Αγία Σοφία: Το τρίγωνο Εκκλησία – Τζαμί – Μουσείο είναι σύμπτωμα της κρίσης διαχείρισης του καθεστώτος και της τροφοδότησης του σοβινισμού

Άρθρο της Yeni Demokrasi*

Η εκστρατεία «Να γίνει η Αγία Σοφία Τζαμί» ολοκληρώθηκε στις 10 Ιουλίου με την άρση της απόφασης του Συμβουλίου Υπουργών του 1934, από το Συμβούλιο Επικρατείας που ενέκρινε την «απόφαση» που πήρε το κράτος και δήλωσε ότι η Αγία Σοφία πρέπει να επιστρέψει στο καθεστώς τζαμιού.

Η Αγία Σοφία, μετά το 1934, μετατράπηκε σε πολιτικό εργαλείο της αντιδραστικής πολιτικής του τουρκικού κράτους, που όπως η οθωμανική πολιτική, στόχευε στην προσαρμογή και ευθυγράμμιση με το ιμπεριαλιστικό σύστημα από το οποίο ήταν εξαρτημένο και τροφοδοτούσε την κοινωνική αντίδραση και τον σοβινισμό σε περιόδους διεθνούς ή εσωτερικής έντασης. Από τον Μουσταφά Κεμάλ μέχρι τον Αντνάν Μεντερές, και από τον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ μέχρι τον Τουργκούτ Οζάλ και τον Ταγίπ Ερντογάν, το ζήτημα της Αγίας Σοφίας είναι μέρος της πολιτικής και οι μετατροπές του καθεστώτος της έχουν άμεση σχέση με την πορεία της εξωτερικής πολιτικής.

Ο Ταγίπ Ερντογάν στο αίτημα «να χρησιμοποιηθεί η Αγία Σοφία ως τζαμί» λίγο καιρό πριν απαντούσε λέγοντας «γεμίστε το Σουλταναχμέτ και μετά θα μιλήσουμε για την Αγία Σοφία. Εγώ, ως πολιτικός ηγέτης, δεν έχω χάσει τον προσανατολισμό μου για να μπω σε αυτό το παιχνίδι». Ο χρόνος άλλαξε, οι πολιτικοί λογαριασμοί άλλαξαν και στην ανακοίνωση του Ερντογάν «Η Αγία Σοφία θα γίνει τζαμί» ανακοινώθηκε η στήριξη από την αντιπολίτευση στο ανώτατο επίπεδο, σύμφωνα με τις δηλώσεις του CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) και του IYIP (İyi Parti).

Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης συνδέεται άμεσα με την κατάσταση στο εσωτερικό. Στην παρούσα φάση, είναι διάχυτη μια έντονη δυσαρέσκεια και αγανάκτηση στις λαϊκές μάζες. Η συνήθης μέθοδος είναι να τροφοδοτεί τον σοβινισμό και να παίζει με τα θρησκευτικά συναισθήματα.

Το ζήτημα της Αγίας Σοφίας δεν είναι ανεξάρτητο από την πολιτική του τουρκικού κράτους στη Μέση Ανατολή και την προσπάθειά του να γίνει το κέντρο της ισλαμικής κοινότητας. Στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, επιδιώκει να συνδέσει κάθε πολιτική αναμέτρηση με τα ιστορικά δικαιώματα που προέρχονται από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτή η κατεύθυνση υλοποιείται με οργανωμένη στρατιωτική επέμβαση και εκτεταμένη ένταση με όλους τους γείτονες σε Ανατολή και τη Δύση. Ο αγώνας για την ανάληψη ρόλου στη Συρία, η εισβολή και η κατοχή κατά τόπους που συνεχίζεται στη Λιβύη με τον ίδιο σκοπό, η στόχευση της Αρμενίας στην αζερο-αρμενική ένταση, πρέπει να διαβαστούν σαν κινήσεις που επιδιώκουν την πραγματοποίηση των ονείρων. Η Τουρκία βρίσκεται σε έναν αγώνα δρόμου για να δείξει στους ιμπεριαλιστές ότι είναι κρίσιμος παράγοντας στην περιοχή, παρά την εξάρτηση απ’ αυτές, και να επωφεληθεί από τις αντιθέσεις μεταξύ των ιμπεριαλιστών.

Η απόφαση για την Αγία Σοφία αποτελεί μέρος της πολιτικής του τουρκικού κράτους να δραστηριοποιηθεί σε ολόκληρη την περιοχή. Ήδη η αστική τάξη της Τουρκίας, με την πολιτική της στρατιωτικής επέμβασης από τη Μέση Ανατολή ως τη Βόρεια Αφρική, βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγκρουσης και κλιμακώνει τις εντάσεις με όλους τους γείτονες. Άλλα αντιδραστικά κράτη, που θεωρούν την Αγία Σοφία ιστορική αξία της εθνικής τους ταυτότητας και της χριστιανικής θρησκείας, την βάζουν στο επίκεντρο της σοβινιστικής υστερίας στις χώρες τους και σε πολιτικές αναμετρήσεις που κλιμακώνουν την υπάρχουσα ένταση και υποκινούν την έχθρα.

Ωστόσο, τα ιμπεριαλιστικά κράτη δεν θεωρούν τέτοιες αποφάσεις επικίνδυνες, όσο ο υπηρέτης τους, το τουρκικό κράτος, αναλαμβάνει τον ρόλο που αυτοί ορίζουν στην περιοχή και δεν ξεπερνάει τα όρια πέρα από μια διπλωματική κριτική κατώτερου επιπέδου. Είναι σαφές ότι η απόφαση για την Αγία Σοφία δεν μπορεί να ληφθεί έξω από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ή τουλάχιστον δεν θα οδηγήσει σε αντιθέσεις που δεν θα μπορούν να τις διαχειριστούν. Αυτοί οι προσανατολισμοί εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών και χρησιμοποιούνται για να εξαρτηθεί πολιτικά ακόμη περισσότερο απ’ αυτούς η υποταγμένη αστική τάξη.

Στην εξίσωση Τζαμί, Εκκλησία ή μουσείο, η Αγία Σοφία γίνεται ένα πολιτικό εργαλείο στις διεθνείς σχέσεις, την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική και κλιμακώνει τις εντάσεις σε περιφερειακή κλίμακα, ενισχύοντας την έχθρα των λαών σε θρησκευτική και εθνική βάση. Το τουρκικό κράτος προσπαθεί να δώσει πνοή στην επιθετική πολιτική που ακολουθεί και με την Αγία Σοφία. Αναμοχλεύει όσα μπορούν να του φανούν χρήσιμα. Όχι μόνο κρατάει ζωντανή την έχθρα για τους Κούρδους, αλλά σε κάθε εξέλιξη δημιουργεί ανοικτά ή καλυμμένα μια έχθρα για άλλα έθνη σε διεθνές επίπεδο.

Η άρχουσα τάξη της Τουρκίας ενεργεί συνεχώς μονομερώς σαν συνέπεια των αδιεξόδων στην περιφερειακή πολιτική της. Είναι η πολιτική του φασισμού, όταν το σχέδιό του δεν περνάει στη ζωή, να σχεδιάζει νέο με τις ανάλογες κινήσεις.

Το κύριο, όμως, ζήτημα είναι να δούμε την πορεία αλλαγής για να καθορίσουμε τη δύσκολη θέση του τουρκικού κράτους. Η απόγνωση και το μπλοκάρισμα το οδηγεί σε μια πολιτική γραμμή που ωθεί σε πρωτοβουλίες και κινήσεις και δεν θα αποφύγει περιπέτειες και συγκρούσεις. Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε δυσκολία διαχείρισης τόσο των αντιθέσεων μεταξύ των μερίδων της άρχουσας τάξης όσο και των αντιθέσεων που δημιουργεί η εξωτερική πολιτική και των αντιθέσεων με τον λαό.

*Εκτενή αποσπάσματα άρθρου της σύνταξης που δημοσιεύτηκε στην τούρκικη επαναστατική εφημερίδα στις 24/7/2020. Ολόκληρο το άρθρο στον σύνδεσμο www.yenidemokrasi7.net/ayasofya-kilise-cami-muze-ucgeninde-sovenizmin-koruklenmesi-ve-yonetmede-devam-eden-kriz-semptomu.html

Προλεταριακή Σημαία