Παραγουάη: Ο άγνωστος ανταρτοπόλεμος στη χώρα των Γκουαρανί

Αντάρτες του EPP

 Ελάχιστες ειδήσεις εμφανίζονται στο διεθνή Τύπο γι’ αυτή τη χώρα της Λατινικής Αμερικής, στριμωγμένη ανάμεσα στη Βραζιλία, την Αργεντινή και τη Βολιβία και χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα. Με έκταση τριπλάσια από αυτήν της Ελλάδας αλλά με πληθυσμό μόλις 6 εκατομμυρίων κατοίκων, η χώρα βρέχεται από τους μεγάλους ποταμούς Παρανά και Παραγουάη, που δημιουργούν εύφορα εδάφη τα οποία ανέκαθεν αξιοποιήθηκαν για κάθε λογής γεωργικές καλλιέργειες.

Η πολυτάραχη ιστορική διαδρομή της χώρας ξεκίνησε από την εποχή της ισπανικής αποικιοκρατίας, όταν οι Ιησουΐτες καθυπόταξαν τους ινδιάνους Γκουαρανί, μετατρέποντάς τους σε δουλοπάροικους που δούλευαν στις μεγάλες φυτείες. Η ανεξαρτησία προκηρύχθηκε το 1811, όταν μια κλίκα ντόπιων στρατιωτικών αντιτάχθηκε στις επεκτατικές βλέψεις της Αντιβασιλείας του Ρίο δε λα Πλάτα (Αργεντινή) και της τότε πορτογαλικής αποικίας της Βραζιλίας. Ακολούθησε μια σειρά απολυταρχικών καθεστώτων, με αποκορύφωμα την κυβέρνηση του «ισόβιου απόλυτου δικτάτορα» Χοσέ Γκασπάρ Ροδρίγκες Φράνσια, που προχώρησε σε εξόντωση των φτωχών αγροτών Γκουαρανί και στην παγίωση της κυριαρχίας της λευκής κοινότητας, με τις ευλογίες των Άγγλων.

Η τριανταπεντάχρονη δικτατορία του Αλφρέδο Στρέσνερ (1954-1989) άνοιξε διάπλατα το δρόμο για τη λεηλασία των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας από τις πολυεθνικές γεωργοδιατροφικές εταιρείες, κατά κύριο λόγο αμερικάνικες, με «μεσάζοντες» τους μεγαλοτσιφλικάδες. Οι λαϊκές μάζες, ιδίως οι ιθαγενείς, ζούσαν σε συνθήκες πλήρους εξαθλίωσης κάτω από την μπότα ενός αιμοσταγούς καθεστώτος της διαφθοράς και των πελατειακών σχέσεων, που ο Νίξον είχε αποκαλέσει κυνικά «πρότυπο δημοκρατίας στη Λατινική Αμερική».

Με την πτώση των δικτατοριών σε Βραζιλία και Αργεντινή (που παρείχαν οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη στην Παραγουάη), αλλά και χάρη στο δυνάμωμα των λαϊκών κινητοποιήσεων, το καθεστώς Στρέσνερ κατέρρευσε και προκηρύχθηκαν το 1989 «δημοκρατικές εκλογές», τις οποίες κέρδισε το δεξιό εθνικιστικό κόμμα των Κολοράδος, που τελικώς εξακολούθησε να εφαρμόζει μια αντιλαϊκή νεοφιλελεύθερη πολιτική προς όφελος της αστικοτσιφλικάδικης ιθύνουσας τάξης και των αμερικάνων προστατών της.

Το 2005 εμφανίστηκε ο Στρατός του Λαού της Παραγουάης (EPP) στη βορειοανατολική ζώνη της χώρας, στην περιοχή του Τσάκο, εκεί όπου το αίτημα για την πολυπόθητη αγροτική μεταρρύθμιση ήταν υπερώριμο και οδηγούσε σε συχνές εξεγέρσεις των φτωχών αγροτών. Οι παραδοσιακές φυτείες ζαχαροκάλαμου, καλαμποκιού και βαμβακιού αντικαταστάθηκαν από τη μονοκαλλιέργεια μεταλλαγμένης σόγιας για παραγωγή βιοκαυσίμων, σε τεράστιες εκτάσεις που εξαγοράστηκαν από πολυεθνικές όπως η Bunge Limited και η Louis Dreyfus Company, οδηγώντας τον αγροτικό πληθυσμό στην απόλυτη εξαθλίωση.

