ΓΑΛΛΙΑ | «Κίτρινα Γιλέκα»: Η αγανάκτηση οφείλει να ντυθεί στα κόκκινα

Εδώ και πάνω από τρεις εβδομάδες στη Γαλλία το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» καταφέρνει να κατεβάζει στους δρόμους εκατοντάδες χιλιάδες λαϊκών μαζών. Ξεκινώντας από την επαρχία και την περιφέρεια των αστικών περιοχών, με μπλόκα σε μείζονες οδικές αρτηρίες, αποθήκες και διυλιστήρια καυσίμων, οι κινητοποιήσεις εξαπλώθηκαν ταχύτατα σε ολόκληρη τη χώρα και από πολύ νωρίς το κέντρο βάρους τους μετατοπίστηκε στο Παρίσι και στις υπόλοιπες μεγάλες πόλεις.

Συγκροτούμενο αρχικά πάνω στον στόχο της απόσυρσης των αυξήσεων των φόρων σε ντίζελ και βενζίνη, το κίνημα αυτό έχει παράξει μέχρι στιγμής ογκωδέστατες διαδηλώσεις και συγκλονιστικά γεγονότα, πετυχαίνοντας να ταράξει τα νερά του αστικού πολιτικού σκηνικού στη Γαλλία και φέρνοντας τον μέχρι πρότινος παρουσιαζόμενο ως «ατσαλάκωτο» Μακρόν και την κυβέρνησή του σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Ο «πρόεδρος των πλουσίων», όπως έχει χαρακτηριστεί, δικαίως πρέπει να βιώνει σοβαρούς πονοκεφάλους, μιας και τα ποσοστά δημοτικότητας του είναι σε ελεύθερη πτώση και το προφίλ του «ανένδοτου» που ήθελε να εμφανίζει έχει πληγεί ανεπανόρθωτα, ενώ την ίδια στιγμή το τεράστιο κύμα υποστήριξης των κινητοποιήσεων που υπάρχει εντός του γαλλικού λαού συνεχώς διευρύνεται.

Ακριβώς αυτή η πλατιά συμπαράσταση, καθώς και η αποφασιστικότητα των διαδηλωτών, σε πείσμα της πρωτοφανούς αστυνομικής βαρβαρότητας που έχει εξαπολυθεί εναντίον τους, είναι που υποχρέωσαν τελικά την κυβέρνηση να προβεί σε απανωτές αναδιπλώσεις, από την εξάμηνη αναστολή μέχρι και την οριστική αφαίρεση του νέου φόρου στα καύσιμα από τον προϋπολογισμό του 2019. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί αναμφίβολα μια πρώτη επιτυχία της πάλης του λαού και της νεολαίας στη Γαλλία, παρά τη φανερή προσπάθεια του πρωθυπουργού Φιλίπ να τη χρησιμοποιήσει ως ελιγμό, με σκοπό να ενσωματώσει την κοινωνική αναταραχή σε θεσμικά μονοπάτια «εθνικού διαλόγου», στον οποίο έχει καλέσει επανειλημμένως, δίχως τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Γι’ αυτό και το γαλλικό αστικό κράτος δεν παραλείπει να προχωρήσει σε μια άνευ προηγούμενου κατασταλτική επίδειξη δύναμης, επιστρατεύοντας δεκάδες χιλιάδες αστυνομικούς, πλαστικές σφαίρες, drones, ελεύθερους σκοπευτές, αύρες και θωρακισμένα οχήματα κάθε είδους, που το περασμένο Σάββατο ξέσπασαν με απύθμενη εκδικητική μανία στα σώματα των διαδηλωτών και μετέτρεψαν με πρωταρχικά δική τους ευθύνη το Παρίσι και άλλες πόλεις σε πραγματικά πεδία μάχης.

