Με τη θυσία του, ο αγωνιστής καθηγητής Νίκος Τεμπονέρας έγινε σύμβολο των αγώνων του λαού και της νεολαίας. Το όνομά του ακούγεται στα συνθήματα των διαδηλώσεων. Δολοφονήθηκε από τους τραμπούκους της Νέας Δημοκρατίας γιατί στήριξε του μαθητές που είχαν καταλάβει το σχολείο τους διαμαρτυρόμενοι για το πολυνομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου.
Οι καταλήψεις της περιόδου 1990-91 νίκησαν. Ο Κοντογιαννόπουλος παραιτήθηκε και η κυβέρνηση Κ. Μητσοτάκη απέσυρε το νομοσχέδιο. Σε μια εποχή που κυριαρχούσε η απογοήτευση και η παραίτηση, η νεολαία εμφανίστηκε στο προσκήνιο νικηφόρα.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της περιόδου 1990-91;
ΤΕΛΟΣ «ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΜΠΛΟΚ
Η περίοδος 1990-91 χαρακτηρίζεται από το τέλος του «ψυχρού πολέμου» και τις καταρρεύσεις του Ανατολικού μπλοκ. Τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ (11/3/1985-25/12/1991) που εγκαινίασε τη θητεία του με τις λέξεις γκλάσνοστ=διαφάνεια και περεστρόικα=ανασυγκρότηση, ενθουσιάζοντας τα κομμουνιστικά κόμματα της εποχής, μαζί και το ΚΚΕ. Σήμερα, κάνουν πως δεν τον ξέρουν.
Στις 8/12/1987 υπογράφεται στην Ουάσιγκτον συνθήκη για τον περιορισμό των πυρηνικών εξοπλισμών μεταξύ Ρήγκαν (1981–1989) και Γκορμπατσόφ. Παρουσιάζεται μια εικόνα πως ο κόσμος περνάει σε φάση αιώνιας ειρήνης. Το «δόγμα Ρήγκαν» (άσκηση πολιτικής πίεσης) απέδιδε καρπούς. Οι ΗΠΑ κέρδισαν τον «Ψυχρό Πόλεμο» αλλά πάντα στο μέτρο που μπορεί να κερδηθεί ένας πόλεμος μη θερμός. Δεν ήταν μια ολοκληρωτική νίκη. Έτσι, ο διάδοχος του Ρήγκαν, Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος (1989–1993), προχώρησε αποφασιστικά στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου-«Καταιγίδα της Ερήμου»(24/1/1991). Για τη νίκη χρειάζονται πραγματικά πυρά! Η κρίση στον Περσικό Κόλπο και τα σχέδια επέμβασης των Αμερικάνων επισκίαζαν την πολιτική καθημερινότητα.
Εκείνη την περίοδο είχαν καταρρεύσει τα κράτη του ανατολικού μπλοκ και ο ανύπαρκτος σοσιαλισμός τους. Πέφτει το τείχος του Βερολίνου και ενώνονται η Ανατολική με τη Δυτική Γερμανία. Η μία χώρα μετά την άλλη, με διαφορετικό τρόπο η καθεμία, αποσπάται από την επιρροή της σοσιαλιμπεριαλιστικής Σ.Ε. και περνάει από τον «σοσιαλισμό» στον καπιταλισμό. Έχοντας ταυτίσει αυτές τις χώρες με το σοσιαλιστικό πρότυπο, οι εργαζόμενοι και οι λαοί απογοητεύτηκαν ενώ οι ιμπεριαλιστές και οι αστοί αποθρασύνθηκαν. Ο αντικομμουνισμός και τα ιδεολογήματα για «το τέλος της ιστορίας» ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Παρόλο που στο τέλος του 1990 Ρήγκαν και Θάτσερ ολοκλήρωναν τις μακροχρόνιες κυβερνητικές θητείες τους σε ΗΠΑ και Βρετανία, είχαν βάλει το στίγμα τους στις εξελίξεις. Κύριο χαρακτηριστικό ήταν η επίθεση στο σύνολο των κατακτήσεων των εργαζόμενων και του λαού. Στις χώρες τους τσάκισαν τα εργατικά δικαιώματα, ήταν τα πρότυπα των αστικών τάξεων. Τους διαδέχτηκαν ομαλά μέσα από το ίδιο τους το κόμμα (Μπους και Μέιτζορ). Η επίθεση στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις είχε ξεκινήσει από τότε. Δεν ήταν απλά ένα επιθετικό ρεύμα της αστικής τάξης, το φιλελεύθερο, που ξεσάλωνε. Ήταν όλη η αστική τάξη, το σύστημα και ο ιμπεριαλισμός που επιτίθονταν στους εργαζόμενους και τους λαούς.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας στις 11 Απριλίου 1990. Διαδέχτηκε την Οικουμενική κυβέρνηση Ξενοφώντα Ζολώτα (23 Νοεμβρίου 1989 – 11 Απριλίου 1990) που δημιουργήθηκε μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1989 που τη συγκροτούσαν η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ(ΣΥΝ). Πριν την οικουμενική, μετά τις εκλογές του Ιουνίου 1989, σχηματίστηκε η κυβέρνηση Τζαννετάκη (2 Ιουλίου 1989-11 Οκτωβρίου 1989), καρπός της συνεργασίας ΝΔ και ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ για την κάθαρση στην πολιτική ζωή, για να μην παραγραφούν μια σειρά σκάνδαλα.
Σε εξέλιξη ήταν το Ειδικό Δικαστήριο που θα διαλεύκανε τις ευθύνες των πολιτικών και των κομμάτων στο σκάνδαλο Κοσκωτά. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, που ήταν κατηγορούμενος, είχε αρνηθεί να παρουσιαστεί αλλά μια σειρά κυβερνητικά στελέχη του τότε πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ δικάστηκαν και καταδικάστηκαν. Ο Μένιος Κουτσόγιωργας, υπουργός του ΠΑΣΟΚ, είχε προφυλακιστεί και άφησε την τελευταία του πνοή μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου. Τσοβόλας και Πέτσος καταδικάστηκαν σε εξαγοράσιμη φυλάκιση και τους στερήθηκαν για λίγα χρόνια τα πολιτικά τους δικαιώματα. Το κλίμα πόλωσης ήταν πολύ έντονο.
Είχε σχηματιστεί ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, συνεργασία ΚΚΕ με ΕΑΡ (κομμάτι του παλιού ΚΚΕ εσωτερικού). Στην ηγεσία του ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης και ο Λεωνίδας Κύρκος. Το 1989 διασπάται η ΚΝΕ και το μεγαλύτερο τμήμα της αποχωρεί και φτιάχνει την ΚΝΕ-ΝΑΡ. Την περίοδο των κινητοποιήσεων ενάντια στο πολυνομοσχέδιο Κοντογιαννόπουλου, η ΚΝΕ έχει ελάχιστες δυνάμεις στις σχολές και στα σχολεία.
Το πνεύμα «εθνικής ομοψυχίας» των κυβερνήσεων συνεργασίας, της άρσης των συνεπειών του εμφυλίου και σπάσιμο των διαχωριστικών γραμμών, συμβάδιζε με τον αντικομμουνισμό και το «τέλος της ιστορίας». Αυτά σε συνδυασμό με τις καταρρεύσεις, παρήγαγαν ιδεολογική-πολιτική σύγχυση και απογοήτευση.
Ο Μητσοτάκης ανέλαβε την κυβέρνηση δυναμικά. Έβαλε μπροστά παλιά και νέα στελέχη και επιχείρησε να «βάλει τάξη». Στη θητεία του απέλυσε όλους τους εργαζόμενους της ΕΑΣ και ιδιωτικοποίησε τα αστικά λεωφορεία της πρωτεύουσας.
Η εκπαίδευση ήταν βασικός τομέας που έπρεπε να γίνουν παρεμβάσεις. Πριν τον Κοντογιαννόπουλο, είχε κάνει προσπάθειες το ΠΑΣΟΚ με τον Τρίτση αλλά έμειναν τη μέση.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ΠΟΛΥΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ
Το γενικότερο πολιτικό κλίμα είχε βάλει τη σφραγίδα του στο κίνημα. Το ιδεολογικό πολιτικό μπέρδεμα οδηγούσε σε πολιτική παραίτηση. Οι κυβερνητικές συνεργασίες όλων με όλους προσπαθούσαν να περάσουν κλίμα ομοψυχίας προς τα κάτω, παρόλο που ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ήταν στα μαχαίρια. Ο ενιαίος τότε ΣΥΝ έσπερνε εκλογικές αυταπάτες.
Σε προκήρυξή τους οι Αγωνιστικές Κινήσεις έγραφαν το 1989: «Η λύση δε βρίσκεται στις εκλογές, αλλά στην ανάπτυξη της λαϊκής πάλης. Γιατί όπως οι εκλογές δεν έφεραν την αλλαγή έτσι και τώρα δε θα φέρουν την κάθαρση».
Στην προκήρυξη για τις φοιτητικές εκλογές τον Απρίλιο του 1989, κάνοντας κριτική στον «Συνασπισμό της Ψευτοαριστεράς» τονίζουν: «Απέναντι στο ολοφάνερο ξεπούλημα των αριστερών ιδεών και των λαϊκών και νεολαιίστικων διαθέσεων, δεν πρέπει να κυριαρχήσει η απογοήτευση και η ηττοπάθεια».
