23 Φλεβάρη 1943 - Η ίδρυση της ΕΠΟΝ

 Με αφορμή την σημερινή επέτειο δημοσιεύουμε κείμενο από παλαιότερη ομιλία στο στέκι Σφεντόνα (2013) για την ίδρυση και δράση της ΕΠΟΝ 

70 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ

Στις 23 Φλεβάρη του 1943 με απόφαση της ΚΕ του ΕΑΜ, ιδρύεται σε ένα μικρό σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3 στους Αμπελοκήπους, η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΠΟΝ). Είχε προηγηθεί η ίδρυση της πρώτης εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης, «Ελευθερία» στη Θεσσαλονίκη την 1η Μάη του 1941 και «Δημοκράτης» στην Αθήνα, η «Εθνική Αλληλεγγύη» στις 28 Μάη του 1941 με πρωτοβουλία των εξόριστων κομμουνιστών που δραπέτευσαν απ’ τη Φολέγανδρο με στόχο την περίθαλψη τραυματιών, αναπήρων, φυλακισμένων, εξόριστων και γενικά των διωκόμενων αγωνιστών, η ίδρυση του Εργατικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΕΑΜ) το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου, στις 27 Σεπτέμβρη του 1941 η ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και στις 16 Φλεβάρη του 1942 η ίδρυση του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ).

Η ΕΠΟΝ παρά τις δυσκολίες της εποχής κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να έχει 640000 οργανωμένα μέλη. Δεν ήταν η πρώτη οργάνωση νέων που είχε δημιουργηθεί στην κατοχή αλλά ήταν η πιο μαζική. Ενα χρόνο νωρίτερα με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, στις 5 Φλεβάρη 1942, ιδρύθηκε στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ).

Οι βασικοί σκοποί της ΕΠΟΝ ήταν:

Η εθνική απελευθέρωση, η εξόντωση του φασισμού, αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας, η καταπολέμηση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και η υπεράσπιση της ειρήνης με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, η υπεράσπιση των οικονομικών, πολιτικών, εκπολιτιστικών και μορφωτικών δικαιωμάτων και επιδιώξεων της νέας γενιάς.

Η μάχη κατά της επιστράτευσης

Σχεδόν αμέσως μετά την ίδρυσή της η ΕΠΟΝ κλήθηκε να δώσει μια πολύ σοβαρή μάχη. Στις 30 Γενάρη του 1943 ο διοικητής των γερμανικών στρατιωτικών Δυνάμεων ΝΑ Ευρώπης, αντιστράτηγος Αλεξάντερ Λερ εξέδωσε διαταγή με την οποία: «Κάθε κάτοικος της Ελλάδας ηλικίας από 16-45 χρονών είναι υποχρεωμένος, όταν το απαιτήσουν οι συνθήκες, να αναλάβει δουλειά για γερμανικές ή ιταλικές υπηρεσίες που του υποδείχθηκε. Ανδρικές εργατικές δυνάμεις είναι υποχρεωμένες να εργαστούν κι έξω από τον μόνιμο τόπο κατοικίας τους, αν χρειαστεί σε κοινότητες στρατοπέδευσης». Στην ουσία έμπαινε στον ελληνικό λαό το ζήτημα της πολιτικής επιστράτευσης. Το διάταγμα θα ανακοινωθεί στον ελληνικό λαό στις 23 Φλεβάρη την ημέρα της ίδρυσης της ΕΠΟΝ. Οι Γερμανοί σχεδιάζουν και προετοιμάζουν τη μεταφορά Ελλήνων στα εργοστάσια της Γερμανίας. Ηταν μια αναγκαστική επιλογή τους μετά την ήττα τους στο Στάλινγκραντ. Στις 24 Φλεβάρη ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις (απεργία των εργατοϋπαλλήλων) και οι διαδηλώσεις ενάντια στην επιστράτευση. Γίνεται συγκέντρωση έξω από το γραφείο του κατοχικού πρωθυπουργού Κ. Λογοθετόπουλου. Στην πρώτη γραμμή συμμετέχουν χιλιάδες νέοι της ΕΠΟΝ. Οι διαδηλωτές καταλαμβάνουν το υπουργείο εργασίας και καίνε μέρος των αρχείων του. Παίρνουν τα τρόφιμα που είχαν συγκεντρώσει οι Γερμανοί στο υπόγειο του κτιρίου. Την επομένη διαδηλώνουν και μαθητές της Αθήνας. Οι Ιταλοί θα πυροβολήσουν και θα σκοτώσουν το ΕΠΟΝίτη μαθητή Γιάννη Δρακόπουλο. Στις 5 Μαρτίου το ΕΑΜ διοργανώνει γενική απεργία στην Αθήνα. Περισσότεροι από 250.000 Αθηναίοι και Πειραιώτες διαδηλωτές μπαίνουν στο υπουργείο εργασίας και καίνε τις καταστάσεις επιστράτευσης. Οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας και του Πειραιά έγιναν πεδία μάχης ανάμεσα στον άοπλο λαό και τις δυνάμεις κατοχής. Τουλάχιστον 18 ήταν οι νεκροί και πάνω από 130 οι τραυματίες. Παρόμοιες κινητοποιήσεις θα πραγματοποιηθούν και στη Θεσσαλονίκη, το Βόλο, Καλαμάτα, Σπάρτη, Κόρινθο κ.α. Έτσι ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά μαζί με τον υπόλοιπο ελληνικό λαό που αντιστεκόταν κατάφερε να ματαιώσει την πολιτική επιστράτευση που επιχείρησαν οι κατοχικές δυνάμεις.

Το πρώτο φύλλο της «Νέας Γενιάς» περιγράφει την εξέλιξη: «24 Φλεβάρη και 5 Μάρτη! Να, δύο ημερομηνίες που θα μείνουν ιστορικές. Κι αξέχαστες. Δυο μέρες που ο αθηναϊκός και πειραιώτικος λαός με τα νιάτα του αγωνίστηκε και σάρωσε τα σχέδια των καταχτητών και επέβαλε τη θέλησή του. Η νέα γενιά συμμετείχε σε πρωτοφανή όγκο και μαχητικότητα σ' αυτές τις μάχες. Η 5 του Μάρτη ακόμα αποτέλεσε το πρώτο βάφτισμα της ΕΠΟΝ. Μια μεγάλη διαδήλωση νέων κοριτσιών και παιδιών διέσχισε τους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας με κραυγές "ΚΑΤΩ Η ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ - ΕΠΟΝ, ΕΠΟΝ"».

Ο ένοπλος αγώνας

Απ' τη στιγμή της ίδρυσής της, οι νεολαίοι της ΕΠΟΝ συμμετείχαν ενεργά στον ένοπλο αγώνα κατά των κατακτητών. Η πρώτη αντάρτικη ΕΠΟΝίτικη ομάδα αποτελούνταν από 16 αντάρτες, (αρχές του 1943). Στην απελευθέρωση (Οκτώβρης του '44), οι αντάρτες ΕΠΟΝίτες του ΕΛΑΣ έφταναν τους 35.000. Πάνω από 8.000 ήταν οι επίλεκτοι ΕΠΟΝίτες αντάρτες που πολέμησαν μέσα σε στρατιωτικά τμήματα που διακρίθηκαν. Αντάρτες της ΕΠΟΝ πήραν μέρος σε 430 μάχες και σκοτώθηκαν πάνω από 1.300 ΕΠΟΝίτες.

Αλλά και μέσα στις πόλεις (κύρια στην Αθήνα) οι ΕΠΟΝίτες έδωσαν μάχες με τους Γερμανούς και τους ταγματασφαλίτες με αποτέλεσμα σε μεγάλες περιοχές της Αθήνας να έχουν απελευθερωθεί και να μη μπορούν οι Γερμανοί να πλησιάσουν.

Η μάχη κατά της πείνας

Σημαντική είναι και η μάχη που έδωσε η ΕΠΟΝ για την καταπολέμηση της πείνας. Μόνο το χειμώνα του 41-42 πέθαναν από την πείνα 300000 Ελληνες. Πολλά ήταν παιδιά.. Ο χειμώνας 41 - 42 ήταν από τους δυσκολότερους της περιόδου της κατοχής. 300000 ήταν οι νεκροί από την πείνα. Οι κατακτητές δεν άφησαν τίποτα από τον πλούτο που παρήγαγε η χώρα για τους Ελληνες. Κατάσχονταν τα πάντα.

Η ΕΠΟΝ έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στα συσσίτια που οργανώθηκαν. Υπολογίζεται ότι, μόνον στις πόλεις, εξασφαλίστηκαν 220 οργανωμένα συσσίτια για 65.000 παιδιά. Μ’ αυτόν τον τρόπο διαφυλάχτηκε η ύπαρξη πολλών μελλοντικών αγωνιστών.

