ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ

Δεκαπενταύγουστος χθες. Ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου. Το πρωί ακούσαμε τις καμπάνες. Πάντα υπάρχει κοντά μια εκκλησία. Μακριά, πολύ πολύ μακριά, είναι μόνο τα νοσοκομεία. Ας μη σκάμε γι’ αυτό. Αν η εκκλησία είναι θαυματουργή, μπορεί να σωθούμε από κάθε ασθένεια! Η Παναγία δεν έκανε θαύματα η ίδια. Κάνουν, όμως, θαύματα οι εικόνες της, η ζώνη της και οι εκκλησίες που είναι αφιερωμένες στη χάρη της. Σε αυτές συνέρρευσαν πλήθος πιστοί. Πολλοί από αυτούς σύρθηκαν με τα γόνατα για να φτάσουν μέχρι της είσοδο των ναών. Τα τάματα, οι προσευχές, οι μετάνοιες και το παρακάλιο των ανθρώπων για συγχώρεση και βοήθεια, δεν είναι τίποτε άλλο παρά παραίτηση από τη μάχη της ζωής. Οι θεοί και οι άγιοι απαιτούν όχι μόνο πίστη αλλά απόλυτη ταπείνωση.

Τι κι αν η ιστορία δεν καταγράφει την Παναγία στα κιτάπια της, τι κι αν δεν υπήρξε ποτέ; Αν γιορτάζεις την ίδια πάντα μέρα, κάθε χρόνο, επί αιώνες, τον θάνατό κάποιου, επόμενο είναι να πιστέψεις πως κάποτε γεννήθηκε. Ό,τι γνωρίζουμε για την Παναγία, βρίσκεται μέσα στα Ευαγγέλια, που είναι γεμάτα αντιφάσεις μεταξύ τους. Διαμορφώθηκαν, όπως και ολόκληρη η Βίβλος, σε διάστημα αιώνων, μετά από παραχαράξεις κάποιων αρχικών κειμένων, ώστε να εναρμονίζονται με τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων. Ό,τι διαβάζουμε στη Βίβλο για τα πρόσωπα και τα γεγονότα, μπορεί να μην είναι αληθινά αλλά επηρεάζουν, πέρα από τους χριστιανούς που τα πιστεύουν, τους πάντες. Διαμορφώνουν τρόπο σκέψης και λειτουργούν ως πρότυπα ηθικής και συμπεριφοράς.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα Ευαγγέλια, η Μαρία επιλέχτηκε για να γεννήσει τον υιό του θεού. Άγγελος κυρίου, εμφανίστηκε για να της αναγγείλει τη χαρμόσυνη είδηση. Η σύλληψη ήταν «άσπιλος». Γέννησε τον Χριστό, γι’ αυτό ονομάζεται Θεοτόκος, αν και ο ίδιος ποτέ δεν την αποκάλεσε «μάνα» αλλά «γυναίκα». Οι αγιογράφοι την παρουσιάζουν πάντα νέα και όμορφη, ήρεμη, βρεφοκρατούσα και γλυκοφιλούσα αλλά κι επιβλητική ως παντάνασσα. Οι λογοτέχνες λατρεύουν την υπομονή της, την καρτερικότητά της και τη σιωπή της μπροστά στο νεκρό γιο της. Είναι γαλήνια, γεμάτη αγάπη, ευαίσθητη, αναμάρτητη και παρθένα. Με απλά λόγια, ο πρότυπο της Παναγιάς είναι εξωπραγματικό, συντηρητικό και βαθιά αντιδραστικό.

Τελευταία, στα κοινωνικά δίκτυα, η μορφή της Παναγίας μπαίνει μέσα στις εικόνες και γίνεται η Παλαιστίνια μάνα που κρατά το νεκρό παιδί της ή η φτωχή γυναίκα που δεν έχει τίποτα πέρα από την αγκαλιά της. Θεωρείται, μάλιστα, προοδευτική εικαστική παρέμβαση που ευαισθητοποιεί για τα δεινά των ανθρώπων, ακουμπώντας στο θρησκευτικό συναίσθημα τους υπόλοιπους. Πόσο λάθος! Μπερδεύεται ο σεβασμός στον θρησκευόμενο άνθρωπο και γίνεται ανοχή στη θρησκεία.

Αλίμονο αν οι φτωχές γυναίκες δείξουν υπομονή, αν μια νέα απαρνηθεί τον έρωτα, αν δεχτεί να είναι απλά ιδιοκτησία κάποιου. Όταν κυριαρχεί η αδικία, δεν κηρύττουμε την αγάπη. Το μίσος και η οργή για τον ταξικό εχθρό κρατούν τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους για να μη λυγίσουν.

Σε εποχές σαν τη σημερινή, που μας προετοιμάζουν να αποδεχτούμε τον όλεθρο ενός γενικευμένου πολέμου, η εκκλησία αναβαθμίζει την παρουσία της για να συνδράμει το σύστημα. Αυτό δεν πρέπει να διαφεύγει σε κανέναν προοδευτικό άνθρωπο. Οι παπάδες είναι πάντα έτοιμοι να ευλογήσουν τα όπλα και να υποσχεθούν ευτυχία στον ουρανό.

Β.Δ.