Σε προκήρυξη για τις φοιτητικές εκλογές του Μάρτη του 1990 περιγράφουν το κλίμα που επικρατεί στον φοιτητόκοσμο: «Το μεγαλύτερο κομμάτι του φοιτητόκοσμου βρίσκεται με βάση την υπάρχουσα κατάσταση, να ’ναι γεμάτο ερωτηματικά: Μπορεί η μαζική πάλη να ’χει επιτυχίες; Θα ξαναβγεί το ΦΚ στο προσκήνιο; Τι φταίει για τη σημερινή κατάσταση; Ερωτηματικά που άλλοτε κρύβουν μια απογοήτευση, άλλοτε πάλι ένα σκεπτικισμό, ενώ άλλες φορές κρύβουν μια αίσθηση ανεμπιστοσύνης στις δυνατότητες του κινήματος».
Σε προκήρυξη τον Σεπτέμβρη 1990 προς τους πρωτοετείς φοιτητές, αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Σήμερα που η άρχουσα τάξη και οι πολιτικοί της εκφραστές (ΠΑΣΟΚ και ΝΔ) αλλά και το «αριστερό» δεκανίκι τους που λέγεται Συνασπισμός προσπαθούν να αποπροσανατολίσουν το λαό με τη διαδικασία μιας ανύπαρκτης «κάθαρσης» και με τα κηρύγματα περί «εθνικής ομοψυχίας» την ίδια στιγμή στρώνουν τον δρόμο για τη ΝΕΑ ΕΠΙΘΕΣΗ ενάντιά μας».
Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες της περιόδου, τα φοιτητικά και μαθητικά συνδικαλιστικά όργανα λειτουργούσαν σε πολιτική βάση, φυσικά με αρκετά προβλήματα. Υπήρχε ακόμη ΕΦΕΕ και το συνέδριό της. Λίγα χρόνια πριν, το 1987, είχαν ξεσπάσει καταλήψεις στα πανεπιστήμια ενάντια στα μέτρα Τρίτση του ΠΑΣΟΚ. Υπήρχε κινηματική εμπειρία.
Η νικηφόρα απεργία διάρκειας των καθηγητών το 1988 ήταν πολύ πρόσφατη. Το 1990 οι καθηγητές αποφάσισαν απεργία διάρκειας μέσα στις εξετάσεις. Τότε, η κυβέρνηση της ΝΔ προχώρησε στην επιστράτευσή τους. Υπήρχε, με λίγα λόγια, θετική και αρνητική πλευρά.
ΤΟ ΠΟΛΥΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
Η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει από νωρίς ότι θα προχωρήσει σε αλλαγές στην εκπαίδευση. Κεντρικός προσανατολισμός των νέων ρυθμίσεων θα ήταν «η επίτευξη της άμιλλας, της προσπάθειας και της αξιοκρατίας διαμέσου της ανάπτυξης της δημόσιας εκπαίδευσης και της απελευθέρωσης των δυνατοτήτων του μη κρατικού τομέα»!!! Στην ομιλία του στη Βουλή ο Κοντογιαννόπουλος, μεταξύ άλλων, μίλησε για κατάργηση της επετηρίδας διορισμού των εκπαιδευτικών και για ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων. Στη συνέχεια τα μάζεψε και δεν τα ενσωμάτωσε στο πολυνομοσχέδιο.
Η ΝΔ έκανε λόγο για κρίση της παιδείας, για την ανάγκη αναβάθμισής της, για «νέες ιδέες» που φέρνει η ίδια.
ΤΑ ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ
Στις 30 Αυγούστου 1990 μια σειρά Προεδρικά Διατάγματα δόθηκαν στη δημοσιότητα. Συγκεκριμένα, αφορούσαν:
• στην αξιολόγηση των μαθητών (επαναφορά βαθμολογίας στο δημοτικό και γραπτών εξετάσεων στις τελευταίες δύο τάξεις του δημοτικού και του γυμνασίου)
• στη φοίτησή τους (περιορισμός διακοπών και αργιών και αύξηση κατά 10-12 μέρες του διδακτικού έτους)
• στη διαγωγή τους (κατάργηση αδικαιολόγητων απουσιών, καθιέρωση νέου συστήματος ελέγχου της διαγωγής, παιδαγωγικές μονάδες ελέγχου ή όπως επικράτησε να λέγεται «point-system», που αφορούσε και την εξωσχολική συμπεριφορά του μαθητή).
• Επίσης, προβλέπονταν ο υποχρεωτικός εκκλησιασμός, η τελετή έπαρσης και υποστολής της σημαίας, η ευπρεπής εμφάνιση, η παράταση της σχολικής χρονιάς αν τα σχολεία δεν λειτουργούσαν για οποιοδήποτε λόγο περισσότερο από μία εργάσιμη εβδομάδα το χρόνο και άλλα ανάλογα.
Ένας από τους στόχους των Π.Δ. κατά τον υπουργό, ήταν «η καταπολέμηση των φαινομένων χαλάρωσης, ισοπέδωσης και «ήσσονος προσπάθειας» που ενδημούν σήμερα (1990) στα σχολεία»!
Οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες. Ο υπουργός τότε κάλεσε σε διάλογο. Η ΟΛΜΕ ήταν κατηγορηματικά αρνητική αλλά η ΑΣΓΜΕ ήταν λίγο πιο ήπια.