Αργότερα με τη απελευθέρωση μεγάλων εκτάσεων της χώρας, χιλιάδες ΕΠΟΝίτες εργάστηκαν στην καλλιέργεια χωραφιών και στη συγκομιδή της παραγωγής.

Κινητοποιήσεις

Στις 25 Μάρτη του 1943 γιορτάζεται με μαζικές διαδηλώσεις η εθνική επέτειος από την ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ. Στην Αθήνα γίνονται συγκρούσεις με τους Γερμανούς.

Το καλοκαίρι του 1943 οι γερμανοί αποφασίζουν την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής σε ολόκληρη την ελληνική Μακεδονία και τη Θράκη στις αρχές Ιούλη του 1943. Ο ελληνικός λαός ξεσηκώνεται στις 10 του Ιούλη και τις επόμενες μέρες η φλόγα της εξέγερσης ανάβει σε πολλές μεγάλες πόλεις της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας.

Ο αγώνας κορυφώνεται στις 22 Ιουλίου με την παναθηναϊκή διαμαρτυρία 300.000 πατριωτών, κάτι πρωτοφανές για τα δεδομένα της εποχής. Η διαδήλωση χτυπιέται από τα γερμανικά τανκ. 30 διαδηλωτές σκοτώθηκαν, άλλοι 200 τραυματίστηκαν περίπου 500 συνελήφθησαν. Η ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου βάζει το σώμα της μπροστά σε ένα τεθωρακισμένο. Την πυροβολούν και οι ερπύστριες περνούν από πάνω της. Άλλη μια ΕΠΟΝίτισσα η Κούλα Λίλη σκαρφαλώνει πάνω στο ίδιο τάνκ και σκοτώνεται κι αυτή. Κι άλλοι ΕΠΟΝίτες πέθαναν ηρωικά της ίδια μέρα. Ο Δουκάκης, ο Καλοζύμης, ο Χατζηθωμάς, η Αντωνιάδου, ο Στεφανιώτης κ.α. Ο σκοπός όμως επιτεύχθηκε και η επέκταση της βουλγαρικής ζώνης κατοχής και ο διαμελισμός της χώρας ματαιώθηκε.

Το «κάστρο του Υμηττού»

Στις 28 Απρίλη 1944, ένα τάγμα Γερμανών κατακτητών περικυκλώνει ένα μικρό σπίτι στον Υμηττό. Μέσα του βρίσκεται σημαντική ποσότητα οπλισμού του ΕΛΑΣ. Χωρίς να γνωρίζουν οι Γερμανοί πόσοι φυλάνε το σπίτι ξεκινάν την επίθεση. Οι φύλακες του οπλισμού ήταν τρεις 17 χρονοι ΕΠΟΝίτες ο Δημήτρης Αυγέρης, ο Θάνος Κιοκμενίδης και ο Κώστας Φολτόπουλος.

Η μάχη κράτησε πολλές ώρες. Στο χρονικό αυτό διάστημα οι τρείς ΕΠΟΝίτες κατέστρεφαν τον οπλισμό για να μην πέσει στα χέρια των Γερμανών. Υπερασπίστηκαν μέχρι θανάτου τον ΕΛΑΣίτικο οπλισμό και το μικρό σπίτι, το θρυλικό «κάστρο του Υμηττού», όπως ονομάστηκε αργότερα.

Δεκέμβρης του 44

Άλλη μια ηρωική μορφή, η Ηλέκτρα Αποστόλου που ήταν μέλος του ΚΣ της ΕΠΟΝ βασανίστηκε και δολοφονήθηκε τον Ιούλη του 44 από τη Χωροφυλακή.

Ταυτόχρονα με τον ένοπλο αγώνα στα βουνά και στις πόλεις οι ΕΠΟΝίτες κατάφεραν και πολλά σαμποτάζ στους Γερμανούς. Πολλά υλικά αχρηστεύτηκαν και μηχανές παραγωγής πολεμικού υλικού καταστράφηκαν. Ένας ΕΠΟΝίτης εργάτης μάλιστα στον Πειραιά κατάφερε να ανατινάξει ένα ολόκληρο γερμανικό καράβι. Πολλές ήταν και οι απεργίες που οργανώθηκαν από την ΕΠΟΝ.