Παρά τα σημάδια κάμψης του κινήματος και όσο και αν ο υπουργός Εσωτερικών Καστανέρ δεν μπορεί να κρύψει την ευχαρίστησή του για τη «δυναμική των καταστροφέων που διερράγη» και την άκρως επιθετική στάση των μηχανισμών καταστολής στην τελευταία κινητοποίηση, σε αντίθεση με την εικόνα εξάντλησης που ομολογούσαν ότι εμφάνιζαν το αμέσως προηγούμενο διάστημα, το σίγουρο είναι ότι το ερχόμενο Σάββατο έχει ήδη οριστεί ως το νέο ραντεβού των διαδηλωτών, για 5η συνεχόμενη φορά. Οι κινήσεις συμπαράστασης στα «κίτρινα γιλέκα» ολοφάνερα έχουν επεκταθεί και εκτός συνόρων, όπως δείχνουν οι πορείες σε Χάγη, Άμστερνταμ και Βρυξέλλες, με άγρια καταστολή και αθρόες συλλήψεις στην τελευταία. Ταυτόχρονα, η μαθητική νεολαία, αλλά και οι φοιτητές σε αρκετά ιδρύματα της χώρας, βρίσκονται σε αναβρασμό, ενώ μια σειρά από συνομοσπονδίες και συνδικάτα προγραμματίζουν απεργιακές κινητοποιήσεις για την Παρασκευή 14/12.

Στο σημείο αυτό, θεωρούμε αναγκαίο να αναφέρουμε ορισμένα πολιτικά συμπεράσματα, χρήσιμα για την κατανόηση της κατάστασης και των προοπτικών της, με την προφανή επιφύλαξη της μεγάλης απόστασης που μας χωρίζει από τα γεγονότα:

1) Η αύξηση του φόρου στα καύσιμα αποτέλεσε τη θρυαλλίδα μιας από καιρό κυοφορούμενης κοινωνικής έκρηξης ενάντια στην πολιτική του γαλλικού κεφαλαίου, που υλοποιείται κυνικά και με ταχύτατους ρυθμούς από την προεδρία Μακρόν. Η επιμονή που δείχνουν τα αγωνιζόμενα τμήματα του λαού για παραμονή στον δρόμο και η τάση διεύρυνσης των στόχων των κινητοποιήσεων με τη συμπερίληψη των μισθών και της κοινωνικής ασφάλισης, παρά την προσωρινή υποχώρηση της κυβέρνησης αναφορικά με την αιχμή πάλης που συσπείρωσε τον κόσμο στις διαδηλώσεις, πιστοποιεί αυτό ακριβώς το γεγονός.

Δεν πρέπει να παραγνωριστεί φυσικά και αυτός καθ’ εαυτόν ο αντίκτυπος του συγκεκριμένου μέτρου, που ήταν αρκετός ώστε να γίνει η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας ότι θίγει βάναυσα εκείνα τα κοινωνικά στρώματα, που ανήμπορα να αντεπεξέλθουν στα δυσθεώρητα ενοίκια του εσωτερικού των αστικών κέντρων, όπως το Παρίσι, κατέφυγαν στα προάστια και την επαρχία, με αποτέλεσμα η μετακίνησή τους με ΙΧ να αποτελεί ζωτική για την πρόσβαση στην εργασία τους.

Τα απανωτά χτυπήματα στο βιοτικό επίπεδο των μαζών, το αυξημένο κόστος ζωής, οι αντεργατικοί νόμοι και οι κάθε λογής περικοπές που προωθήθηκαν τα τελευταία χρόνια στη Γαλλία, φαίνεται πως έχουν διαμορφώσει συνολικά μια ασφυκτική κατάσταση και σε τμήματα ευρύτερα αυτών που ανήκουν στα χαμηλότερα κοινωνικά σκαλοπάτια. Η γενικευμένη επίθεση του κεφαλαίου στα δικαιώματα της εργατικής τάξης και των λαών, με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης του 2008, άρχισε να επεκτείνεται ταχύτατα και στα μεσοστρώματα, συμπιέζοντας τα βίαια προς τα κάτω και χωρίς καμιά προοπτική επιστροφής τους στην προτεραία κατάσταση. Αναδεικνύεται για άλλη μια φορά από τα τρέχοντα γεγονότα, λοιπόν, ότι αυτό αποτελεί μια πραγματικότητα που δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο εξαρτημένες χώρες σαν τη δική μας ή τον λεγόμενο ευρωπαϊκό Νότο, αλλά -με δεδομένες τις διαφοροποιήσεις- εγκαθιδρύεται απότομα και στο εσωτερικό των ιμπεριαλιστικών μητροπόλεων.