Και φθάνουμε στο 2008, όταν μπήκε τέρμα στην παντοδυναμία του κόμματος των Κολοράδος με την εκλογή του σοσιαλδημοκράτη Φερνάντο Λούγκο, επικεφαλής ενός συνασπισμού αυτοαποκαλούμενων «προοδευτικών δυνάμεων» (κατ’ εικόνα του Έβο Μοράλες της Βολιβίας) με βασική προεκλογική υπόσχεση την αγροτική μεταρρύθμιση. Όμως η πίεση της τσιφλικάδικης ελίτ και της αντιπολίτευσης προκάλεσε τη συνεχή αναβολή της μεταρρύθμισης και έτσι ο Λούγκο έχανε σταδιακά την υποστήριξη των απογοητευμένων λαϊκών στρωμάτων και του ίδιου του του συνασπισμού. Ο EPP, ενώ στην αρχή υποστήριζε ή τουλάχιστον κρατούσε στάση ανοχής και αναμονής έναντι της κυβέρνησης, προχώρησε σε πράξεις αντίστασης και κήρυξε αντάρτικο αγώνα στην ύπαιθρο. Φιτίλι για το ξέσπασμα των συγκρούσεων υπήρξε η λεγόμενη Σφαγή του Κουρουγουατάι, όπου η αστυνομία απομάκρυνε βίαια δεκάδες οικογένειες ιθαγενών που είχαν καταλάβει τη γη του γερουσιαστή Μπλας Ρικέλμε, συνεργάτη του πρώην δικτάτορα Αλφρέδο Στρέσνερ, με αποτέλεσμα τη δολοφονία εννέα αγροτών και τον τραυματισμό άλλων ογδόντα.

Το επεισόδιο αυτό αξιοποιήθηκε δεόντως από τη δεξιά αντιπολίτευση, που έσυρε τον Λούγκο στα δικαστήρια για «ανικανότητα κατά την άσκηση των καθηκόντων του» και τελικώς τον καθαίρεσε, γεγονός που πολλές ευρωπαϊκές και λατινοαμερικάνικες χώρες χαρακτήρισαν ως πραξικόπημα. Ακολούθησε η δεξιά διακυβέρνηση του Οράσιο Καρτές, που κήρυξε ανοιχτό πόλεμο στον EPP και εξαπέλυσε επανειλημμένα πογκρόμ καταστολής στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται αυτό το αντάρτικο κίνημα, δολοφονώντας ακόμα και παιδιά και έφηβους με το πρόσχημα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας». Σε αυτά τα πλαίσια, οι κυβερνητικές αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις χτυπούν κάθε φωνή αντίστασης που στρέφεται ενάντια στο ξεπούλημα των αγροτικών γαιών και του ορυκτού πλούτου της χώρας στις πολυεθνικές εταιρείες.

Ο Στρατός του Λαού της Παραγουάης δηλώνει πως εμπνέεται από τα μαρξιστικά και γκεβαρικά ιδεώδη, στα πρότυπα των διαφορετικών αντάρτικων κινημάτων που δρουν στη Λατινική Αμερική. Είναι όμως προβληματικό το γεγονός ότι θεωρεί είδωλό του τον δικτάτορα του 19ου αιώνα Χοσέ Γκασπάρ Ροδρίγκες Φράνσια, τον οποίο ονομάζει «επαναστάτη εθνικιστή» που πάλεψε για την ανεξαρτησία και την προκοπή της Παραγουάης. Πάγια θέση και τακτική του είναι η απαλλοτρίωση των αγαθών των πλουσίων και ανακατανομή τους στους φτωχούς, κάτι σαν σύγχρονοι Ρομπέν των Δασών. Προβαίνει σε απαγωγές τσιφλικάδων και κυβερνητικών αξιωματούχων με αντάλλαγμα λύτρα με τα οποία χρηματοδοτεί την αντάρτικη δράση του. Δεν παύει όμως να συμβάλλει στην απόκτηση συνειδητοποίησης από τα φτωχά στρώματα της υπαίθρου ώστε να αγωνιστούν για κοινωνική δικαιοσύνη.

Προλεταριακή Σημαία