Ο μύθος για έναν «ιμπεριαλισμό» χωρίς ιμπεριαλιστικές εξαρτήσεις

Ένα από τα μεγαλύτερα πισωγυρίσματα στη σκέψη και τη δράση της αριστεράς είναι η εγκατάλειψη της άποψης του ιμπεριαλισμού, της ανάγκης του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα και της συνακόλουθης πάλης ενάντια στην ιμπεριαλιστική εξάρτηση. Σταδιακά,στην αριστερά επικράτησαν θεωρίες για συνεχείς «καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις», που εφευρίσκουν διαρκώς νέα στάδια ανάπτυξης του καπιταλισμού. Αντιλήψεις ενός λίγο - πολύ «ελεύθερου» παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού της αγοράς, όπου ο κάθε ξεχωριστός καπιταλισμός βαδίζει ανταγωνιζόμενος με σχετικά «ισότιμους και κοινούς»εκμεταλλευτικούς κανόνες σε έναν -έστω ανισότιμα- αλληλεξαρτώμενο κόσμο. Οι διαφορετικές ταχύτητες των χωρών και τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξής τους αποδίδονται κυρίως στο ότι μπήκαν στον«στίβο της καπιταλιστικής ανάπτυξης» κάπως αργά, με διαφορετικό σημείο εκκίνησης και κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Αυτά όμως αφορούν το χθες. Όπως και οι εθνικές ιδιαιτερότητες, που υποτιμούνται, η υποτέλεια και η εξάρτηση αιώνων, που διαγράφονται, αφού τώρα…είμαστε στην Ευρώπη.

Σήμερα, ο «σύγχρονος ιμπεριαλισμός» δεν είναι παρά ένας βαριά οπλισμένος καπιταλισμός που πυροβολεί και ρίχνει βόμβες. Οι πόλεμοι και οι επεμβάσεις δεν είναι παρά μια ακόμη επιχείρηση του κεφαλαίου, που εκδηλώνει γεωγραφικά ελεγχόμενες και χρονικά προσδιορισμένες «ιμπεριαλιστικές τάσεις», με σκοπό το μεγαλύτερο κέρδος, άλλοτε με εθνικιστικό μανδύα και άλλοτε ακριβώς λόγω του εθνικισμού του. Υπό άλλες προϋποθέσεις, δηλαδή, οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι δεν θα ήταν αναπόφευκτοι, αρκεί να βρίσκονταν άλλοι δρόμοι κερδοφορίας του κεφαλαίου (π.χ. στη γνώση και όχι στις φρεγάτες!).

Όλα αυτά μαζί δίνουν μια διαφορετική θεώρηση του κόσμου, που προσεγγίζει (αν δεν ακουμπά ευθέως) στις αντιλήψεις της παλιάς και νέας σοσιαλδημοκρατίας, με ή χωρίς επαναστατικά στολίδια. Οι διάφοροι «εξορκιστές» της εξάρτησης και του ιμπεριαλισμού (αφού δεν νοείται το ένα κακό χωρίς το άλλο) έχουν παράξει μέχρι στιγμής πολλά ονόματα που φιλοδοξούν να περιγράψουν τη «νέα» ανακάλυψή τους: «σύγχρονος καπιταλισμός», «νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός», «καπιταλισμός-καζίνο», «μεταβιομηχανικός», «ψηφιακός», «ακραίος», «καταστροφικός», «ολοκληρωτικός», «διεθνοποιημένος» κ.λπ. Αλλά για ιμπεριαλισμό και εξάρτηση ούτε να ακούσουν δεν θέλουν. Τους μυρίζει ναφθαλίνη. Ας δώσουν όποιο όνομα θέλουν. Δεν θα τους λύσει κανένα πρόβλημα.

Οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι θα εντείνονται ενώ το αντιιμπεριαλιστικό - αντιπολεμικό κίνημα εξασθενεί. Τα μνημόνια (αυτά που έρχονται και αυτά που φεύγουν… μένοντας) θα δηλώνουν καθαρά την ιμπεριαλιστική πολιτική μιας χούφτας κρατών και την ενίσχυση των δεσμών εξάρτησης, όσο κι αν εξοβελίζουν τον ιμπεριαλισμό και την εξάρτηση από τη σκέψη της αριστεράς. Οι οικονομικοί, πολιτικοί και στρατιωτικοί μηχανισμοί του ιμπεριαλισμού (ΔΝΤ, ΕΕ, ΠΤ, ΠΟΕ, ΟΟΣΑ, Διεθνείς Οικονομικοί Οίκοι, ΝΑΤΟ, FROTEX κ.λπ.) θα ελέγχουν το παγκόσμιο εμπόριο, την παγκόσμια και κατά τόπους ρευστότητα, την κατεύθυνση των επενδύσεων, θα επιβάλλουν πολιτικές και μέτρα, θα κάνουν τον χωροφύλακα επιτιθέμενοι στους απείθαρχους και σπέρνοντας μνημόνια και στρατιωτικές βάσεις στους πειθαρχημένους, μην μπορώντας ωστόσο να αποφύγουν μια παγκόσμια, δομική καπιταλιστική κρίση και αιματηρές ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις,τη μαζική προσφυγιά και την πιθανότητα ενός γενικευμένου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Όλα τυπικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού, με την πληθώρα των αντιθέσεων που παράγει.

