Το βιβλιοκαφέ «ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ»
αποχαιρετά το μεγάλο ΝΤΑΡΙΟ ΦΟ, που έφυγε από τη ζωή μέσα Οκτώβρη
με ένα μικρό αφιέρωμα στη ζωή, το έργο, τις ιδέες και τη δράση του
την Παρασκευή 11 Νοέμβρη στις 8:00 μ.μ.
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ-ΚΑΦΕ
Εκτός των τειχών
Γραβιάς 10-12 • Εξάρχεια
Τηλ. 210-3303348
Αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο για τον Ντάριο Φο από τη στήλη "Αντιλήψεις" της Προλεταριακής Σημαίας:
Ένας αρλεκίνος στην υπηρεσία του λαού
«Σ’ έναν καπιταλιστή δεν πρέπει ποτέ να λες: “αχ, σας παρακαλώ, θα μπορούσατε να μου κάνετε λίγο χώρο ν’ αναπνεύσω κι εγώ; Θα μπορούσατε να είστε λίγο πιο καλός, με λίγη περισσότερη κατανόηση; Ας συμφωνήσουμε…”.
Όχι! Ο μόνος τρόπος για να μιλήσεις μαζί τους είναι να τους στριμώξεις στον καμπινέ, να τους χώσεις το κεφάλι μες στη λεκάνη και να τραβήξεις το καζανάκι.
Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο [...]».
Με αυτό το απόσπασμα, από το έργο του «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω», ο Ντάριο Φο προσπαθεί να περάσει στις συνειδήσεις του ακροατηρίου και ολόκληρου του λαού, την αντίληψη της διεκδίκησης απέναντι στον καπιταλισμό, κόντρα στην αδιέξοδη συνεννόηση μαζί του...
Ο προοδευτικός άνθρωπος της τέχνης (ηθοποιός, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και συνθέτης), Ντάριο Φο, δεν έβαζε απλά καθαρό πολιτικό στίγμα στα έργα του, αλλά χρησιμοποίησε την τέχνη και το ταλέντο του μετατρέποντάς τα σε πολιτική δράση, σε μία προσπάθεια να διαδώσει στις πλατιές λαϊκές μάζες τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Αφουγκραζόταν τα λαϊκά προβλήματα και τις ανησυχίες και προσπαθούσε, μέσω των έργων του, να αμφισβητήσει την αστική εξουσία, να αναδείξει τα πραγματικά αίτια για τα κοινωνικά προβλήματα και συνεπώς να προτείνει τη λύση. Με τρόπο τέτοιο, βέβαια, που να δημιουργεί αγωνιστικές συνειδήσεις και να κάνει το ακροατήριο να πιστέψει στις δυνάμεις του, δίνοντας πραγματικό νόημα στον όρο «στρατευμένη τέχνη».
Με το κωμικό στοιχείο να είναι κυρίαρχο στην γραφή του, ο Ιταλός γελωτοποιός κατάφερε να ανάγει το γέλιο σε δείγμα αμφισβήτησης, κριτικής και εναντίωσης στους ισχυρούς και τους εκμεταλλευτές, από τη μεριά του λαού. Επίσης, ο τρόπος του επί «σκηνής», η μέθοδος της “commedia del' arte”, ο αυτοσχεδιασμός δηλαδή στο παίξιμο, στο ύφος και στις κινήσεις, σε συνδυασμό με τον ιδιαίτερη ικανότητά του να αντιλαμβάνεται την επικαιρότητα και να θέτει βαθιά πολιτικά τα ζητήματα που αυτή αναδείκνυε, η τάση του να χρησιμοποιεί και να ενσωματώνει στα έργα του στοιχεία της λαϊκής παράδοσης, τον έκαναν να τυγχάνει ευρείας αποδοχής και ακρόασης από τον λαϊκό κόσμο. Ο ίδιος προσπαθούσε να ανοίξει το θέατρο προς τον κόσμο, δημιουργώντας διάλογο με το κοινό μετά από κάθε παράσταση και παροτρύνοντάς το να παρέμβει επί των έργων, με τροποποιήσεις που αυτό θεωρούσε αναγκαίες, τις οποίες και ύστερα υιοθετούσε στο παίξιμό τους.
Με τη σύντροφό του Φράνκα Ράμε, καλλιτεχνική και πολιτική συνοδοιπόρο του, ο Ντάριο Φο κάνει επί χρόνια πολιτικό θέατρο με παραστάσεις σε εργοστάσια, πλατείες και κινηματικά γεγονότα, ενισχύοντάς τα με όποιον τρόπο μπορεί (οικονομική ενίσχυση από τις εισπράξεις εργατικών συνδικάτων που απεργούσαν). Έρχονται αντιμέτωποι, για την πολιτική τους δράση, με όλον τον «κόσμο» της αντίδρασης. Σε πολλές παραστάσεις τους, προκειμένου να ολοκληρωθούν, καταλήγουν να έρχονται σε σύγκρουση με την αστυνομία. Δέχονται λογοκρισία από κράτος και εκκλησία, σε βαθμό που να διώκονται από τα θέατρα. Για το “La Signora e da buttare”, του απαγορεύεται από τις Η.Π.Α. η είσοδος στη χώρα. Δέχονται απειλές για την ζωή τους, για έργα τους που ενοχλούν είτε τους κύκλους της Μαφίας είτε ακροδεξιές ομάδες. Η Ράμε απαγάγεται από ακροδεξιούς, οι οποίοι την βασανίζουν και τη βιάζουν. Εκείνη, όμως, επιστρέφει στα πάλκα αμέσως μετά, με νέους αντιφασιστικούς μονολόγους.
Σαν κριτικός παρατηρητής των γεγονότων, γράφει έργα για την επέμβαση στο Βιετνάμ, για την κατάσταση στην Παλαιστίνη, με το «Φενταγίν», στο οποίο συμμετείχαν μέλη της PLO, για πολιτικά γεγονότα και κινήματα τόσο στη χώρα του όσο και παγκοσμίως. Με το «Γράμμα από την Κίνα», εναντιώνεται στη σφαγή του επαναστατημένου λαού, στην πλατεία του Τιεν Αν Μεν, από τους εκπροσώπους του ρεβιζιονιστικού καθεστώτος στην Κίνα.
«Ο πατέρας μου δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι. Το να μιλάμε για τα όσα έκανε ο πατέρας μου, χωρίς να αναφερόμαστε στην πολιτική του δράση, είναι σαν να συζητάμε για ένα καλό κρασί αγνοώντας το σταφύλι. Είμαι βέβαιος ότι τώρα με την μητέρα μου, Φράνκα Ράμε, θα γελάνε παρέα με τους πραγματικούς φίλους του Ντάριο Φο, ακούγοντας και βλέποντας όσα μεγάλα λόγια λέγονται τώρα από κάποιους “άσπονδους” φίλους του. Και θα θυμούνται όσα έλεγαν πριν φύγει από τη ζωή». Αυτά, μεταξύ άλλων, είπε ο γιος του Ντάριο Φο, Ιάκοπο, στην κηδεία του.
Ο ευφυής γελωτοποιός, απέκτησε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής και της καριέρας του πολλούς εχθρούς, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκαν καθαρά στην πλευρά που πολέμαγε ο Φο με την καυστική του τέχνη, στην πλευρά της αντίδρασης. Εχθρούς που απέκτησε όχι τόσο λόγω της τέχνης του αυτής καθεαυτής, αλλά λόγω της πολιτικής της υπόστασης και της πολιτικής του δράσης. Με βάση αυτά, έθεσε απέναντι και ως εχθρό του ολόκληρο το σύστημα της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης. Ένα σύστημα που προσπάθησε να τον ενσωματώσει, είτε με την διάκρισή του με το βραβείο Νόμπελ, είτε με τις δηλώσεις εκπροσώπων του σάπιου πολιτικού σκηνικού, μετά τον θάνατό του, όπως εκείνες του Ματέο Ρέντσι. Στοχεύουν να πλασάρουν την εικόνα ενός ανθρώπου που η μοναδική παρακαταθήκη που αφήνει αφορά την καλλιτεχνική σκηνή και το πολιτιστικό του έργο. Να υποτάξουν την φιγούρα του αρλεκίνου στη λογική του συστήματος «τέχνη για την τέχνη». Μία λογική που ο Ντάριο Φο δεν ασπάστηκε ποτέ, αντιθέτως προσπάθησε να υποτάξει την τέχνη του στη διάδοση των αριστερών ιδεών και να καθοδηγήσει μέσω αυτής τον λαό και τους αγώνες του.
Γιατί αυτός ο αρλεκίνος, κόντρα στα κυρίαρχα πρότυπα του κάθε κλασικού αρλεκίνου της σημερινής διανόησης, διάλεξε να ταχθεί στην υπηρεσία του λαού και της πάλης του, απέναντι στους αφεντάδες και το εκμεταλλευτικό σύστημά τους...
Σ.Μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου