταν, και το Χονγκ Κονγκ πέρασε στην επικράτεια της Κίνας, διατηρώντας σημαντική αυτονομία και τη δυνατότητα κάποιων αυτόνομων εκλογών. Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα «δώρο» στον κινέζικο ιμπεριαλισμό, όμως, όπως αποδείχτηκε με την πάροδο του χρόνου, ταυτόχρονα και μια «κατάρα», καθώς το πολιτικό ζήτημα του Χονγκ Κονγκ μοιάζει άλυτο για τους ιθύνοντες του ΚΚΚ.

Η πολιτική του ΚΚΚ ονομάστηκε «μια χώρα, δύο συστήματα» και φιλοδοξούσε να βάλει τέλος στην εδαφική αμφισβήτηση της Κίνας, μαζί με τη συμφωνία που αφορά την Ταϊβάν -δηλαδή την «πολιτική της μίας Κίνας». Με αυτόν τον τρόπο ο κινέζικος ιμπεριαλισμός θεωρούσε ότι «έκλεινε» σε διπλωματικό επίπεδο τα ζητήματα που αφορούσαν την αναγνώριση της κυριαρχίας του, όπως αυτά προέκυψαν μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Σίγουρα, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Πρώτα από όλα, ούτε μια χώρα υπήρξε ούτε δύο συστήματα. Το Χονγκ Κονγκ ουσιαστικά υπήρξε μια καπιταλιστική οικονομία «ασιατικού τύπου» που βασίστηκε στα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα που του πρόσφεραν ειδικές οικονομικές ρυθμίσεις, οι οποίες δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν ούτε στη Δύση ούτε στην κεντρική Ασία. Ταυτόχρονα, συγκέντρωνε μεγάλο αριθμό μορφωμένου δυναμικού. Από την άλλη μεριά, ο κινέζικος ιμπεριαλισμός βρίσκεται σε μια φάση μετατροπής, ταυτόχρονα και ανάπτυξης. Η αστική τάξη του Χονγκ Κονγκ δεν βρίσκει κάποιο ενδιαφέρον να απορροφηθεί οικονομικά από την Κίνα, ειδικά σε μια περίοδο παγκόσμιου κατακερματισμού, όπου οι τοπικές οικονομικές φιλοδοξίες έχουν αναπτερωθεί (βλέπε Σκοτία, Καταλονία κ.α.).

Ταυτόχρονα, κάτι που ίσως δεν υπολόγισαν οι κινέζοι ιμπεριαλιστές είναι η… αυξανόμενη ισχύς τους στα παγκόσμια πράγματα. Ο παροξυσμός του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού έφερε την Κίνα υπό γεωστρατηγική πίεση, και η υπόσχεση για εκλογικές μεταρρυθμίσεις στο Χονγκ Κονγκ μέχρι το 2020 κάθισαν «λουκούμι» στον δυτικό ιμπεριαλισμό. Το Πεκίνο είχε πενιχρά κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά εργαλεία για να απορροφήσει το Χονγκ Κονγκ. Τα τελευταία χρόνια, τόσο στο Χονγκ Κονγκ όσο και στην Ταϊβάν, αλλά και στο Θιβέτ και στη μουσουλμανική μειονότητα των Ουιγούρων (δυτικά), το Πεκίνο έχει επιδοθεί σε έναν μεταρρυθμιστικό «αγώνα δρόμου» για να μη βρεθεί προ αναταράξεων και αποσχιστικών τάσεων. Σε όλες αυτές τις περιοχές, οι αποσχιστικές δυνάμεις δείχνουν να παίρνουν κεφάλι. Η προσπάθεια του Σι Τζι Πινγκ, μέσω της επιλογής της Κάρι Λαμ το 2014, να ενισχύσει τον κεντρικό πολιτικό και οικονομικό έλεγχο φαίνεται να έχει αποτύχει. Ίσως τώρα το Πεκίνο να έχει μετανιώσει για όσα υπέγραψε το 1984, όταν υποσχέθηκε σταδιακές «δημοκρατικές» μεταρρυθμίσεις.

Το ότι το Πεκίνο βρίσκεται σε μια κοινωνική φάση όπου έχει απολέσει κάθε δυνατότατα κοινωνικού «χωνέματος» και δημιουργίας συμμαχιών με τους ντόπιους πληθυσμούς σε μια βάση κοινωνικής απελευθέρωσης είναι χαρακτηριστικό που υπήρξε και στην ΕΣΣΔ και στη Γιουγκοσλαβία. Τώρα έρχεται η στιγμή να πληρώσει, με τόκο, τα ιστορικά του γραμμάτια.

Μέχρι στιγμής το βλέμμα τόσο του βρετανικού όσο και του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού έχει πέσει πάνω στο Χονγκ Κονγκ, όμως η ανάμιξή τους ακόμα είναι αφανής και υπόγεια (σε αντίθεση με την περίπτωση Ταϊβάν, όπου ο Τραμπ με το γνωστό του στιλ άνοιξε το ζήτημα). Η επανάληψη όμως φέτος του κινήματος του 2014 δείχνει ότι το Χονγκ Κονγκ θα μπει σιγά σιγά στο «λογαριασμό». Η ανάρτηση της βρετανικής σημαίας από διαδηλωτές στο κοινοβούλιο του Χονγκ Κονγκ κατά τη διάρκεια της κατάληψης δεν αφήνει κάποιο περιθώριο πολιτικής αφέλειας. Η πολιτική αντιπαράθεση στο Χονγκ Κονγκ δεν αφορά μια γενικόλογη «ελευθερία μεταρρυθμίσεων», αλλά την αποσταθεροποίηση της Κίνας.

Προλεταριακή Σημαία