Στις 20 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση κάνει μια σειρά αλλαγές χωρίς να αλλάζει την ουσία των ΠΔ. Αφαιρέθηκε η διάταξη που προέβλεπε τη βαθμολογία και τις εξετάσεις των μαθητών του δημοτικού σχολείου καθώς και η διάταξη περί «συνεκτίμησης της κοινωνικοπολιτιστικής υποδομής της οικογένειας του μαθητή» στην αξιολόγησή του.
Στις 24/9/1990 αλλάζει ο κανονισμός λειτουργίας στα σχολεία. Η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει τη δράση των μαθητών και των δεκαπενταμελών. Οι δύο βασικές αλλαγές του νέου κανονισμού προέβλεπαν ότι οι μαθητικές εκλογές δεν θα γίνονταν στο εξής την ίδια ημερομηνία σε όλα τα σχολεία της χώρας και το δεκαπενταμελές μαθητικό συμβούλιο θα μετατρεπόταν σε πενταμελές, το οποίο θα εκλεγόταν μόνο από τους προέδρους των μαθητικών συμβουλίων των τμημάτων και όχι από όλους τους μαθητές όπως ίσχυε μέχρι τότε, καταργώντας ουσιαστικά τη γενική συνέλευση του σχολείου.
Απ’ το καλοκαίρι του 1990, η κυβέρνηση διέρρεε μέσω δημοσιευμάτων στοιχεία ενός νομοσχεδίου που προετοίμαζε. «Λίγο πριν το ξεκίνημα της φετινής ακαδημαϊκής χρονιάς άρχισε η σχετική αρθρογραφία στον αστικό τύπο. Δημοσιεύματα για το χάλι της παιδείας, αξιολόγηση των θετικών και αρνητικών σημείων των επιλογών της κυβέρνησης για τη Μέση εκπαίδευση, προτάσεις επί προτάσεων από παράγοντες της εκπαίδευσης, κύρια Πανεπιστημιακούς… Πρόσφατα άνοιξε το ζήτημα «Τριτοβάθμια Εκπαίδευση» μέσα από το δημοσίευμα εφημερίδας και εκδηλώθηκε στη συνέχεια μια κινητικότητα (συσκέψεις κυβερνητικών παραγόντων-συνάντηση ΕΦΕΕ με τον Κοντογιαννόπουλο)… Οι παρατάξεις του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ προσπάθησαν να αναβάλλουν τις Γ.Σ…. για να μπορέσει η ΕΦΕΕ να διαμορφώσει πλαίσιο θετικών προτάσεων ενόψει διαλόγου!!» (εφ. Π.Σ. αρ. φύλλου 191).
Τελικά, με ΦΕΚ στις 22 του Νοέμβρη 1990 ο Κοντογιαννόπουλος δημοσιεύει το πολυνομοσχέδιο στην εφημερίδα της κυβέρνησης. Τα μέτρα είναι πολύ σκληρά. Περιλαμβάνει στο ακέραιο τα Π.Δ. και προχωράει παραπέρα.
Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση: κατάργηση της παροχής δωρεάν πανεπιστημιακών συγγραμμάτων και περικοπές κοινωνικών παροχών, όπως στη δωρεάν σίτιση και στέγαση, εντατικοποίηση σπουδών, περιορισμό των ετών φοίτησης στις σχολές για να ελεγχθούν οι λεγόμενοι «αιώνιοι» φοιτητές, κατάργηση του ασύλου.
Για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση: κατάργηση των αδικαιολόγητων απουσιών, επιβολή ομοιόμορφης ενδυμασίας (γι’ αυτό ονομάστηκε πολυνομοσχέδιο της ποδιάς), υποχρεωτικό εκκλησιασμό, επέκταση του πειθαρχικού ελέγχου ακόμα και στην καθημερινή εξωσχολική ζωή των μαθητών-εισαγωγή point system για τη βαθμολόγηση της συμπεριφοράς, κατάργηση των σχολικών περιπάτων και εκδρομών, θέσπιση γραπτών εισαγωγικών εξετάσεων από το γυμνάσιο στο λύκειο χωρίς τη δυνατότητα επανεξέτασης, περιορισμός της δράσης των δεκαπενταμελών.
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΩΝ
Με την έναρξη της σχολικής και της ακαδημαϊκής χρονιάς 1990-91, στα σχολεία και τις σχολές επικρατούσε προβληματισμός και αναστάτωση. Υπήρχαν τα Π.Δ. στη Δευτεροβάθμια αλλά στα ΑΕΙ και ΤΕΙ η συζήτηση γινόταν πάνω σε διαρροές και φήμες.