Από κοντά και το ιδεολόγημα της «αντι-ψωροκώσταινας», της «ισχυρής Ελλάδας», ως αντικατοπτρισμός του αστικού ιδεολογήματος της υπανάπτυξης και της «αναγκαίας» εξάρτησης. Κι ενώ όλος ο εγχώριος αστισμός θα εναποθέτει τις ελπίδες του στους ξένους επενδυτές, αυτό δεν θα είναι εξάρτηση αλλά βοήθημα της«θείας απ’ το Σικάγο», που συμβάλλει σε ένα εθνικό σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης και εκμετάλλευσης.

Τίποτα στην πραγματική ζωή δεν επιβεβαιώνει αυτήν την ανάγκη εγκατάλειψης της θεωρίας του ιμπεριαλισμού και της εξάρτησης. Το μοίρασμα του κόσμου από μια χούφτα ιμπεριαλιστικών δυνάμεων δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, όπως και η ύπαρξη και η όξυνση όλων των αντιθέσεων. Έτσι, ο ιμπεριαλισμός καθίσταται μια πραγματική μηχανή παραγωγής αντιθέσεων, που σε καμία περίπτωση δεν εξαλείφονται ή συμπυκνώνονται στην αντίθεση κεφάλαιο-εργασία... Η παγκοσμιοποίηση θα καταργούσε τα σύνορα, θα εξάλειφε τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και ανταγωνισμούς μέσω των ολοκληρώσεων, θα οικοδομούσε το παγκόσμιο χωριό, όπου όλοι θα μεταμορφωνόμασταν σε ισότιμους εταίρους, σε δημοκρατικούς κοσμοπολίτες που καταδικάζουν τον ρατσισμό και τις διακρίσεις με βάση την εθνικότητα, το χρώμα, το φύλο, τις σεξουαλικές προτιμήσεις και άλλες πολλές αντιθέσεις του «παλαιού αποικιοκρατικού ή ιμπεριαλιστικού» καπιταλισμού.

Αφού λοιπόν όλα αυτά θα τα εξάλειφε ο σύγχρονος καπιταλισμός, τι απομένει για την… σύγχρονη αριστερά; Πριν πολλά χρόνια, το ΚΚΕ έλεγε ότι απομένει η αντίθεση ανάμεσα στα μεγάλα (!) μονοπώλια από τη μια και του λαού με το…κοινωνικό, συμμετοχικό κράτος δικαίου από την άλλη. Τη θέση αυτής της ρεφορμιστικής παλιατζούρας, με όνομα «Αντιιμπεριαλιστικό Δημοκρατικό» (για ξεκάρφωμα) και«Αντιμονοπωλιακό Μέτωπο», την αντικατέστησε με μια άλλη οπορτουνιστική - υπερεπαναστατική αερολογία, που διακρίνει σαν μέτωπα «ή με το κεφάλαιο ή με τους εργάτες» (κάτι σαν «ή με τις κουκούλες ή με τις γραβάτες» των αναρχικών). Τώρα η μόνη αντίθεση που απομένει είναι η αντίθεση ανάμεσα στην αστική και την εργατική τάξη. Και φυσικά οι εθνικισμοί που προκαλούν τους πολέμους, όταν δεν είναι μια καθαρά οικονομική υπόθεση μεταξύ ανταγωνιζόμενων καπιταλιστών. Ποιες βασικές, κύριες και δευτερεύουσες αντιθέσεις; Ποιες ανταγωνιστικές και μη ανταγωνιστικές αντιθέσεις ανάμεσα στον λαό; Ή με το κεφάλαιο ή με τους εργάτες. Η απόλυτη απομόνωση της εργατικής τάξης.

Η ύπαρξη ηγεμονικών καπιταλισμών, ανισοβαρών σχέσεων μεταξύ τους βεβαίως υπάρχουν και αναφέρονται, αλλά εξαρτημένοι και κυριαρχούμενοι καπιταλισμοί δεν υπάρχουν. Υπάρχουν ιμπεριαλιστικά εγκλήματα χωρίς ιμπεριαλιστή εγκληματία! Κι όσοι συνεχίζουν να έχουν «απορίες», υπάρχει και το επιχείρημα - μπαμπούλας. Όσοι υιοθετούν την εξάρτηση «αθωώνουν τη δική τους αστική τάξη» (το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει) ή αποσκοπούν μακροπρόθεσμα σε συνεργασία μαζί της. Ένα επιχείρημα που μονάχα μικρά παιδιά μπορεί να τρομάζει (όπως κάθε μπαμπούλας, άλλωστε).

Το εκπληκτικό είναι ότι αυτό το… προεπαναστατικό πισωγύρισμα στον «καθαρόαιμο καπιταλισμό και εργατισμό» πλασάρεται σαν ό,τι πιο μοντέρνο και σύγχρονο έχει να επιδείξει μια «αριστερά του 21ου αιώνα» για έναν«σοσιαλισμό του 21ου αιώνα». Η μόνιμη προσπάθεια απαλλαγής από το παρελθόν και η κατασκευή μιας εικόνας «σύγχρονης, μοντέρνας, του… 21ου αιώνα» καταντά ύποπτη. Κλασική περίπτωση να παρουσιαστεί το παλιό σαν κάτι νέο. Μόνο που δεν υπάρχουν παλιά ή νέα «παντός καιρού», για να αντιγράψουμε από το «σκονάκι».

Προλεταριακή Σημαία