Σημαντική ήταν και η συνεισφορά της ΕΠΟΝ στη μάχη του Δεκέμβρη του 44. Πρώτοι ήταν οι ΕΠΟΝίτες στις διαδηλώσεις που η αστυνομία έβαψε στο αίμα. Πρώτοι και στις ένοπλες συγκρούσεις με τους Αγγλους μέσα στην Αθήνα. Με χρυσά γράμματα γράφηκε στην ιστορία το έπος του λόχου «Λόρδος Μπάυρον» των φοιτητών της ΕΠΟΝ.

Μετά τη Βάρκιζα και με το όργιο τρομοκρατίας απέναντι στους λαϊκούς αγωνιστές, το αστικό κράτος δεν μπορούσε να ανεχθεί τη συνέχιση της δράσης της ΕΠΟΝ. Το 1946 δολοφονήθηκαν πάνω από 1.500 ΕΠΟΝίτες και χιλιάδες άλλοι φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν.

Στις 28 Φλεβάρη 1947 αποφασίζεται με δικαστική απόφαση η διάλυση της ΕΠΟΝ. Στα τέλη του 1947 με τον Νόμο 509 τίθεται εκτός νόμου. Ομως η ΕΠΟΝ δε διαλύεται απλά θα περάσει στην παρανομία και θα συνεχίσει τον αγώνα της.

Πολιτισμός - Εκπαίδευση

Αξιοσημείωτη ήταν και η οργάνωση ψυχαγωγίας των νέων. Ταυτόχρονα με τις μάχες και τις συγκρούσεις με τους Γερμανούς η ΕΠΟΝ κατάφερε να αναδείξει και σημαντικά επιτεύγματα στον τομέα του πολιτισμού. Δημιούργησε σχολεία στα οποία δίδασκαν οι ίδιοι οι ΕΠΟΝίτες, σχολές, βιβλιοθήκες, θέατρα. Ασχολήθηκε με τον αθλητισμό των νέων δημιουργώντας εκατοντάδες ομάδες σε πολλά αθλήματα, προσπαθώντας εκτός των άλλων (σωματική ανάπτυξη, υγεία, εκτόνωση) να αποτρέψει τη νεολαία από τη μάστιγα των ναρκωτικών. Σημαντική ήταν και η συμβολή της στη διασκέδαση των νέων ανθρώπων της δύσκολης εκείνης εποχής, διοργανώνοντας μαζικές εκδρομές, συζητήσεις, οδοιπορικά. Τέλος κατάφερε κάτω από τη μύτη των κατακτητών να εκδώσει βιβλία και περιοδικά. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός της έκδοσης δύο αναγνωστικών για τα παιδιά του δημοτικού, «Τα αετόπουλα» και «Ελεύθερη Ελλάδα». Για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους μοιράστηκαν σε δεκάδες χιλιάδες Ελληνόπουλα δωρεάν τα σχολικά βιβλία.

Ενα απόσπασμα από έντυπο της ΕΠΟΝ που καλούσε το λαό να ξαναφτιάξει σχολεία.

Εφημερίδα: «ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΦΕΡΑΙΟΥ», φύλλο 5

1 Γενάρη 1944

ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΗΣ Ε.Π.Ο.Ν

Ν΄ΑΝΟΙΞΟΥΝ ΟΛΑ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Τα σχολειά άρχισαν κι΄ ανοίγουν. Οι επονίτες έδειξαν μεγάλη πρωτοβουλία. Βοήθησαν την αυτοδιοίκηση και έτσι πολλά σχολειά άνοιξαν. Πρέπει να ανοίξουν όμως όλα... Στα 3 χρόνια τώρα τα παιδιά του λαού στερήθηκαν και την πιο στοιχειώδη μόρφωση: Να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν. Αυτό ήταν μια συνειδητή επιδίωξη του καταχτητή. Να μας βυθίσουν στο σκοτάδι της αμάθειας. Μα τώρα τα σχολειά πρέπει να ανοίξουν ως τις 10 του Γενάρη. Είναι εθνικό καθήκο. Όλοι οι επονίτες να βοηθήσουν για να επισκευαστεί ή να βρεθεί το χτίριο. Όλοι να φροντίσουμε να πάνε τα παιδιά στο σχολείο. Ο λαός μας πρέπει να μορφωθεί γιατί θα γίνει πραγματικός κυβερνήτης του τόπου.

Άλλη μια πλευρά της πολιτιστικής δράσης της ΕΠΟΝ ήταν η δημιουργία λαϊκών θεάτρων. Δημιούργησε εκατοντάδες ερασιτεχνικούς θιάσους σε έλη την Ελλάδα. Οι θίασοι αυτοί της ΕΠΟΝ λειτούργησαν ως πυρήνες ψυχαγωγίας, ενημέρωσης και πολιτισμού.

Στα έντυπα της ΕΠΟΝ («Νέα Γενιά») περιγράφεται:

«Δημιούργησε εκατοντάδες θέατρα σε όλη την Ελλάδα, όπου για πρώτη φορά τα νιάτα κι ο λαός, ιδιαίτερα της υπαίθρου, ένιωσαν τη χαρά της τέχνης. Εκατοντάδες χορωδίες νέων, θεατρικοί όμιλοι, εκπολιτιστικά συνεργεία, δούλεψαν ως το πιο ξεκομμένο απ' τη ζωή και τον πολιτισμό ορεινό χωριουδάκι, για να εμψυχώσουν, ν' ανακουφίσουν και να δώσουν χαρά και κέφι στο βασανισμένο λαό και τα νιάτα, που πολεμούσαν για τη λευτεριά».

Η μάχη κατά των ναρκωτικών

Μέγιστης σημασίας ήταν και η μάχη που έδωσε η ΕΠΟΝ κατά των ναρκωτικών. Γράφει στη «Νέα Γενιά»:

«ΟΧΙ ΧΑΣΙΣ ΑΛΛΑ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΣΤΗ ΝΕΟΛΑΙΑ! Η ζωή των νέων δε βρίσκεται στους "ντεκέδες" όπου παραμονεύει ο πιο φρικτός θάνατος, αλλά:

· Στον αθλητισμό που θα τους χαρίσει σιδερένια κορμιά.

· Στις λέσχες και τις βιβλιοθήκες που θα τους μορφώσουν.

· Στις εκδρομές που τους φέρουν κοντά στην όμορφη και χαρούμενη Ελληνική φύση.

· Στις πολιτισμένες συντροφιές και γιορτές που θα τους γεμίσουν αισιοδοξία.

· Στις χορωδίες, τις φιλολογικές και καλλιτεχνικές συγκεντρώσεις που θα τους χαρίσουν ψυχική υγεία, δύναμη κι αγνή χαρά.

Μονάχα έτσι θα χτυπήσουμε στη ρίζα της τη διαφθορά. Μονάχα έτσι θα φτιάξουμε Ελληνόπουλα άξια της πατρίδας μας, με γερές ψυχές σε γερά κορμιά, γεμάτα δημιουργική δραστηριότητα, καμάρι των γονιών τους κι ελπίδα του Έθνους μας».

ΕΠΟΝ - προβολές στο σήμερα

Η ΕΠΟΝ κατάφερε να εμπνεύσει χιλιάδες αγωνιστές, κατάφερε να ενθουσιάσει και να τραβήξει στον αγώνα τη νεολαία στα δύσκολα χρόνια της κατοχής. Κατάφερε να δώσει προοπτική στον αγώνα για ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη, για μια πραγματικά Ελεύθερη Ελλάδα. «Πολεμάμε και τραγουδάμε.» ήταν ένα από τα συνθήματά της, απευθυνόμενη στην ελληνική νεολαία.

Ποια σχέση μπορεί να έχουν τα πανανθρώπινα ιδανικά του αλτρουισμού, της αλληλεγγύης, του κοινού αγώνα και της αυτοθυσίας, με τη σαπίλα που έχει να προσφέρει το σύστημα στη νεολαία σήμερα; Τον ωχαδερφισμό, τον ατομικισμό, τη ρουφιανιά, το γλείψιμο, το ρουσφέτι.

Ποια σχέση μπορεί να έχει η προοπτική μιας άλλης κοινωνίας για την οποία πάλευε η ΕΠΟΝ που θα βασίζεται στις ανάγκες του λαού, με το μεσαίωνα που επιφυλάσσει το σύστημα για μας σήμερα. Την ανεργία, τη φτώχια, τον πόλεμο.

Ποια σχέση μπορεί να έχει ο αγώνας που έδωσαν οι νέοι της εποχής εκείνης, προτάσσοντας τα στήθη τους απέναντι στα γερμανικά τανκς, ο αγώνας με το όπλο στο χέρι πάνω στα βουνά, με το σκύψιμο του κεφαλιού και την υποταγή που απαιτούν από την άνεργη νεολαία η κυβέρνηση και η τρόικα σήμερα.

Ποια σχέση μπορεί να έχει η τιτάνια προσπάθεια των ΕΠΟΝιτών για χτίσιμο σχολείων, για τη μόρφωση του λαού, με τη σημερινή κατάσταση που κλείνουν σχολεία και με διάφορους τρόπους πετιούνται χιλιάδες μαθητές έξω από το φυσικό τους χώρο και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν ακόμα και την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Ποια σχέση μπορεί να έχει ο νέος τρόπος ζωής και ψυχαγωγίας που προσπάθησαν να μοιραστούν οι νέοι της ΕΠΟΝ με την υπόλοιπη ελληνική νεολαία, με την έτοιμη, κονσερβοποιημένη «διασκέδαση» που προσφέρει το σύστημα σήμερα με μόνο σκοπό την αποχαύνωση, την ελεγχόμενη εκτόνωση και φυσικά το κέρδος.

Ποια σχέση μπορεί να έχει η προσπάθεια των ΕΠΟΝιτών να εμφυσήσουν στους νέους την ενασχόληση με τον μαζικό λαϊκό αθλητισμό, το αγνό αθλητικό πνεύμα με την σημερινή εμπορευματοποίηση του αθλητισμού, το ντοπάρισμα και το χουλιγκανισμό.

Η σημερινή νεολαία αλλά και οι μεγαλύτεροι πρέπει να ψάξουμε βαθύτερα την περίοδο εκείνη και σίγουρα θα βγάλουμε πλούσια και χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον. Μπορούμε να διδαχθούμε πολλά από την οργάνωση της αλληλεγγύης και των συσσιτίων επιβίωσης που συνοδεύονταν πάντα από την αντίσταση στον κατακτητή. Όπως έχουμε πολλά να διδαχθούμε και για τον πρωτοπόρο ρόλο της εργατικής τάξης που μπήκε μπροστά στον αντιφασιστικό αγώνα.

Εχουμε πολλά να μάθουμε από την πάλη της νεολαίας τη δύσκολη αλλά και λαμπρή δεκαετία του 40. Από την πρώτη πανσπουδαστική απεργία που κηρύχτηκε σε Αθήνα – Πειραιά στις 17 Νοεμβρίου του 1941 μέχρι τον αγώνα κατά της επιστράτευσης του 1943, την ένοπλη πάλη ενάντια στον κατακτητή, ενάντια στους δοσίλογους και τους ταγματασφαλίτες, αλλά και ενάντια στους νέους επίδοξους αφέντες τους λαού μας τους Αγγλους το Δεκέμβρη του 44.

Σήμερα που ο φασισμός σηκώνει ξανά κεφάλι, είτε από το επίσημο κράτος με τη φασιστικοποίηση της δημόσιας ζωής, είτε από τις φασιστοσυμμορίες της Χρυσής Αυγής, τους πολιτικούς επίγονους και τους υμνητές των ταγματασφαλιτών, η δράση της ΕΠΟΝ είναι για μας πυξίδα στον αγώνα μας.

Σήμερα που φαίνεται ξεκάθαρα πως οι ιμπεριαλιστές θέλουν να πάρουν τη ρεβάνς από τους λαούς, να υποδουλώσουν ξανά τους εργαζομένους και τη νεολαία και να ευθυγραμμίσουν με τα συμφέροντά τους ολόκληρες χώρες, ο αντιιμπεριαλιστικός αγώνας της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ είναι φωτεινός φάρος για τους αγώνες τού σήμερα.

Η ΕΠΟΝ μιλάει ακόμα στις καρδιές μας. Εγραψε απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού στα χρόνια της δράσης της. Εξακολουθεί να μας εμπνέει και να μας διδάσκει. Μας λέει πως η νεανική επαναστατικότητα, ο αυθορμητισμός, το εξεγερσιακό πνεύμα πρέπει να μπολιαστούν με την προοπτική του οργανωμένου αγώνα, της πολιτικοποίησης, της συνειδητοποίησης του ρόλου των λαών στην ιστορία ως πρωταγωνιστές στην οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας. Πως πρέπει να αναδειχθεί ο ρόλος της νεολαίας στο πλευρό του λαού και σε πολλές περιπτώσεις τού μπροστάρη και του εμπνευστή των λαϊκών αγώνων. Μας το θυμίζει ο Γιάννης Δρακόπουλος, η Παναγιώτα Σταθοπούλου, η Κούλα Λίλη, ο Θώμης Χατζηθωμάς, η Ηλέκτρα Αποστόλου. Μας το θυμίζουν οι τρεις ΕΠΟΝίτες του κάστρου του Υμηττού. Μας το θυμίζει ο ηρωικός λόχος «Λόρδος Μπάυρον».