Με τον Χίτλερ θεατή… (σχολιάζοντας την ταινία Race)

Το άρθρο αυτό γράφτηκε με αφορμή τους ολυμπιακούς αγώνες που λαμβάνουν χώρα φέτος το καλοκαίρι όπου και σηματοδοτούν την επέτειο των 80 χρόνων από τους αγώνες στο Βερολίνο(1936) που μας παραπέμπουν και στην ταινία Race (Ο άνθρωπος που ταπείνωσε τον Χίτλερ) την οποία παρακολούθησα πρόσφατα.
Έτσι λοιπόν θα προσπαθήσω να κάνω μια ανάλυση/κριτική της ταινίας αλλά και μια επισήμανση στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν το 1936.
Το 1936 η Ναζιστική Γερμανία εκμεταλλεύτηκε το γεγονός της διεξαγωγής των ολυμπιακών αγώνων για προπαγανδιστικούς σκοπούς θέλοντας να δείξει την φυλετική υπεροχή της «Άριας» φυλής, την δύναμη της αλλά και μια νέα ενωμένη Γερμάνια που επέστρεψε ξανά μετά την ήττα της στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο. Άλλωστε δεν είναι καθόλου τυχαίες οι κινήσεις προπαγάνδισης των αγώνων στους οποίους οργανώθηκε για πρώτη φορά η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας στην Ολυμπία και η λαμπαδηδρομία, ακόμα και η μετάδοση των αθλητικών γεγονότων μέσω τηλεόρασης .
Ακόμα ένα άλλο σημαντικό γεγονός εκείνης της περιόδου είναι η απειλή του μποϊκοτάζ των ολυμπιακών αγώνων του 1936, μάλιστα είχαν αναπτυχτεί και κινήματα σε χώρες ανά τον κόσμο βάζοντας ζήτημα την μη διεξαγωγή τους, επιδιώκοντας έτσι να βάλουν φρένο στον Χίτλερ και να ενισχύσουν τη διεθνή αντίσταση στον ναζισμό. Επίσης ορισμένοι υπέρμαχοι του μποϊκοτάζ υποστήριξαν τις αντί-Ολυμπιάδες, μια από τις μεγαλύτερες ήταν η «Ολυμπιάδα των Λαών» που είχε προγραμματιστεί για το καλοκαίρι του 1936 στη Βαρκελώνη της Ισπανίας. Ακυρώθηκε όμως μετά το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου τον Ιούλιο του 1936, μόλις είχαν αρχίσει να καταφθάνουν χιλιάδες αθλητές. Το κίνημα απέτυχε μετά από την απόφαση των ΗΠΑ να συμμετέχουν και να επηρεάζουν πολλές άλλες χώρες με αποτέλεσμα να έχουμε μεμονωμένους αθλητές να απέχουν.
Ακόμα στους ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936 συναγωνίστηκαν σαράντα εννιά ομάδες αθλητών από όλο τον κόσμο αριθμός ρεκόρ για την εποχή. Η Γερμανία συμμετείχε με τη μεγαλύτερη ομάδα η οποία αποτελούταν από 348 αθλητές, η ομάδα των ΗΠΑ είχε 312 μέλη μεταξύ των οποίων οι 18 ήταν Αφροαμερικανοί ενώ η Σοβιετική Ένωση δε συμμετείχε καθόλου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου.

