Εγκώμιο του Εγκλήματος | (Ή αλλιώς η χρησιμότητά του)

Το έγκλημα λοιπόν. Μια ανθρώπινη δραστηριότητα αρνητικά φορτισμένη για την οποία από τα αστικά ΜΜΕ και από τους αστούς πολιτικούς γίνεται πολύς λόγος εδώ και πολλά χρόνια. Είναι πρώτο ζήτημα στις ομιλίες τους και στις ειδήσεις τους. Από το πρωί ως το βράδυ απαιτούν περισσότερους αστυνόμους, αν είναι δυνατόν και στη κρεβατοκάμαρά μας ενώ ο Μητσοτάκης υπόσχεται κι άλλες, καλύτερες και αποτελεσματικότερες (ως προς τι;) φυλακές για να νοιώσουμε οι "πολίτες" πιο ασφαλείς. Μέχρι όμως να γίνει πράξη η κοινωνία που περιέγραφε ο Όργουελ -καταδεικνύοντας μεν τους "άλλους" αλλά στη πραγματικότητα περιγράφοντας το όραμα της τάξης που υπερασπιζόταν- πρέπει να περάσουμε από τη φάση του φόβου και του τρόμου. 

Δεν πρέπει να κυκλοφορούμε στην Ομόνοια, στο Σύνταγμα, στον Κολωνό, στα Εξάρχεια, στο Μοναστηράκι ούτε καν στους διαδρόμους της πολυκατοικίας μας μη και στο ...διαμέρισμά μας. Παντού και πάντα καραδοκεί ο κλέφτης, ο βιαστής, αυτός που θα μας δείρει, ο μετανάστης, ο γύφτος, ο πρόσφυγας, ο άνεργος, ο άρρωστος, ο λούμπεν, ο ομοφυλόφιλος, η πιτσιρίκα που πουλάει στυλό, ο τρομοκράτης, ο απεργός, ο σύζυγος, ο πατέρας, η μάνα, ο παππούς και πάει λέγοντας. Ακόμη και μέσα μας μπορεί να κυκλοφορεί ένας εγκληματίας!  Πολλά τα εγκλήματα και άφθονη η κατηγοριοποίησή τους.

Πρέπει να λοιπόν φοβόμαστε και τη σκιά μας, πρέπει να αναζητούμε πάντα τον φρουρό μπάτσο και να παρακαλάμε να υπάρχουν παντού κάμερες, μέχρι και εκεί που ο Βασιλιάς κάποτε πήγαινε μόνος του, για να μας προστατεύουν. 

Και ποιους πρέπει να κατηγορούμε για αυτή μας την κατάσταση περισσότερο; Μα φυσικά όλους αυτούς που δημιουργούν "άβατα" για τις λεγόμενες δυνάμεις ασφαλείας. Ψεύτικα και πραγματικά. Είτε αυτά λέγονται Εξάρχεια, είτε Άσυλο, είτε περιφρούρηση μιας απεργιακής κινητοποίησης ή μιας πορείας. 

Υπάρχουν βέβαια και τα μεγάλα εγκλήματα. Αυτά που εκπορεύονται από αυτούς που αφεντεύουν τον κόσμο. Τα οποία όμως πρέπει να θεωρούνται φυσιολογικά, έως και απαραίτητα. Από τις σφαγές ολάκερων λαών μέχρι και τις δολοφονίες των εργατών στους τόπους δουλειάς. Αυτά είναι συνηθισμένα πράγματα που δεν πρέπει να μας ανησυχούν, καθημερινά, της μοίρας, πρέπει να τα αποδεχόμαστε ως πραγματικότητα που δεν αλλάζει. Άλλωστε η όποια αντίδραση απέναντι σε αυτά ενέχει τον κίνδυνο της παραγωγής εγκληματικής βίας. Της αυτοδικίας. Όχι της ατομικής (ή και ομαδικής) που μπορεί και να δικαιολογείται όταν πρόκειται για την υπεράσπιση των ιερών και οσίων αυτού του συστήματος, αλλά αυτής της συλλογικής που οδηγεί στην αμφισβήτηση και την ανατροπή της ιεράς και όσιας πραγματικότητας. Η οποία δεν μπορεί να δικαιολογηθεί σε καμιά περίπτωση!

Το έγκλημα χρειάζεται σε αυτό το σύστημα. Έχει πολλές πτυχές, έχει και αυτό τις ταξικές κατηγοριοποιήσεις του, είναι μέρος του, είναι ζωοδότης του για πολλούς λόγους. Δεν χωράει να τα αναλύσουμε όλα εδώ τώρα. Η καταγγελία του από τους αστούς είναι υποκριτική. Το χρειάζονται και το θρέφουν ως άλλο ένα μέσο ελέγχου των λαϊκών συνειδήσεων. 

Τη χρησιμότητα και την αναγκαιότητά του την περιέγραψε μια χαρά ένας ξεπερασμένος τύπος με ...εγκληματική εμφάνιση άπλυτου πριν 160 χρόνια σε ένα κείμενό του. Μια περιγραφή που ναι μεν θα μπορούσε να εμπλουτιστεί τώρα πια, εξακολουθεί όμως να είναι απόλυτα επίκαιρη. Ένα κείμενο που δεν γράφτηκε -κατά την ταπεινή μας γνώμη- για να εκφράσει τον θαυμασμό του για τις παραγωγικές δυνατότητες του εγκλήματος και για την σύνδεσή του με την παραγωγή τέχνης, αλλά για να καταδείξει το ρόλο του και την υποκρισία των απολογητών των αστικής τάξης. 

Ο Μαρξ -γι΄αυτόν λέμε- το ονόμασε "Παρέκβαση (Για την παραγωγική διαδικασία)", αργότερα αποτέλεσε μέρος του πρώτου τόμου στις Θεωρίες της Υπεραξίας (εκδ. Σύγχρονη Εποχή) και για κάποιους άγνωστους σε μας λόγους έγινε πιο γνωστό και κυκλοφόρησε αυτοτελώς με τον τίτλο "Εγκώμιο του Εγκλήματος", έτσι κυκλοφορεί αυτοτελώς -και με άλλη μετάφραση- σε βιβλιαράκι από τις εκδόσεις Άγρα.  Εμείς αντιγράφουμε την πρώτη από το Lenin Reloaded διατηρώντας την υπογράμμισή του: 

"Ένας φιλόσοφος παράγει ιδέες, ένας ποιητής ποιήματα, ένας παπάς κηρύγματα, κλπ. Ένας εγκληματίας παράγει εγκλήματα. Όταν εξετάσει κανείς πιο λεπτομερειακά τη συνάρτηση αυτού του τελευταίου κλάδου παραγωγής με το σύνολο της κοινωνίας, τότε θ' απαλλαγεί από πολλές προκαταλήψεις. Ο εγκληματίας δεν παράγει μόνο εγκλήματα, αλλά και ποινικό δίκαιο και μαζί του και τον καθηγητή που κάνει παραδόσεις για το ποινικό δίκαιο και επιπλέον το αναπόφευκτο εγχειρίδιο, με το οποίο αυτός ο ίδιος καθηγητής ρίχνει τις παραδόσεις του στη γενική αγορά με τη μορφή “εμπορεύματος”. Έτσι πραγματοποιείται αύξηση του εθνικού πλούτου, χωρίς να γίνεται λόγος για την ατομική απόλαυση, την οποία, όπως μας λέει ένας αρμόδιος μάρτυρας, ο καθηγητής Ρόσερ, το χειρόγραφο του εγχειριδίου χαρίζει στον ίδιο τον συγγραφέα του.

Ο εγκληματίας παράγει ακόμα όλη την αστυνομία και την ποινική δικαιοσύνη, τους δικαστικούς κλητήρες, τους δικαστές, τους δήμιους, τους ενόρκους κλπ. Και όλοι αυτοί οι διάφοροι κλάδοι επαγγελμάτων, που αποτελούν ισάριθμες κατηγορίες του κοινωνικού καταμερισμού της εργασίας, αναπτύσσουν διάφορες ικανότητες του ανθρώπινου πνεύματος, δημιουργούν νέες ανάγκες και κανούργιους τρόπους ικανοποίησής τους. Μονάχα τα βασανιστήρια λ.χ. αποτέλεσαν την αφορμή για τις πιο έξυπνες μηχανικές εφευρέσεις, στη δε παραγωγή των σύνεργών τους απασχόλησαν ένα ολόκληρο πλήθος έντιμων χειροτεχνών. 

Ο εγκληματίας δημιουργεί μια εντύπωση, εν μέρει ηθική, εν μέρει τραγική, ανάλογα με τις περιστάσεις, και προσφέρει έτσι μιαν “υπηρεσία”, μια κίνηση των ηθικών και αισθητικών αισθημάτων του κοινού. Δεν παράγει μόνο εγχειρίδια για το ποινικό δίκαιο, ούτε μόνο κώδικες της ποινικής νομοθεσίας και μαζί τους ποινικούς νομοθέτες, αλλά και τέχνη, λογοτεχνία, μυθιστορήματα, ακόμη και τραγωδίες, όπως το αποδείχνουν όχι μόνο η "Ενοχή" του Μύλλνερ και οι "Ληστές" του Σίλλερ, αλλά επίσης ο "Οιδίπους" και ο "Ριχάρδος ο Τρίτος". Ο εγκληματίας  διακόπτει την μονοτονία και την καθημερινή ασφάλεια της αστικής ζωής. Την προφυλάσσει έτσι από την στασιμότητα και προκαλεί όλη εκείνη την ανήσυχη ένταση και την κινητικότητα, χωρίς την οποία θα αμβλυνόταν ακόμη και το κεντρί του συναγωνισμού. Έτσι δίνει κάποιο κέντρισμα στις παραγωγικές δυνάμεις. Ενώ το έγκλημα, αφαιρώντας ένα μέρος του υπεράριθμου πληθυσμού από την αγορά εργασίας, μειώνει έτσι τον συναγωνισμό ανάμεσα στους εργάτες και εμποδίζει ως ένα σημείο την πτώση του μισθού εργασίας κάτω από το κατώτατο όριό του.  Η πάλη ενάντια στο έγκλημα απορροφά ένα άλλο μέρος του ίδιου πληθυσμού. Ο εγκληματίας επεμβαίνει έτσι σαν μια από εκείνες τις φυσικές “εξισορροπήσεις” που αποκατασταίνουν ένα σωστό επίπεδο και ξανοίγουν μιαν ολόκληρη προοπτική "ωφέλιμων" κλάδων απασχόλησης.

Οι επιδράσεις του εγκληματία στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων μπορούν ν' αποδειχθούν ως τις λεπτομέρειές τους. Θα πρόκοβαν οι κλειδαράδες ως την τωρινή τους τελειότητα, αν δεν υπήρχαν οι κλέφτες; Η εκτύπωση τραπεζογραμματίων θα έφτανε ως τη σημερινή τους τέλεια εμφάνιση, αν δεν υπήρχαν οι παραχαράκτες; Θα έβρισκε το μικροσκόπιο τον δρόμο του στη συνηθισμένη εμπορική σφαίρα (βλέπε τον Μπάμπατζ), χωρίς την απάτη στο εμπόριο; Μήπως η πρακτική χημεία δεν χρωστάει τόσα στη νόθευση των εμπορευμάτων και στην προσπάθεια της αποκάλυψής της, όσα και στον τίμιο ζήλο παραγωγής; Το έγκλημα, με τα διαρκώς νέα μέσα επίθεσης ενάντια στην ιδιοκτησία, γεννάει διαρκώς νέα μέσα υπεράσπισης και επιδρά έτσι τόσο παραγωγικά στην εφεύρεση μηχανών όσο επιδρούν και οι απεργίες. Αλλά ας εγκαταλείψουμε τη σφαίρα του ατομικού εγκλήματος: θα δημιουργούνταν ποτέ χωρίς εθνικά εγκλήματα η παγκόσμια αγορά; Χωρίς αυτά θα δημιουργούνταν μήπως ακόμα και αυτά τα έθνη; Και μήπως το δέντρο της αμαρτίας δεν είναι ταυτόχρονα και το δέντρο της γνώσης, από τον καιρό ακόμα του Αδάμ;

Στο βιβλίο του Μύθοι για τις μέλισσες ο Μάντεβιλ απόδειξε ήδη την παραγωγικότητα όλων των δυνατών επαγγελμάτων, κλπ. και γενικά την τάση ολόκληρου αυτού του επιχειρήματος:

"Αυτό που εμείς ονομάζουμε κακό σ' αυτό τον κόσμο, τόσο το ηθικό όσο και το φυσικό κακό, είναι η μεγάλη αρχή, που μας κάνει κοινωνικά πλάσματα, η στέρεη βάση, η ζωή και το στήριγμα όλων χωρίς εξαίρεση των επαγγελμάτων και απασχολήσεων. Εδώ πρέπει να αναζητήσουμε την αληθινή καταγωγή όλων των τεχνών και επιστημών. Και τη στιγμή που θα σταματούσε το κακό, την ίδια στιγμή θα έπρεπε να χαλάσει η κοινωνία, αν δεν αφανιζόταν ολότελα."

Μόνο που ο Μάντεβιλ ήταν φυσικά απείρως τολμηρότερος και τιμιότερος από τους φιλισταίους απολογητές της αστικής κοινωνίας." 

Πρόσωπα που αναφέρονται στο κείμενο:

Ρόσερ: Roscher, Wilhelm Georg Friedrich (1817-1894). Ιδρυτής της παλαιότερης ιστορικής σχολής της πολιτικής οικονομίας στη Γερμανία.

Μύλλνερ: Müllner, Amandus Gottfried Adolf (1774-1829). Κριτικός και ποιητής.

Μπάμπατζ: Babage, Charles (1792-1871). Άγγλος μαθηματικός, μηχανικός και οικονομολόγος.

Μάντεβιλ: Mandeville, Bernard de (1670-1733). Άγγλος σατιρικός συγγραφέας, γιατρός και οικονομολόγος.