Οι Αγωνιστικές Κινήσεις παρέμβαιναν στις σχολές με την πρόταση «να οικοδομηθούν οι όροι για την αντίσταση του Φ.Κ. κόντρα στην αντιλαϊκή κυβερνητική πολιτική» με γενικές συνελεύσεις παντού, κινητοποιήσεις και καταλήψεις. Εκτιμούν πως θα κατέβουν μέτρα στην κατεύθυνση της προσαρμογής της εκπαίδευσης στις ανάγκες της εξαρτημένης καπιταλιστικής οικονομίας. «Η ουσία της πολιτικής που θ’ ακολουθηθεί για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, θα είναι ίδια μ’ αυτή που επικράτησε μια προηγούμενη περίοδο και έφερε τη σπουδάζουσα νεολαία στο στόχαστρο της επίθεσης. Εκτιμούμε όμως, πως θα πάρει πιο έντονες μορφές, θα είναι μια πολιτική πρωτοφανούς σκληρότητας που θα δένει με την πολιτική που ασκείται σήμερα ενάντια στα δικαιώματα του λαού… Απαιτείται κοινή πάλη των φοιτητών με τους σπουδαστές, τους μαθητές, τους καθηγητές και όλο τον εργαζόμενο λαό».
Η ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ καλεί τους μαθητές να δώσουν τη μάχη «για να σπάσει το ασφυκτικό πλαίσιο μέσα στα σχολεία, ενάντια στα μέτρα που ετοιμάζει το υπουργείο». Στους εκπαιδευτικούς, η κόντρα για τη συμμετοχή στα υπηρεσιακά συμβούλια συμβάδιζε με προσπάθειες συνεργασίας και συνεννόησης εντός της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς.
Οι κινητοποιήσεις
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1990
Όταν κατέθεσε η κυβέρνηση το πολυνομοσχέδιο, ΤΟ ΚΑΖΑΝΙ ΠΟΥ ΕΒΡΑΖΕ ΕΞΕΡΡΑΓΗ. Τα σχολεία παίρνουν πρώτα τη σκυτάλη. Οι καταλήψεις ξεκινούν από την επαρχία και επεκτείνονται στις μεγάλες πόλεις και την Αθήνα.
22/11: Η πρώτη κατάληψη πραγματοποιείται από το Γενικό Λύκειο Αλικαρνασσού και το 2ο και 3ο Τεχνικό Λύκειο Ηρακλείου Κρήτης. Σύντομα εξαπλώνονται σε όλη την Κρήτη και επεκτείνονται στην υπόλοιπη χώρα. Τις επόμενες μέρες καταλαμβάνονται το ένα μετά το άλλο τα σχολεία. Οι μαθητές παρέμεναν μέσα και περιφρουρούσαν την κατάληψη. Υπήρχε μαχητικότητα.
29/11: Πραγματοποιείται συγκέντρωση απέξω από το υπουργείο από χιλιάδες μαθητές και φοιτητές που γίνεται ιδιαίτερα αισθητή. Ακολουθεί πορεία στο κέντρο της Αθήνας που καταλήγει στο Πολυτεχνείο για να γίνει συνέλευση. Η αστυνομία επιχειρεί προκλητικά να καταλύσει το άσυλο.
Την ίδια μέρα ο Β. Κοντογιαννόπουλος, παρουσία των υφυπουργών Παιδείας Κέλλυς Μπουρδάρα και Βασίλη Μπεκίρη, απάντησε στους μαθητές ότι τα προεδρικά διατάγματα θα ίσχυαν κανονικά και γι’ αυτό θα έπρεπε να σταματήσουν τις καταλήψεις στα σχολεία.
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1990
2/12: Οι καταλήψεις των μαθητών εξαπλώνονται με ραγδαίους ρυθμούς. Το 70% των σχολείων σε όλη τη χώρα ήταν κατειλημμένα.
6/12: Πραγματοποιείται συγκέντρωση και πορεία χιλιάδων μαθητών και σπουδαστών από τα Προπύλαια προς το Υπουργείο Παιδείας.
13/12: Χιλιάδες μαθητές συγκεντρώνονται στα Προπύλαια, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιείται πορεία προς το υπουργείο Παιδείας.
14/12: Πανελλαδική διαδήλωση πραγματοποιείται στο κέντρο της Αθήνας από χιλιάδες μαθητές και φοιτητές. Έγιναν επεισόδια έξω από το υπουργείο Παιδείας και το Πολυτεχνείο.
18-12: Πραγματοποιείται συγκέντρωση χιλιάδων μαθητών και φοιτητών αλλά και συνδικαλιστικών σωματείων στο Πολυτεχνείο και πορεία προς το υπουργείο Παιδείας.
Χαρακτηριστικό των διαδηλώσεων είναι πως όσο περνάει ο καιρός μαζικοποιούνται. Το στίγμα το δίνουν οι καταλήψεις στα γυμνάσια και τα λύκεια.
Κινητοποιήσεις γινόταν σε όλες τις πόλεις. Οι μαθητικές καταλήψεις ήταν πρωτοφανείς σε έκταση και δυναμική. Αποτελούσαν πρώτη είδηση για εβδομάδες.
