Αντίσταση στις γειτονιές!: Τι μας άφησε η δεκαετία που φεύγει

Αν θέλουμε να είμαστε ημερολογιακά αυστηροί, η δεύτερη δεκαετία του 21^ου αιώνα τελειώνει όχι πριν ένα χρόνο, αλλά αυτές τις μέρες. Η αλήθεια είναι ότι το 2020 ανήκει σε μια κατηγορία από μόνο του, καθώς η έναρξη της πανδημίας ήταν μια τομή στη ζωή όλων μας, φέρνοντας τα πάνω κάτω. Παρ’ όλα αυτά, το 2020 κληρονόμησε τις συνθήκες των προηγούμενων ετών, δηλαδή υπάρχει όχι μόνο τομή, αλλά και συνέχεια στο ιστορικό γίγνεσθαι. Όμως, το θέμα αυτού του κειμένου δεν είναι ούτε φιλολογικό, ούτε μαθηματικό. Μια σύντομη ανασκόπηση της δεκαετίας που φεύγει μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε από κάποια- έστω μικρή- απόσταση τα γεγονότα των τελευταίων 10 ετών και να εξάγουμε τα αναγκαία πολιτικά συμπεράσματα.

Την 1/1/2011 ο σημερινός πρωτοετής φοιτητής ήταν 8-9 ετών. Δηλαδή, αυτή η νέα γενιά που μπαίνει στα πανεπιστήμια έχει στο νου της ως «κανονικότητα» πολλά από αυτά τα- ως επί το πλείστον- αρνητικά δεδομένα που συσσώρευσε η δεκαετία του ’10. Οι σημερινοί νέοι ενήλικες (18-30) είμαστε εκείνη η πρώτη γενιά μετά το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο που ΔΕΝ πιστεύει ότι θα ζήσει καλύτερα από τους γονείς της¹. Και αυτό είναι ένα δείγμα όχι μόνο των σημερινών συνθηκών ζωής, αλλά και της προοπτικής που έχει (ή μάλλον δεν έχει) η σημερινή νεολαία.

Περισσότερη σημασία δεν έχει να παραθέσουμε όσα συνέβησαν σε κάθε χρονιά με χρονολογική σειρά, αλλά να σταθούμε σε μερικές από τις σημαντικότερες εξελίξεις, τις αλλαγές στη ζωή του λαού και της νεολαίας, τη στάση των πολιτικών δυνάμεων απέναντι σε αυτές, τις παρακαταθήκες στο σήμερα.

Μνημόνια, πλατείες, κυβερνήσεις

Η αρχή της δεκαετίας βρίσκει στην κυβέρνηση το ΠΑΣΟΚ και το Γ. Παπανδρέου. Έχοντας ξεκινήσει τα μέτρα λιτότητας και τους αντεργατικούς νόμους από νωρίς, η κυβέρνηση ανατρέπει πλήρως τα προεκλογικά της συνθήματα. Έρχονται μειώσεις μισθών σε δημόσιους και ιδιωτικούς υπαλλήλους, μειώσεις συντάξεων και επιδομάτων, σταδιακή απελευθέρωση απολύσεων, φόροι και χαράτσια, σοβαρές περικοπές σε τομείς του λεγόμενου κοινωνικού κράτους και όχι μόνο. Το σύστημα βιώνει την κρίση του εδώ και χρόνια και η συνταγή της αντιμετώπισης είναι παλιά και απλή: οι ιμπεριαλιστικές χώρες ξεζουμίζουν περισσότερο τις εξαρτημένες, η εργοδοσία ξεσαλώνει σε βάρος των εργαζομένων. Με λίγα λόγια, έχουμε μια πιο έντονη ροή πλούτου «από κάτω προς τα πάνω» και «από μέσα προς τα έξω». Σε αυτές τις συνθήκες, το κεφάλαιο στη χώρα μπορεί μεν να χάνει ένα κομμάτι της εσωτερικής αγοράς, μπορεί να υποβαθμίζεται ο διεθνής και περιφερειακός ρόλος του, αλλά καταφέρνει να περάσει τερατουργήματα εχθρικά προς τους εργαζόμενους. Αυτή η διαδικασία επηρεάζει όχι μόνο την εργατική τάξη, αλλά σε μεγάλο βαθμό και τα μεσοστρώματα. Έμποροι, αυτοαπασχολούμενοι, γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι, δημόσιοι υπάλληλοι κ.α. είχαν μεγαλώσει σε έκταση και σε πλούτο από τη δεκαετία του ’70 και μετά, όπως είχε εκφραστεί στα αντίστοιχα ¨κοινωνικά συμβόλαια¨ της εποχής. Τα μνημόνια έρχονται να ανατρέψουν τα πάντα. Αυτά τα πρώην μεσοτρώματα, ζώντας σε μια αποβιομηχανοποιημένη χώρα δε γίνονται εργάτες. Όσοι καταφέρνουν να επιβιώσουν στο επάγγελμά τους, καλώς. Οι υπόλοιποι στην καλή περίπτωση βγαίνουν πρόωρα στη σύνταξη² και στην κακή γίνονται άνεργοι³. Οι πόλεις γεμίζουν σιγά σιγά άστεγους, τα συσσίτια έχουν ουρές, οι αυτοκτονίες αυξάνονται⁴. Μισό εκατομμύριο νέοι μεταναστεύουν προς την υπόλοιπη Ευρώπη και την Αμερική. Οι «καλές εποχές» τέλειωσαν.

Σε μεγάλο βαθμό ήταν αυτά τα μεσοστρώματα που βγήκαν στο δρόμο εκείνη την εποχή ενάντια στα μνημόνια. Αυτά αποστοιχίζονται πολύ γρήγορα από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ και ψάχνουν διέξοδο. Επί 2 χρόνια γίνονται σχεδόν καθημερινά συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις με μεγάλη μαζικότητα. Όμως, από τη φύση τους ήταν δεδομένο ότι στη συγκεκριμένη συγκυρία θα έψαχναν γρήγορες και εύκολες λύσεις στα προβλήματά τους. Αυτό εκφράστηκε ανοιχτά στις διάφορες ¨πλατείες¨, στις ¨Επιτροπές Λογιστικού Ελέγχου¨και τελικά στη λύση του ΣΥΡΙΖΑ. Κυριαρχεί το «έξω τα κόμματα και τα συνδικάτα». Η εργατική τάξη, ώντας σε μεγάλο βαθμό αποσυγκροτημένη, δεν καταφέρνει να δώσει το στίγμα της σε αυτή τη μαζική κίνηση κόσμου. Δίνονται, όμως μεγάλες μάχες, με πολλές μαζικές απεργίες, με συγκρούσεις με την αστυνομία. Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση οργής στο λαό, με βουλευτές, δημάρχους και υπουργούς να μην τολμούν να κυκλοφορήσουν χωρίς μεγάλη συνοδεία ασφάλειας.

Παράλληλα με την υλική, προχωράει και η ιδεολογική επίθεση. Τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης προσπαθούν να μας πείσουν ότι φταίμε εμείς για την κατάντια που έρχεται. "Μαζί τα φάγαμε¨, ¨ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας¨, ¨φταίει και ο καστανάς που δεν κόβει απόδειξη¨, ¨είμαστε η τελευταία Σοβιετία της Ευρώπης¨, ¨ευτυχώς που μας δίνουν δάνεια οι ευρωπαίοι¨, ¨οι Έλληνες είναι απείθαρχοι¨, ¨πρέπει να κάνουμε την κρίση ευκαιρία για να ξαναβρούμε τις αξίες μας¨ και άλλα τέτοια ιδεολογήματα βομβάρδιζαν μέρα-νύχτα τα μυαλά του κόσμου.

Αν ίσχυαν όλα αυτά, δε θα είχαν κρίση η Αμερική και η Γερμανία, δε θα έβγαιναν με κυνικό τρόπο σήμερα οι ιθύνοντες του ΔΝΤ και της ΕΕ να μας πουν κατάμουτρα ότι με τα μνημόνια διασώθηκαν οι ευρωπαϊκές (και αμερικανικές σε μικρότερο βαθμό) τράπεζες. Δε θα επιβάλλονταν μνημόνια σε χώρες όπως η Κύπρος, που είχε ένα χρέος ιδανικό για τα ευρωπαϊκά standards. Αν τα μνημόνια επρόκειτο να φέρουν την ανάπτυξη και «νέο παραγωγικό μοντέλο», η Ελλάδα δε θα ήταν σήμερα πιο αποβιομηχανοποιημένη και εξαρτημένη από τον τουρισμό (είδαμε φέτος πόσο ¨βαρειά¨ βιομηχανία είναι ο τουρισμός).Αν, αν, αν…

Στα τέλη του 2011 ο Παπανδρέου προκηρύσσει δημοψήφισμα από τις Κάννες με θέμα το νόμισμα της Ελλάδας. Μέρκελ και Σαρκοζί τον «παραιτούν». Φάνηκε ότι το σύστημα δεν πρόκειται να θέσει σε δημοψήφισμα τις στρατηγικές επιλογές του, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να χάσει , παρ’ ότι παίζει στο γήπεδό του.