2) Αυτά τα κοινωνικά στρώματα είναι που δίνουν και τον τόνο στις εν εξελίξει κινητοποιήσεις στη Γαλλία. Εδώ μπορεί να εντοπίσει κανείς και αντιστοιχίες με ανάλογης κοινωνικής σύνθεσης κινήματα που είδαμε να ξεσπούν σε διάφορες γωνιές του πλανήτη όλα τα προηγούμενα χρόνια- από το Σύνταγμα μέχρι το «Occupy Wall Street». Και η αλήθεια είναι ότι η ταξική οπτική αυτών των στρωμάτων κάνει την εμφάνισή της σε μια σειρά από πτυχές του κινήματος των «κίτρινων γιλέκων»: στον «ακομμάτιστο» χαρακτήρα που διακηρύσσει ότι έχει, στα σύμβολά του, στο «οριζόντιο» και «μέσω κοινωνικών δικτύων» στυλ οργάνωσης που παρουσιάζεται ότι επικρατεί, στην ημέρα που πραγματοποιούνται οι κινητοποιήσεις, καθώς και στο αντιφατικό και θολό πλαίσιο αιτημάτων που προβάλλουν οι φερόμενοι ως διοργανωτές του. Οι οποίοι, μάλιστα, έχουν επιδείξει μέχρι στιγμής εντονότατες ταλαντεύσεις ως προς την προοπτική μιας επαναφοράς στην ομαλότητα και από τις αρνήσεις που πρόβαλλαν στην αρχή έχουν οδηγηθεί στο σημείο μια μερίδα τους να συναντιέται με τον πρωθυπουργό και να του απευθύνει έκκληση για παρέμβαση Μακρόν υπέρ της «ηρεμίας» και της «κοινωνικής ειρήνης».

Με όλα τα παραπάνω δεν εννοούμε φυσικά ότι κομμάτια της εργατικής τάξης, μεταναστών και φτωχών λαϊκών στρωμάτων είναι παντελώς απόντα από την κίνηση των μαζών. Υφίσταται ακόμα ισχυρή, άλλωστε, η παρακαταθήκη των μεγαλειωδών κινητοποιήσεων που είχαν σημειωθεί πριν από μερικά χρόνια στη Γαλλία ενάντια στις αντεργατικές μεταρρυθμίσεις της Ελ-Κομρί. Το ζήτημα βρίσκεται, όμως, στο ότι συμμετέχουν περισσότερο σε ατομικό επίπεδο, ανοργάνωτα και ανίκανα προς ώρας να καθορίσουν το στίγμα του κινήματος.

3) Η βασική διάσταση του κινήματος, που αποτέλεσε και το μοτίβο αντίστοιχων κινημάτων των προηγούμενων ετών, συνίσταται στα τεράστια αποθέματα αγανάκτησης και οργής που έχουν συσσωρεύσει οι λαϊκές μάζες, τα οποία αυτή τη στιγμή ξεσπούν ορμητικά με την είσοδό τους στο προσκήνιο της πάλης. Ο βίαιος χαρακτήρας των κινητοποιήσεων-πέρα από τις φανερές προκλήσεις των δυνάμεων καταστολής- μπορούμε να πούμε πως εδράζεται και σε αυτό το δεδομένο, χωρίς να παρακάμπτουμε το ρόλο που έχουν διαδραματίσει σε αυτήν την κατεύθυνση πολιτικές δυνάμεις, όπως το μαύρο μπλοκ, αλλά ακόμα και ακροδεξιές.