Από την αρχή των κινητοποιήσεων δημιουργείται συντονιστική επιτροπή κατάληψης φοιτητών. Σε αυτό συμμετέχουν φοιτητές από διάφορες σχολές και από παρατάξεις που ανήκουν στον εξωκοινοβουλευτικό χώρο (Συσπειρώσεις, ΚΝΕ-ΝΑΡ, Αγωνιστικές Κινήσεις κλπ). Κεντρικό αίτημα ήταν να αποσυρθεί το νομοσχέδιο.
Η ΔΑΠ τοποθετείτε ανοιχτά υπέρ της κυβέρνησης και αντιδρά σε κάθε κινητοποίηση. Η ΠΑΣΚ δεν παίρνει ανοιχτά αρνητική στάση, διαφοροποιείται ανάλογα τη σχολή. Η ΚΝΕ είναι διαλυμένη, παίρνει μέρος στις κινητοποιήσεις, δεν μπορεί να παίξει ρόλο και μένει εκτός των πολιτικών πλαισίων που ασκούν κριτική στον Συνασπισμό.
Οι καθηγητές στάθηκαν στο πλευρό των μαθητών. Στην αρχή η παρουσία τους στα σχολεία ήταν αμήχανη αλλά όσο περνούσε ο καιρός γινόταν πιο δυναμική. Με απόφαση της ΟΛΜΕ, ενόψει των χριστουγεννιάτικων διακοπών καλούνταν οι καθηγητές να προστατέψουν τους μαθητές τους. Είχε αρχίζει η άγρια συκοφάντηση από τις εφημερίδες και τις τηλεοράσεις, «αγανακτισμένοι γονείς» οργάνωναν επιθέσεις και διάφορες ομάδες επιτίθονταν στους καταληψίες μαθητές. Οι «Ρέιντζερς» και οι «Κένταυροι» ήταν δύο «άτυπες ομάδες κρούσης και περιφρούρησης» της ΟΝΝΕΔ που πραγματοποιούσαν επιθέσεις εναντίον των μαθητών.
Οι γονείς που τάχθηκαν στο πλευρό των καταληψιών-παιδιών τους εκφράστηκαν κυρίως μέσα από την ηθική συμπαράστασή τους αλλά και την υλική. Αρκετοί δε δίσταζαν να έρθουν αντιμέτωποι με άλλους «αγανακτισμένους» γονείς που ήταν αντίθετοι σε αυτές.
Τον πρώτο καιρό οι δηλώσεις των κυβερνητικών παραγόντων ήταν επιθετικές. Στη συνέχεια άρχισαν να βάζουν νερό στο κρασί τους. Γύρω στις 10 Δεκέμβρη, ο υπουργός δήλωσε πως δε θα εφαρμοστούν τα Π.Δ. την τρέχουσα σχολική χρονιά και ανέβαλε την ψήφιση του νομοσχεδίου για λίγο. Φυσικά, καλούσε σε διάλογο.
Οι δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα, πρόεδρου του ΕΠΛ Αμπελοκήπων και μέλους της ΚΝΕ τότε, δημοσιεύθηκαν στον Ριζοσπάστη: «Ζητάμε να κάνει ο υπουργός κάποια βήματα καλής θέλησης. Δεν νομίζω ότι με το να αποσύρει [ο υπουργός Παιδείας] τα προεδρικά διατάγματα έχουμε πετύχει τους στόχους μας. Αλλά, εάν το κάνει αυτό θα δείξει πως υπάρχει καλή θέληση απ' την πλευρά του για να συζητήσει πραγματικά μαζί μας». «Ο αγώνας δικαιώνεται» ήταν το πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη στις 18/12/1990.
Οι Αγωνιστικές Κινήσεις σε προκήρυξη στις 18/12/1990 γράφουν: «ΝΑ ΔΙΔΑΚΤΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΗ ΜΑΣ, ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ… Αφού δεν μπόρεσε να πετύχει το ξεφούσκωμα και τη διάσπαση του αγώνα της σπουδάζουσας νεολαίας με συκοφαντίες, προβοκατορολογίες, με τα ΜΑΤ και την τρομοκρατία, καταφεύγει σήμερα σε μια αναγκαστική υποχώρηση αλλά και ελιγμό για να περάσει στην επίθεση σ’ ένα επόμενο διάστημα.
Το φερέφωνο της κυβέρνησης, η ΔΑΠ, βρίσκεται σήμερα στο περιθώριο που την σπρώχνει η ίδια η ανάπτυξη του φοιτητικού και του σπουδαστικού κινήματος…Οι παρατάξεις της αντιπολίτευσης στέκουν άφωνες, απ’ τη μια, ενώ απ’ την άλλη είναι έτοιμες να προχωρήσουν στον πολυπόθητο «εθνικό διάλογο» για την παιδεία…».
Ήταν μια κρίσιμη στιγμή. Η κυβέρνηση πόνταρε στο ξεφούσκωμα των καταλήψεων μετά τις διακοπές και θεωρούσε πως «θα τσιμπήσουν» επειδή απέσυρε προσωρινά τα Π.Δ.. Το κλίμα όμως δεν έδειχνε σημάδια εκτόνωσης.