Ο Σαμαράς, ο οποίος «έσκιζε μνημόνια» ως τότε συγκυβερνά με το ΠΑΣΟΚ και το ακροδεξιό ΛΑ.Ο.Σ. για να προχωρήσουν την επίθεση. Το 2^ο μνημόνιο ψηφίζεται εν μέσω τεράστιας διαδήλωσης φέρνοντας πολύ βαριά αντιλαϊκά μέτρα. Η κυβέρνηση Παπαδήμου κάνει τη δουλειά της και προκηρύσσονται στα γρήγορα εκλογές.Έγινε ξεκάθαρο ότι τα αστικά κόμματα είναι διατεθιμένα να αφήσουν στην άκρη τις όποιες διαφορές τους όταν πρέπει να υπηρετήσουν τον κοινό σκοπό, την υποταγή στα ντόπια και ξένα αφεντικά τους.

Το μεγάλο κίνημα των πρώτων μνημονιακών χρόνων ξεθυμαίνει, επειδή κυριαρχούν οι αυταπάτες ότι οι εκλογές μπορούν να δώσουν τη λύση. Κύριος εκφραστής αυτής της τάσης γίνεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε μικρότερο βαθμό ισχυροποιούνται η Χρυσή Αυγή, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες κ.α. Η συγκυβέρνηση που προκύπτει (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜ.ΑΡ.) από τις εκλογές καταφέρνει να προχωρήσει ιδιωτικοποιήσεις, ξεπούλημα φυσικού πλούτου, κλείσιμο νοσοκομείων και πολλά άλλα αντιλαϊκά μέτρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ μαζεύει τα απομεινάρια του ΠΑΣΟΚ και της υπόλοιπης σοσιαλδημοκρατίας και προωθεί την λύση της αριστερής και φιλολαϊκής κυβέρνησης.

Όλη αυτή την περίοδο οι παρεμβάσεις του ξένου παράγοντα στη ζωή της χώρας γίνονται παραπάνω από εμφανείς. Μέρα παρά μέρα ακούγονται εκβιασμοί από ευρωπαίους κυρίως αξιωματούχους(«να δεχτούν οι Έλληνες τα μέτρα αλλιώς θα γίνει grexit» ή «δε θα εκταμιευθεί η επόμενη δόση του δανείου» κλπ). Πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας αρχίζουν να ξεπουλιούνται για ψίχουλα στο ξένο κεφάλαιο (λιμάνια, αεροδρόμια, ορυχεία, τρένα, ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ κ.α.). Η τρόικα έρχεται και υποδεικνύει τα επόμενα μέτρα. Κυβερνήσεις ανεβοκατεβαίνουν με ξένη έγκριση. Το ξένο κεφάλαιο διεισδύει στην ελληνική αγορά ακόμα περισσότερο και το εμπορικό έλλειμμα αυξάνεται. Οι Αμερικανοί προχωράνε τα σχέδια τους για τις βάσεις, το μοίρασμα των οικοπέδων της Αν. Μεσογείου, την περικύκλωση της Ρωσίας με το «σφράγισμα» των Βαλκανίων. Η εξάρτηση της χώρας βάθυνε απότομα και ο λαός το βιώνει στο πετσί του.