Η ελπιδοφόρα αυτή, όμως, αυθόρμητη κίνηση μαζών προσκρούει για άλλη μια φορά στα συγκεκριμένα ταξικά-πολιτικά όρια που μας έχει κληροδοτήσει η ήττα και η οπισθοχώρηση του εργατικού-επαναστατικού-κομμουνιστικού κινήματος: στην αποσυγκρότηση της εργατικής τάξης και την ανυπαρξία πολιτικής πρωτοπορίας της λαϊκής πάλης.

Αυτός ο παράγοντας καθορίζει και το στίγμα που φαίνεται και τώρα να κυριαρχεί, δηλαδή την αδυναμία συνολικοποίησης της αμφισβήτησης και την επικέντρωση αποκλειστικά στην απόρριψη ορισμένων τμημάτων του κατεστημένου αστικού πολιτικού προσωπικού, όπως αποτυπώνεται στο γεγονός ότι η οργή συγκεντρώνεται κατά βάση στο πρόσωπο του Μακρόν.

4) Καθόλου παράξενο δεν είναι το γεγονός ότι στο έδαφος αυτό διαφαίνεται ο κίνδυνος κεφαλαιοποίησης της κίνησης που αναπτύσσεται από συστημικές και αντιδραστικές λύσεις, οι οποίες παρεμβαίνουν στο εσωτερικό του κινήματος και επιχειρούν να διοχετεύσουν την οργή σε ανώδυνες για το σύστημα κατευθύνσεις. Είναι σίγουρο ότι το κόμμα της Λεπέν, καθώς και κάποιες ακόμα ακροδεξιές-φασιστικές οργανώσεις, προσπάθησαν από την πρώτη στιγμή να αποκτήσουν προσβάσεις στα μπλόκα και τις διαδηλώσεις των «κίτρινων γιλέκων» και να καρπωθούν πολιτικά τα όσα συντελούνται. Εκφράσεις αυτής της κατάστασης αποτέλεσαν και τα ρατσιστικά κρούσματα που εκδηλώθηκαν το πρώτο διάστημα από συμμετέχοντες στις κινητοποιήσεις, όπως και μια σειρά από αντιδραστικά αιτήματα που προβλήθηκαν (π.χ. «απέλαση των μεταναστών που δεν μπορούν να ενσωματωθούν», «επτάχρονη θητεία προέδρου» κ.α.). Άκρως αποκαλυπτικό, βέβαια, της πραγματικής φύσης του φασισμού και της ακροδεξιάς ήταν όταν η Λεπέν γρήγορα έσπευσε να πάρει αποστάσεις από τα «βίαια επεισόδια» και να συνταχθεί και αυτή με την «ακεραιότητα των θεσμών».

Δεν γνωρίζουμε, λόγω απόστασης, σε ποιον βαθμό αυτές οι τάσεις έχουν περιθωριοποιηθεί ή έχουν ακόμα τη δυνατότητα να καθορίζουν καταστάσεις στο πλαίσιο της κίνησης των μαζών. Το μόνο για το οποίο είμαστε βέβαιοι είναι το εξής: η απάντηση σε αυτόν τον κίνδυνο δεν συνίσταται στην αποχή και την καταγγελία των αυθόρμητων κινημάτων του κόσμου. Ακριβώς γιατί το κενό που εκμεταλλεύονται οι μαύρες εφεδρείες του συστήματος δεν είναι άλλο από αυτό που αφήνει η απουσία μιας ισχυρής επαναστατικής Αριστεράς, που μπορεί να βάλει τη σφραγίδα της στις εξελίξεις. Και εκεί βρίσκεται και η απάντηση: στη μάχη που πρέπει να δοθεί από αυτούς που επιμένουν σε αυτήν την κατεύθυνση στο πεδίο της πάλης, εντός των αγώνων των μαζών που αντιστέκονται και διεκδικούν.

5) Τραγικά λίγες και απόλυτα υποταγμένες αποδείχθηκαν ξανά οι ηγεσίες των συνδικάτων και της κυρίαρχης γαλλικής αριστεράς. Ενδεικτικό το ότι ακόμα και η γραφειοκρατική-ρεφορμιστική CGT, με πρόσχημα τον φασιστικό δάκτυλο, απείχε επιδεικτικά από τον αγώνα, ενώ κάτω από την πίεση του ευρύτερου αναβρασμού και μιας αγωνιστικής βάσης σε σωματεία που συσπειρώνει, αναγκάστηκε άρον-άρον να καλέσει σε απεργιακές κινητοποιήσεις. Σαφώς και παραμένει το ζητούμενο και σε αυτό το κίνημα της συγχώνευσης μιας κίνησης, που μέχρι τώρα προβάλλει «ακομμάτιστα» και «απολίτικα» χαρακτηριστικά, με την εργατική-συνδικαλιστική πάλη, αλλά η στάση των συνδικαλιστικών ηγεσιών φαίνεται πως αποτελεί περισσότερο μέρος του προβλήματος, παρά της λύσης του.

Πολλώ δε μάλλον, όταν οι βασικές συνομοσπονδίες της Γαλλίας προχώρησαν στη συνυπογραφή κοινής ανακοίνωσης, η οποία αποτελεί μνημείο ταξικής υποταγής και συνθηκολόγησης και μεταξύ άλλων αναφέρει: «… ο κοινωνικός διάλογος πρέπει επιτέλους να βρει την θέση του, σ’αυτήν την χώρα…», «…κάνουμε κάλεσμα η κυβέρνηση να διασφαλίσει ασφαλείς διαπραγματεύσεις και να ακουστούν οι διάφορες απόψεις μέσα στον κοινωνικό διάλογο, σε πανεθνικό επίπεδο…». Τόσο καλά! Φανταζόμαστε ότι, όπως έχουμε δει και εδώ, το επόμενο βήμα τους θα είναι να κατακεραυνώσουν τον «ηλίθιο» λαό που δεν συμφωνεί μαζί τους!

Όσον αφορά δε τη ρεφορμιστική αριστερά, η κατάσταση είναι περίπου ίδια και χειρότερη. Τόσο η LFI (Ανυπότακτη Γαλλία) του Μελανσόν, όσο και το PCF (Γαλλικό ΚΚ, που στήριξε τον Μακρόν στο δεύτερο γύρο «για να μη βγει η Λεπέν»), συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις υποβαθμισμένα και με τη μορφή προσωπικοτήτων (σας θυμίζει κάτι;), δίνοντας τον νυν υπέρ πάντων αγώνα για τον «κορυφαίο» στόχο του κινήματος: την πρόταση μομφής που ετοιμάζονται να καταθέσουν στο κοινοβούλιο ενάντια στον Μακρόν και την προκήρυξη εκλογών.

6) Οι συγκρούσεις, οι καταλήψεις και οι δυναμικές κινητοποιήσεις των μαθητών της Γαλλίας ενάντια στην εξεταστική μεταρρύθμιση του μπακαλορεά, αν κάτι αναδεικνύουν κυρίαρχα είναι ότι το πολιτικό και κοινωνικό ρήγμα ανάμεσα στην πάλη της νεολαίας και τους «από πάνω» κάθε άλλο παρά έχει κλείσει, όπως επιθυμούν διακαώς ορισμένοι. Το αποτύπωμα των συγκλονιστικών αγώνων που δίνει η νέα γενιά της Γαλλίας εδώ και πάνω από μια δεκαετία είναι παρόν και εξακολουθεί να σφραγίζει τις συνειδήσεις της. Και όση αγριότητα και αν επιστρατεύσουν οι κυρίαρχοι, δεν μπορούν αυτό να το αναιρέσουν, παρά μόνο να φουντώσουν και άλλο την οργή.

Και αυτό φαίνεται πλέον και σε επίπεδο δρόμων, όπου έχει ξεχυθεί το μαθητικό δυναμικό της χώρας. Η αποικιοκρατικού τύπου βαρβαρότητα των γαλλικών δυνάμεων καταστολής στους μαθητές στη Μαντ-Λα-Ζολί γύρισε μπούμερανγκ στους εμπνευστές της. Αν συνυπολογίσει κανείς, μάλιστα, και το γεγονός ότι αυτές οι σκηνές εκτυλίχθηκαν σε ένα από τα πιο φτωχά και υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού, με μεγάλο αριθμό μεταναστών, μπορεί εύκολα να συμπεράνει ότι οι δυνάμεις του συστήματος σπεύδουν να προλάβουν μια από τις πιο δυσάρεστες για αυτές εξελίξεις: το να μπουν στο παιχνίδι των κινητοποιήσεων για τα καλά και αυτές οι κοινωνικές δυνάμεις. Οι μνήμες από τις εξεγέρσεις στα εξαθλιωμένα προάστια της μητρόπολης φαίνεται πως διατηρούνται ζωντανές.

7) Τα διακυβεύματα για το γαλλικό ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο είναι μεγάλα και σοβαρά. Εκτείνονται πολύ πέραν της ενεργειακής του πολιτικής, που ασφαλώς αποτελεί ένα κρίσιμο επίδικο των ανταγωνισμών στους οποίους συμμετέχει. Στην πραγματικότητα, αφορούν συνολικά τη θέση που επιχειρεί να καταλάβει στην Ε.Ε. και τον κόσμο, τον γενικό προσανατολισμό του ως ιμπεριαλιστική δύναμη. Με αυτή την έννοια, αποτελεί μείζον πολιτικό θέμα για τα συμφέροντά του το ότι βιώνει τέτοιου μεγέθους αναταράξεις στο εσωτερικό του μέτωπο, γεγονός που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν και οι σύμμαχοι-ανταγωνιστές του, αν κοιτάξει κανείς τις δηλώσεις Τραμπ σχετικά με τη συμφωνία για το κλίμα και τον ευρωστρατό. Από την άλλη, δεν πρόκειται να παραιτηθεί έτσι εύκολα από τις επιδιώξεις του και έχοντας τον ταξικό-πολιτικό συσχετισμό με το μέρος του, θα προσπαθήσει να τις προωθήσει δια πυρός και σιδήρου, παράλληλα με τους αναγκαίους χειρισμούς που μπορεί να αξιοποιήσει. Και αυτό οφείλουν να το γνωρίζουν ο λαός και η νεολαία της Γαλλίας, γιατί πολύ γρήγορα θα κληθούν να το αντιμετωπίσουν.

Αυτό που παρακολουθούμε να συντελείται στη Γαλλία είναι επί της ουσίας άλλη μια μικρή σκηνή από ταινία προσεχώς. Από την πάλη των λαών που πνίγονται στα αδιέξοδα του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος και προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις, ανοίγοντας δρόμους για το μέλλον. Τα υπαρκτά πολιτικά κενά αποτελούν ταυτόχρονα τα δεδομένα και τα ζητούμενα. Γι’ αυτό και δεν έχουν θέση ούτε το σνομπάρισμα, ούτε η άκριτη αποθέωση. Μόνο η επίγνωση για το ότι η έκβαση και η προοπτική-και αυτού του κινήματος- θα κριθεί μέσα στον αγώνα και ότι δυναμώνει συνεχώς η ανάγκη σε παγκόσμια κλίμακα για αυτούς που οφείλουν να βγουν μπροστά και να αναλάβουν αυτήν την ευθύνη.

Αντώνης Α.