Η κυβέρνηση βλέποντας πως οι καταλήψεις θα συνεχιστούν μετά τις γιορτές, οργανώνει τη δυναμική αντίδραση «αγανακτισμένων πολιτών». Το υπουργείο Παιδείας, με δελτίο Τύπου που δημοσίευσε στις 28 Δεκεμβρίου, καθιστά τους γονείς συνυπεύθυνους για την ομαλή επαναλειτουργία των σχολείων. Στο ίδιο έγγραφο, διευκρινίζονταν και οι ενέργειες στις οποίες έπρεπε να προβούν οι διευθυντές των σχολείων, αρχής γενομένης από την Τετάρτη 2 Ιανουαρίου, ώστε τη Δευτέρα 7 Ιανουαρίου τα σχολεία να ήταν έτοιμα για λειτουργία. Τα βασικότερα σημεία της ανακοίνωσης ήταν τα εξής:
«Στα σχολεία που βρίσκονται ακόμα υπό κατάληψη οι Διευθυντές και Υποδιευθυντές […] ζητούν από τους καταληψίες την παράδοση του διδακτηρίου και εφόσον επιτευχθεί φροντίζουν να εξασφαλίσουν την ασφάλεια τους με καινούργιες κλειδαριές. Σε περίπτωση άρνησης ζητούν από τους καταληψίες διάλογο για να τους ενημερώσουν πάνω στο θέμα των ευθυνών τους. […] Σε τελική άρνηση των καταληψιών, οι Διευθυντές και οι Υποδιευθυντές ζητούν να μάθουν με ποιους συζητούν και ποιοι είναι αυτοί που αναλαμβάνουν μια τόσο μεγάλη ευθύνη […] φροντίζουν να κινητοποιήσουν τους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων και τις μαθητικές κοινότητες ώστε την Παρασκευή 4.1.1991 να έχουν μαζί τους συσκέψεις για ενημέρωση και τονισμό των ευθυνών που ευθαρσώς πρέπει να αναλάβει κάθε πλευρά και όλοι μαζί».
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΦΕΡΕΙ ΑΚΕΡΑΙΑ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΟΣΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ, ΕΙΝΑΙ Ο ΗΘΙΚΟΣ ΑΥΤΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ ΤΕΜΠΟΝΕΡΑ!
Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΕΜΠΟΝΕΡΑ
Τα κατειλημμένα σχολεία δεν ανοίγουν μετά τις γιορτές. Ο πρωθυπουργός συγκάλεσε έκτακτη κυβερνητική επιτροπή στο Μέγαρο Μαξίμου για την εξεύρεση λύσης στο αδιέξοδο των καταλήψεων. Εμμέσως πλην σαφώς θέτει τη γραμμή της ανακατάληψης.
Στην Πάτρα, με το ξέσπασμα των μαθητικών κινητοποιήσεων ο νομάρχης σε συνεργασία με την τοπική Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης επιχειρούσε σε όλα τα υπό κατάληψη σχολεία τη συλλογή υπεύθυνων δηλώσεων μαθητών («συγχωροχάρτια») που αντιδρούσαν στις καταλήψεις, με σκοπό αυτές να χρησιμοποιηθούν για να υποβληθούν μηνύσεις στους οργανωτές των καταλήψεων! Όλα τα σχολεία της πόλης μετά τις γιορτές παραμένουν κατειλημμένα.
Στις 8 Ιανουαρίου 1991, μια ομάδα με τους Γιάννης Καλαμπόκα, δημοτικό σύμβουλο ΝΔ και γραμματέας της ΟΝΝΕΔ Πάτρας, Αλέκο Μαραγκό, Σωκράτη Σπίνο, Σπύρο Γραμματίκα κάνουν ανακατάληψη στο σχολικό συγκρότημα της Βουδ. Η τοπική ΕΛΜΕ καλεί τα μέλη της να στηρίξουν τους μαθητές. Ο Τεμπονέρας είναι από τους πρώτους που πάει. Ο Καλαμπόκας με ένα λοστό το χτυπάει στο κεφάλι. Την επόμενη μέρα ανακοινώνεται ο θάνατός του.
ΞΕΣΠΑ Η ΛΑΪΚΗ ΟΡΓΗ
Στο άκουσμα της δολοφονίας Τεμπονέρα ξεσπά λαϊκή εξέγερση. Το ίδιο βράδυ ο κόσμος κατεβαίνει στους δρόμους της Πάτρας και διαδηλώνει. Υπολογίζεται πως πάνω από 50.000 άτομα διαδήλωσαν στην πόλη την επόμενη μέρα.