Μισή δουλειά, μιζή ζωή

Πριν 10χρόνια ήταν σχεδόν άγνωστη η έννοια της ελαστικής δουλειάς. Υπήρχαν δουλειές part time, είχαν ξεκινήσει μια σειρά προγράμματα ΟΑΕΔ με ψευτοσυμβάσεις ορισμένου χρόνου, αλλά αυτό που ακολούθησε δεν είχε προηγούμενο, δεν άφησε αλώβητο σχεδόν κανένα κλάδο. Πλέον, οι μισές προσλήψεις γίνονται για θέσεις μερικής και ελαστικής απασχόλησης. Οι συμβασιούχοι των δήμων και του ΟΑΕΔ αποτελούν μια τεράστια μάζα ομήρων, που δέχεται υποσχέσεις για επαναπρόσληψη κάθε τόσο και απειλείται με απόλυση αν αποφασίσει να συνδικαλιστεί. Στο δημόσιο έχουμε 1 πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις, έχουμε επικουρικούς γιατρούς και νοσηλευτές που απολύονται μετά από 2 χρόνια, ακόμα και δασκάλους με 3μηνες συμβάσεις. Στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Το κεφάλαιο ρωτάει τις γυναίκες αν θα μείνουν έγκυες, ενώ συχνά δε διστάζει και να απολύσει έγκυο. Τα ωράρια έχουν ξεχειλωθεί πλήρως, η εντατικοποίηση βαράει κόκκινο και τα εργατικά «ατυχήματα» έχουν μπει στην ημερήσια διάταξη. Η εργοδοτική τρομοκρατία θυμίζει άλλες εποχές: τα αφεντικά πυροβολάνε εργάτες στη Μανωλάδα, καίνε με σπάτουλες τους εργαζόμενους της σεζόν ή τους απειλούν με όπλο αν ζητάνε δεδουλευμένα, απολύουν όσους απεργούν, κάνουν ψυχολογικό πόλεμο για να «παραιτηθεί» ο εργαζόμενος. Κανονικός μεσαίωνας.Παρά τη μεγάλη μετανάστευση προς το εξωτερικό, τα επίσημα ποσοστά της ανεργίας έφτασαν 25% και 60% για τη νεολαία.

Φασισμός-φασιστικοποίηση

«Η προσπάθεια μετατροπής σε κανονικότητα της ακροδεξιάς-φασιστικής ρητορείας και πρακτικής. Αυτό είναι η φασιστικοποίηση». Αυτή η τάση γιγαντώθηκε στη δεκαετία του ’10 για δυο λόγους: αφενός το σύστημα βίωνε την κρίση του και χρειαζόταν την κατάλληλη θωράκιση, αφετέρου έβλεπε και πάλι το λαό να βγαίνει στο προσκήνιο. Εκατοντάδες απεργίες κηρύχθηκαν παράνομες και καταχρηστικές, δέχτηκαν μεγάλη καταστολή, θεσμοθετήθηκε το ηλεκτρονικό φακέλωμα σωματείων, το 50% +1 για την απεργία, γενικεύτηκαν οι εκδικητικές απολύσεις για συνδικαλιστικούς λόγους, έγιναν ΕΔΕ σε βάρος εργαζόμενων και στο δημόσιο. Το άσυλο καταπατήθηκε απανωτά, καταργήθηκε και νομικά, αγωνιστές σύρθηκαν σε δικαστήρια και πειθαρχικά για την πολιτική τους δράση. Η αστυνομία εισέβαλλε σε κατειλλημένα σχολεία, σε χώρους που έμεναν άστεγοι και μετανάστες, ακόμα και σε σπίτια κόσμου που δεν είχε σχέση με το κίνημα. Έδρασε σαν στρατός κατοχής στις Σκουριές Χαλκιδικής, την Κερατέα και αλλού. Ο αντικομμουνισμός, η θεωρία των δύο άκρων έγιναν επίσημη πολιτική της ΕΕ και προβλήθηκαν από κάθε αστικό μέσο (ακόμα και από το ΣΥΡΙΖΑ και ¨αριστερές¨ φωνές). Η φασιστικοποίηση δεν άγγιξε μόνο την πολιτική, αλλά και ευρύτερα τη δημόσια ζωή. Διαφημίσεις στο μετρό ενάντια στην άμβλωση, καλέσματα παπάδων για λιντσάρισμα ομοφυλόφιλων, εισβολή της αστυνομίας ακόμα και σε σινεμά!

Με τη στήριξη ( ή έστω την ανοχή ) ντόπιων και ξένων κέντρων του συστήματος αρχίζει και πάλι να γιγαντώνεται το φασιστικό φαινόμενο στη χώρα μας. Ο επι χρόνια καλλιεργημένος ρατσισμός σε βάρος του μετανάστη και η αποστράτευση μεσοστρωμάτων από τα αστικά κόμματα δίνει τη δυνατότητα στη Χρυσή Αυγή να μαζικοποιηθεί, να αποκτήσει μεγάλη εκλογική επιρροή (γίνεται 3^ο κόμμα), να χτίσει σχέσεις με σημαντικά κομμάτια της αστυνομίας και του στρατού. Οι φασίστες, λόγω των αδυναμιών της αριστεράς, αλλά και εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων του κινήματος των ¨αγανακτισμένων¨ και των πλατειών μπορούν να πουλήσουν το αφήγημά τους, ακόμα και σε φτωχογειτονιές. Τα ΜΜΕ φροντίζουν να τους πλασάρουν ώς «πατριώτες», «αντισυστημικούς» που νοιάζονται για τον Έλληνα, ακόμα και το φτωχό. Φυσικά, η Χ.Α. ποτέ δεν αμφισβήτησε ούτε τον ίδιο τον καπιταλισμό, ούτε τις στρατηγικές επιλογές του (ΝΑΤΟ, ΕΕ), ούτε καν έθεσε στα σοβαρά ζήτημα αλλαγής νομίσματος. Γι’ αυτό στηρίχθηκαν οικονομικά και πολιτικά από επιχειρηματίες, κυρίως εφοπλιστές. Για χρόνια τους δόθηκε η δυνατότητα να δολοφονούν μετανάστες, να επιτίθενται σε εργάτες, απεργούς, κομμουνιστές. Μόνο όταν φάνηκαν διαθέσεις αυτονόμησης της Χ.Α. και όταν διέλυσε το μανδύα του κοινοβουλευτισμού και της αστικής δημοκρατίας αποφάσισε η κυβέρνηση Σαμαρά να κινήσει τη δίωξη εναντίον τους (και αυτό έγινε με αργό ρυθμό). Δεν ήθελε το σύστημα μια Χ.Α. να δολοφονεί Έλληνες και να καλεί το στρατό σε πραξικόπημα από τα έδρανα της βουλής. Σίγουρα δεν ήθελε ακόμα να τα «ακουμπήσει στο φασισμό». Γι’ αυτό πρώτα μάζεψε στην άκρη και στη συνέχεια απέσυρε εντελώς αυτό το κόμμα. Η μάχη με το φασιστικό τέρας δεν έχει τελειώσει μετά την 7^ΗΟκτώβρη, μάλλον τώρα αρχίζει στα σοβαρά.

Φοιτητικό Κίνημα

Η εκπαίδευση προετοιμάζει τον εργαζόμενο του αύριο. Δε γίνεται να χτυπιούνται οι εργάτες, να φτωχαίνουν τα μεσοτρώματα, να μειώνεται η παραγωγική βάση του τόπου και η εκπαίδευση να μη μπαίνει σε αντίστοιχες κατευθύνσεις. Αυτό φρόντισαν να το κάνουν στα σοβαρά όλες οι κυβερνήσεις της δεκαετίας. Έτσι, έχουμε το το νόμο-πλαίσιο της Διαμαντοπούλου σχέδιο «Αθηνά». Ο νόμος πλαίσιο καταργεί το άσυλο, θεσπίζει διαγραφές φοιτητών, προβλέπει διάσπαση πτυχίων, εισαγωγή πιστωτικών μονάδων, ξενόγλωσσων τμημάτων, δημιουργία μεταπτυχιακών, συγκεντρωποιεί τη διοίκηση των ΑΕΙ, φέρνει αξιολόγηση. Το σχέδιο Αθηνά πρότεινε τη ριζική αλλαγή του χάρτη της τριτοβάθμιας, με συγχωνεύσεις και κλείσιμο τμημάτων. Αποφασίζεται η απόλυση χιλιάδων διοικητικών υπαλλήλων. Μιλάμε για νόμους που εισάγουν τεράστιους ταξικούς φραγμούς στην εκπαίδευση, ποινικοποιούν το συνδικαλισμό, κάνουν τη ζωή του φοιτητή ανυπόφορη. Παράλληλα, συγχωνεύονται και κλείνουν σχολεία, ενώ καταργούνται εργασιακά δικαιώματα και των εκπαιδευτικών.

Οι φοιτητές όρθωσαν το ανάστημά τους απέναντι σε όλα αυτά. Περίπου 280 τμήματα βρίσκονται υπό κατάληψη το Σεπτέμβρη του 2011, γίνονται συνελεύσεις, νέες καταλήψεις και διαδηλώσεις κάθε βδομάδα για μήνες ολόκληρους. Οι Αγωνιστικές Κινήσεις ρίχνουν όλες τους τις δυνάμεις σε αυτή τη μάχη. Παλεύουν για να μαζικοποιηθούν καταλήψεις και πορείες σε σε κάθε πόλη και πανεπιστήμιο που φτάνει η φωνή τους. Παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αρκετούς συλλόγους ώστε να συνεχίσει ο αγώνας. Δίνουν την κόντρα ενάντια σε όλες τις αυταπάτες που καλλιεργούνται εκείνη την εποχή. Βάζουν τη γραμμή ανατροπής των νόμων και όχι «να μείνουν στα χαρτιά». Ενάντια στις συστημικές φωνές μέσα στα ΑΕΙ-ΤΕΙ (ΔΑΠ, ΠΑΣΠ, «ανεξάρτητοι»), αλλά και κόντρα στις «προτάσεις για ολοκληρωμένη εκπαίδευση», στα «μεταβατικά προγράμματα» των ΚΝΕ και ΕΑΑΚ, στην «καλύτερη κυβέρνηση» που θα έφερνε ο ΣΥΡΙΖΑ, στην άποψη της ΚΝΕ «να διαγραφεί όποιος φοιτητής το επιθυμεί» κλπ. Παλεύουν για πραγματικό μαζικό φοιτητικό κίνημα στο πλευρό των εργαζομένων και του υπόλοιπου λαού, που θα πολιτικοποιεί τη νεολαία σε κατεύθυνση ανατροπής και όχι συνδιαχείρισης.

Αξίζει να σταθεί κανείς παραπάνω στους αγώνες που έδωσαν μαθητές-φοιτητές-εκπαιδευτικοί την περίοδο 2011-2014, κάτι που ξεφεύγει από τα όρια αυτού του κειμένου. Φάνηκε ξεκάθαρα ότι μόνο οι μαζικοί και οργανωμένοι αγώνες μπορούν να προβάλλουν αντίσταση κόντρα στην πολιτική του συστήματος. Φάνηκε ότι οι αγώνες μπορούν να νικήσουν, αρκεί να μπορούμε να ξεχωρίσουμε φίλους κι εχθρούς.

«Πρώτη φορά αριστερά», δημοψήφισμα

Κομμάτια της αστικής τάξης είδαν με καλό μάτι τη «λύση» ΣΥΡΙΖΑ, ή τουλάχιστον την ανέχθηκαν, ως μια προσπάθεια αναδιαπραγάτευσης του ρόλου τους μέσα στην ΕΕ, με ότι αυτό θα σήμαινε για ζητήματα χρέους, τραπεζών κλπ (προφανώς υπήρξαν και μεγάλα κομμάτια του συστήματος που ξόρκιζαν το κακό του ΣΥΡΙΖΑ που θα μας έκανε... Βενεζουέλα). Πάνω απ’ όλα, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίχθηκε εκλογικά στη δυσαρέκεια λαϊκών στρωμάτων απέναντι στα μνημόνια. «Με ένα νόμο και ένα άρθρο» ο ΣΥΡΙΖΑ υποσχόταν και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο. Χωρίς μνημόνια, αλλά μέσα στο ευρώ. Με διαγραφή χρέους, αλλά μέσα στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Με παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, αλλά μέσα σε εξαρτημένο καπιταλισμό. Οι εκλογικές αυταπάτες περί αριστερής διακυβέρνησης εκτοξεύονται από το 2012 και μετά. Με διάφορες παραλλαγές, οι εκφραστές του μεταβατικού προγράμματος υπόσχονται από ανακούφιση του λαού, μέχρι την…οικοδόμηση σοσιαλισμού (αλλά πάντα «με το κίνημα να πιέζει» και άλλα τέτοια ανιστόρητα και ρεφορμιστικά). Ο ΣΥΡΙΖΑ πρωτοστάτησε σε αυτό τον αγώνα και τον κέρδισε.

Πολλές φορές πλέον λέγεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν ποτέ αριστερό κόμμα. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Μπορεί πλέον να έχει πάρει οριστικό διαζύγιο από την αριστερά, αλλά η πορεία του δείχνει ακριβώς που καταλήγει η αριστερά όταν μέσω κυβερνητικών θέσεων προσπαθεί να εξανθρωπίσει τον καπιταλισμό. Μια αριστερή κυβέρνηση εντός καπιταλισμού είτε συμμορφώνεται και εφαρμόζει τη δεξιά πολιτική, είτε ανατρέπεται χωρίς πολλές αστικοδημοκρατικές φανφάρες. Ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε την πρώτη κατεύθυνση. Δεν είχε και πολλές άλλες επιλογές.

Το δημοψήφισμα εκτόξευσε τις παραπάνω αυταπάτες στο μέγιστο βαθμό, για να έρθουν να τσακιστούν μέσα σε λίγες μέρες. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν «πρόδωσε» κανέναν. Έκανε αυτό που διακήρυσε εκείνες τις μέρες: διαπραγματεύτηκε και κατέληξε σε ένα νέο συμβιβασμό ανάμεσα σε ΕΕ και ΗΠΑ (μέσω ΔΝΤ) για τους όρους λειτουργίας της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας.

Συμπληρωματικά στην παραπάνω διαπίστωση για τα δημοψηφίσματα, πρέπει να δούμε και το εξής: τα δημοψηφίσματα τα θέτουν οι κυβερνήσεις και όχι ο λαός. Τόσο το ερώτημα, όσο και οι απαντήσεις είναι τέτοιες που να καναλιζάρουν τα προβλήματα του συστήματος και την οργή του λαού μέσα σε κάποιο συστημικό μονοπάτι.

Χωρίς να απορρίπτουμε εξ αρχής τη συμμετοχή σε οποιοδήποτε δημοψήφισμα, οι Αγωνιστικές Κινήσεις πάλεψαν τη γραμμή της αποχής. Και αυτό γιατί το «όχι», εναπόθετε την υπεράπιση των δικαιωμάτων του λαού στην τότε κυβέρνηση (ή έστω σε κάποια πιο «αριστερή», «φιλολαϊκή», ή ακόμα και «ασαφή»!).

Αυτή τη κατεύθυνση δικαιώθηκε πλήρως από τις εξελίξεις: 3^ο μνημόνιο, με το λαό στη γωνία και με τα περισσότερα αστικά κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι) να υπερψηφίζουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ σταδιακά μετατρέπεται σε κανονικό αστικό κόμμα, χτίζοντας σχέσεις με ντόπια και ξένα οικονομικά και πολιτικά κέντρα. Περνάει απανωτά μέτρα, έχοντας σπείρει τεράστια απογοήτευση σε μεγάλα κομμάτια λαού. Οι αντιστάσεις είναι πραγματικά λιγοστές, αλλά «το γυαλί που έσπασε» τα χρόνια των μνημονίων δεν ξανακόλλησε ποτέ μέχρι σήμερα.

Επειδή κάτω από το βάρος της πραγματικά ολομέτωπης επίθεσης που διεξάγει σήμερα η ΝΔ ορισμένα πράγματα ξεχνιούνται, καλό είναι να θυμίσουμε: τη διατήρηση όλων των μέτρων του 1^ου και 2^ου μνημονίου, τη νέα φορομπηξία, τις μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις (λιμάνια, αεροδρόμια, τρένα, ΑΔΜΗΕ κλπ), τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων. Το νόμο Γαβρόγλου για τα ΑΕΙ και τη δευτεροβάθμια, το πόρισμα Παρασκευόπουλου για το άσυλο, το προσοντολόγιο, τη γενίκευση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά. Τη συμφωνία των Πρεσπών που οξύνει την αμερικανορωσική αντιπαράθεση, τις νέες αμερικάνικες βάσεις στη χώρα, τις αμερικανόπνευστες τετραμερείς συμφωνίες με την Κύπρο, τη χούντα του Σίσι και το δολοφονικό καθεστώς του Ισραήλ, το «διαβολικά καλό» Τραμπ. Τη δημιουργία hot-spot που εξακολουθούν να είναι κολαστήρια, στα πλαίσια της συμφωνίες ΕΕ-Τουρκίας. Την εκκένωση καταλήψεων με πρόσφυγες στα Εξάρχεια, την καταστολή σε απεργίες και διαδηλώσεις, το 50% +1 για την απεργία…

Η περίπτωση ΣΥΡΙΖΑ είναι ίσως το μεγαλύτερο μάθημα που έχει να βγάλει ο λαός και η Αριστερά από αυτή τη δεκαετία. Το μάθημα ότι η λύση δε θα έρθει από τα έδρανα της βουλής, αλλά από την αντίσταση τη διεκδίκηση, με προοπτική την ανατροπή και όχι το φτιασίδωμα του σάπιου αυτού συστήματος.

Προσφυγικό

Η φωτογραφία του μικρού Αϊλάν έκανε το γύρο του κόσμου. Ήταν ένας από τους πάνω από 15.000 πρόσφυγες που πνίγηκαν στη Μεσόγειο από το 2014 μέχρι σήμερα. Είναι άγνωστος ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που έφυγαν από τη χώρα τους τα τελευταία χρόνια υπό την άμεση ή έμμεση απειλή βίας και πολέμου. Κάτω από το βάρος της καπιταλιστικής κρίσης, των εμφυλίων πολέμων, των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών και άλλων παραγόντων δημιουργείται το μεγαλύτερο προσφυγικό-μεταναστευτικό κύμα μετά το 1945. Μια τεράστια ζώνη χωρών από τη Λιβερία μέχρι την Αίγυπτο και από την Τουρκία μέχρι τη Μιανμάρ μετατρέπονται σε διάδρομο διαφυγής εκατομμυρίων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έγκλημα του καπιταλισμού στη σύγχρονη ιστορία. Κομματιάστηκαν ολόκληρες χώρες, διαλύθηκαν πόλεις και παραγωγικές υποδομές, δημιουγήθηκαν λιμοί, ερημοποιήθηκαν περιοχές. Εκατομμύρια νεκροί, τραυματίες, ακρωτηριασμένοι, αμέτρητες διαλυμένες οικογένειες.

Η παρέμβαση των ιμπεριαλιστών έδωσε τη δυνατότητα να βγουν στο προσκήνιο τα πιο οπισθοδρομικά στοιχεία κηρύσσοντας ιερούς πολέμους. Το μαρτύριο δεν τέλειωσε όταν οι κατατρεγμένοι έφτασαν στην Ευρώπη και την Αμερική. Μια χώρα μετά την άλλη ύψωναν τείχη και πέρναγαν αντιμεταναστευτικούς νόμους. Οι ιμπεριαλιστές τους βλέπουν ως πρόβλημα, αλλά αρνούνται να αναγνωρίσουν τις ευθύνες τους. Το ελληνικό και το τούρκικο κράτος παίζουν πινγκ πονγκ με βάρκες στο Αιγαίο και τον Έβρο δολοφονώντας κόσμο. Οι φασίστες βρίσκουν ευκαιρία να χύσουν το δηλητήριό τους.

Μερικά χρόνια μετά από την έναρξη αυτού του εγκλήματος συνειδητοποιούμε ότι οι πρόσφυγες και μετανάστες ήρθαν για να μείνουν. Έχουμε κοινά προβλήματα, κοινούς φίλους κι εχθρούς. Αν δεν παλέψουμε μαζί, δε θα δούμε καλύτερες μέρες.

Μια δεκαετία αγώνων

Η επίθεση γεννά αντίσταση. Δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Χωρίς να σημαίνει αυτό ότι οι διαδικασίες μπαίνουν στον αυτόματο πιλότο. Σε Ανατολή και Δύση οι λαοί έψαξαν δρόμους αντίστασης. Το «τέλος της ιστορίας» μάς τέλειωσε. Τα αφηγήματα για ένα σύστημα που μπορεί να παίζει χωρίς αντίπαλο, να «παγκοσμιοποιείται», να «ολοκληρώνεται» δε μπόρεσαν να σταθούν στα μάτια πλατιών μαζών. Παρά την αποσυγκρότηση της εργατικής τάξης και του κομμουνιστικού κινήματος, οι λαοί ξαναέψαξαν την προοπτική τους, ξαναήρθαν σιγά σιγά σε επαφή με τις κομμουνιστικές ιδέες. Είδαμε τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις να βράζουν από οργή με τα κιτρινα γιλέκα, το κίνημα των αφροαμερικανών, το Occupy Wall Street και άλλα κινήματα που έβαλαν πολιτικό πρόβλημα στα επιτελεία του συστήματος. Είδαμε τεράστιους αγώνες και στην «περιφέρεια»: είδαμε τη Χιλή να σείεται, το Εκουαδόρ, την Αργεντινή, τη Γουατεμάλα και την Παραγουάη. Είδαμε την πλατεία Τaxim και το Gezi στην Τουρκία, είδαμε στα μάτια του Berkin Elvan το δικό μας μικρό Αλέξη. Είδαμε το Λίβανο και το Ιράκ. Είδαμε το Σουδάν και την ιδιότυπη «αραβική άνοιξη». Είδαμε τις πλατείες της Ελλάδας και της Ισπανίας. Είδαμε τον αγώνα των Κούρδων και των Παλεστίνιων για ανεξαρτησία. Είδαμε μεγάλες απεργίες που έφεραν νίκες, με ρεκόρ στην Ινδία των 250 εκατομμυρίων απεργών!