Τέλος, ένα ακόμα σημαντικό γεγονός που χάλασε κατά πολύ τα σχεδία του Χίτλερ για την ανάδειξη της άριας φυλής ήταν ο Τζέσε Όουενς (Jesse Owens) Αμερικανός αθλητής.
Μερικές σημαντικές πληροφορίες για τον Τζέιμς Κλίβελαντ Όουενς:
• Γεννήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1913 στο Όουκβιλ της Αλαμπάμα και ήταν το έβδομο από τα έντεκα παιδιά της οικογένειας.
• Στις 25 Μαΐου 1935, στο Ανν Άρμπορ του Μίσιγκαν κατέρριψε 3 παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε ένα τέταρτο.
• Στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1936 κέρδισε 4 χρυσά ολυμπιακά μετάλλια, προκαλώντας έκπληξη και θαυμασμό, αλλά και την οργή των φυλετιστών του Γ' Ράιχ, κυρίως του Χίτλερ.
• Θεωρείται ένας από τους διασημότερους και σπουδαιότερους αθλητές όλων των εποχών.
• Πέθανε στις 31 Μαρτίου 1980 στο Τουσόν της Αριζόνα σε ηλικία 66 ετών.
Με λίγα λόγια ήταν ένας μαύρος άνθρωπος που από την ηλικία των 5 χρονών μάζευε βαμβάκι, για να δίνει χρήματα στην οικογένεια του και παρόλα αυτά κατάφερε να πάρει 4 χρυσά μετάλλια μέσα στην φωλιά του ναζισμού με θεατή τον Χίτλερ.

Ας πάμε όμως και στην ταινία όπου είναι βασισμένη στην ιστορία του Τζέσε Όουενς .
Μέσα από την ζωή του αθλητή παρατηρούμε δύο γεγονότα τα οποία συνδέονται και υπάρχουν σε όλα τα χρονιά, αυτά είναι οι πολλές επιτυχίες στον στίβο και παράλληλα ο ρατσισμός που βιώνει κυρίως από τις πολιτικές εφαρμογές των κυβερνήσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως ούτε ο Χίτλερ χαιρέτησε τον χρυσό ολυμπιονίκη αλλά ούτε και ο Ρούσβελτ, η αμερικάνικη κυβέρνηση συμπεριφέρθηκε όπως και η ναζιστική Γερμάνια, αυτό ήταν και το παράπονό του Όουενς ότι δεν πήρε ούτε ένα τηλεγράφημα από τον πρόεδρο της Αμερικής.
Στην Αμερική εκείνη την περίοδο ήταν έντονο το στοιχείο του ρατσισμού και αυτό φαίνεται όταν πήγαινε με την αποστολή για τους αγώνες, ο Όουενς και άλλοι αφροαμερικάνοι αθλητές κοιμόντουσαν σε ξεχωριστά ξενοδοχεία και έτρωγαν πάλι σε διαφορετικά εστιατόρια από τους λευκούς αθλητές εξαιτίας του διαφορετικού χρώματος, πράγμα που συνεχίστηκε και μετά από την μεγαλύτερη επιτυχία του (4 φόρες ολυμπιονίκης).
Αξιοσημείωτο σε όλη αυτήν την ιστορία είναι ότι οι λαοί έχουν άλλη άποψη από τις κυβερνήσεις/δικτατορίες, αυτό φάνηκε όταν μετά την νίκη του Όουενς με άλμα 8,06 νίκησε τον Γερμανό αθλητή (Λουζ Λονγκ) ο οποίος έσπευσε προς το μέρος του και τον συνεχάρη. Όπως είπε

και ο Όουενς αργότερα: «Θέλει πολύ κουράγιο για να με συγχαρεί κάποιος μπροστά στον Χίτλερ». Ακόμα όταν τον αποθέωσαν 100.000-110.000 θεατές μέσα στο γήπεδο .
Η τόσο ωραία αυτή ιστορία θεωρούμε πως θα έχει και ένα αίσιο τέλος όπως ένα παραμύθι, μόνο που ο επίλογος και το τέλος της ζωής του είναι τελείως διαφορετικά γιατί αυτή είναι η πραγματικότητα. Ο Όουενς δεν είχε προτάσεις για χορηγίες και διαφημίσεις επειδή ήταν ένας αφροαμερικανός, έτσι αναγκάστηκε να τρέχει και να συναγωνίζεται σκυλιά και άλογα για να μπορεί να επιβιώσει. Πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα το 1980 σε ηλικία 66 ετών. Αυτή είναι η ιστορία ενός τεράστιου αθλητή στην οποία δεν έχουν τόσο νόημα τα ρεκόρ και τα μετάλλια του αλλά η αποφασιστικότητα του να πάει κόντρα στην εποχή του και να παλέψει την κάθε δυσκολία για να κάνει ένα όνειρο πραγματικότητα.

Γιάννης Μ.