Την επαύριον της στυγνής δολοφονίας, το νέο άρχισε να διαδίδεται σε όλη την Ελλάδα, στις περισσότερες μεγάλες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Ηράκλειο, Καβάλα κ.λπ.) οργανώθηκαν συλλαλητήρια-πορείες από καθηγητές, φοιτητές και μαθητές στις οποίες συμμετέχει πλήθος κόσμου.
9/1/1991: Στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε πρωτοφανής σε μαζικότητα και αγωνιστικότητα πορεία, η οποία κατέληξε σε καθιστική διαμαρτυρία στη Βουλή.
10/1/1991: Παραίτηση Κοντογιαννόπουλου και η αντικατάσταση του από τον Σουφλιά, ο οποίος ζητά «διάλογο» από μηδενική βάση.
Πραγματοποιείται συγκέντρωση και πορεία προς τη Βουλή από την οποία καλύπτεται ολόκληρο το κέντρο της Αθήνας. Η διαδήλωση καταλήγει σε καθιστική διαμαρτυρία στην Ομόνοια. Οι διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα κατά της κυβέρνησης και της πολιτικής της. Και ενώ η Ομόνοια, η Πανεπιστημίου, τα Χαυτεία, η Πατησίων, η Γ' Σεπτεμβρίου είναι κατάμεστες από κόσμο, οι δυνάμεις καταστολής ρίχνουν δακρυγόνα σ’ ανυπολόγιστη ποσότητα. Τα ΜΑΤ χτυπούν αλύπητα. Στήνονται οδοφράγματα και ανάβονται φωτιές κατά μήκος της Πανεπιστημίου στην Ομόνοια, την Αθηνάς, την Πειραιώς, την Γ΄ Σεπτεμβρίου και στους γύρω δρόμους. Οι συγκρούσεις κρατούν ως τα ξημερώματα.
Το βράδυ στις 10 Γενάρη, καίγεται από δακρυγόνα το κατάστημα Κ. Μαρούσης στην Πανεπιστημίου και Θεμιστοκλέους και δολοφονούνται μ’ αυτόν τον τρόπο 4 άτομα που βρίσκονται στο εσωτερικό του. ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΕΝΤΕ!
11/1/1991: Πραγματοποιείται νέα πορεία στο κέντρο της Αθήνας. Γύρω στις επτά το απόγευμα και ενώ η πορεία βρίσκεται στη λήξη της πραγματοποιείται επίθεση στις δυνάμεις καταστολής. Οι συγκρούσεις γενικεύονται. Τα ΜΑΤ δεν μπορούν να διαλύσουν το πλήθος.
Η Επιτροπή Κατάληψης συντόνιζε τις κινητοποιήσεις. Κάθε μέρα γίνονταν δύο διαδηλώσεις, πρωί και απόγευμα και κάθε βράδυ συγκρούσεις Η αστυνομία περικύκλωσε το κατειλημμένο ΕΜΠ και απειλούσε με επέμβαση. Μέσα βρίσκονταν πάνω από 2.000 άτομα. Οι χιλιάδες διαδηλωτές που συμπαραστέκονταν και στήριζαν υλικά και ηθικά τους φοιτητές, ήταν η ασπίδα προστασίας.
Υπολογίζεται πως ο κόσμος που συγκεντρώνονταν, διαδήλωνε και συγκρουόταν κάθε μέρα πλησίαζε τις 150.000. Η κυβέρνηση παίρνει πίσω το πολυνομοσχέδιο και όλα τα προεδρικά διατάγματα. Υποχωρεί.
Οι καταλήψεις του 1990-91 και η θυσία του Τεμπονέρα:
• Θυμίζουν πως απέναντι στους αγώνες που απειλούν την πολιτική του, το σύστημα χρησιμοποιεί όλα του τα όπλα.Οι καταλήψεις των σχολείων και των σχολών μετατράπηκαν σε ΛΑΪΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΠΟΥ ΝΙΚΗΣΕ!
• Τονίζουν πως δεν υπάρχουν πανίσχυρες κυβερνήσεις.
• Φωτίζουν τα χαρακτηριστικά του αγώνα που νικά. Σκληρός, ασυμβίβαστος, ανυποχώρητος, επίμονος και μαζικός.
• Επισημαίνουν πως οι νόμοι καταργούνται με μαζικό ξεσηκωμό, με καταλήψεις και απεργίες.
• Διδάσκουν πως οι εκπαιδευτικοί καθοδηγούν με το αγωνιστικό τους παράδειγμα, στηρίζουν και στηρίζονται από τους αγώνες των μαθητών και των φοιτητών.
• Εμπνέουν τους αγώνες της νεολαίας και του λαού. Μέσα σε αυτούς Ζει ο Τεμπονέρας, ο Πέτρουλας κι ο Λαμπράκης.
Λίγες μέρες μετά, οι Αμερικάνοι εξαπολύουν την «καταιγίδα της ερήμου». Ο πρώτος πόλεμος στον Περσικό κόλπο ήταν γεγονός. Οι διαδηλωτές κατακλύζουν ξανά τους δρόμους.
Β.Δ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου