Αλεξάνδρα Κολλοντάι: Σοβιετική γυναίκα – μια πλήρης δικαιωμάτων πολίτις της χώρας της (22/09/1946)

Είναι γνωστό ότι η Σοβιετική Ένωση έχει καταγάγει εξαιρετικές επιτυχίες στην υπόθεση της ένταξης της γυναίκας στην ενεργό οικοδόμηση του κράτους. Αυτή είναι μια αναγνωρισμένη από όλους αλήθεια που δεν αμφισβητούν ούτε οι εχθροί μας. Η σοβιετική γυναίκα είναι μια πλήρης δικαιωμάτων πολίτης. Έχοντας ανοίξει την πρόσβαση στη γυναίκα σε όλους τους τομείς της δημιουργικής δραστηριότητας, το κράτος μας ταυτόχρονα παρείχε όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις ώστε αυτή να μπορεί να εκπληρώνει το φυσικό της καθήκον – να είναι μητέρα, να ανατρέφει τα παιδιά της και να είναι νοικοκυρά στο σπίτι της.

Η Αλεξάντρα Κολλοντάι το 1922

Από τα πρώτα βήματα της σοβιετικής νομοθεσίας αναγνωρίστηκε ότι η μητρότητα δεν αποτελεί ιδιωτική υπόθεση, αλλά κοινωνικό καθήκον μιας δραστήριας και πλήρους δικαιωμάτων πολίτιδος του κράτους. Αυτή η θέση ενισχύθηκε από το Σύνταγμα. Στη Σοβιετική Ένωση έχει επιλυθεί το σημαντικότερο και πιο σύνθετο πρόβλημα – η αξιοποίηση της ενεργού εργασίας της γυναίκας σε οποιοδήποτε πεδίο χωρίς να πλήττεται η μητρότητα.

Τεράστια προσοχή δόθηκε στην οργάνωση δημοσίων εστιών, νηπιαγωγείων, παιδοκομείων και βρεφονηπιακών σταθμών – αυτών των ιδρυμάτων, τα οποία, όπως έγραφε ο Λένιν, είναι στην πραγματικότητα σε θέση να απελευθερώσουν τη γυναίκα, να ελαττώσουν την ανισότητά τους έναντι των αντρών. Στην ΕΣΣΔ δημιουργήθηκαν πάνω από 7.000 θέσεις συμβουλευτικής γυναικών και παιδιών, από τις οποίες πάνω από τις μισές βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές. Οργανώθηκαν πάνω από 20.000 βρεφονηπιακοί σταθμοί. Αξίζει να υπομνησθεί, ότι στην τσαρική Ρωσία το 1913 υπήρχαν μόλις 19 βρεφονηπιακοί σταθμοί και 25 νηπιαγωγεία, και μάλιστα όχι με χρήματα του κράτους, αλλά με τα μέσα φιλανθρωπικών οργανώσεων.

Το σοβιετικό κράτος παρέχει μια ολοένα και αυξανόμενη υλική βοήθεια στη γυναίκα-μητέρα. Οι γυναίκες λαμβάνουν επιδόματα και άδεια μετ’ αποδοχών τον καιρό της εγκυμοσύνης και της λοχείας. Διαφυλάσσεται η προηγούμενη θέση εργασία τους μετά την επιστροφή από την άδεια.

Οι πολύτεκνες και οι χωρίς σύζυγο μητέρες λαμβάνουν κρατικά επιδόματα για την ανατροφή και τη διατροφή των παιδιών τους. Το 1945, το κράτος πλήρωσε πάνω από 2 δισεκατομμύρια ρούβλια για τέτοια επιδόματα. Ο τιμητικός τίτλος της “Μητέρας-Ηρωίδας” μόνο στη Σοβιετική Ένωση απονεμήθηκε σε πάνω από 10.000 γυναίκες, βραβεία “Μητρικής Δόξας” και το “Μετάλλιο μητρότητας” απονεμήθηκε σε πάνω από 1.100.000 γυναίκες.

Οι σοβιετικές γυναίκες τίμησαν την εμπιστοσύνη και φροντίδα του κράτους τους. Επέδειξαν υψηλό ηρωισμό και στην ειρηνική, δημιουργική δουλειά μέχρι τον πόλεμο και στα χρόνια του ένοπλου αγώνα ενάντια στους φασίστες εισβολείς, και τώρα, στο έργο για την εκπλήρωση των μεγαλειωδών καθηκόντων του νέου πεντάχρονου πλάνου. Πολλοί τομείς της βιομηχανίας, στους οποίους κυριαρχεί η γυναικεία εργασία, είναι από τους πρωτοπόρους στην εκπλήρωση του πλάνου. Είναι τεράστιες οι υπηρεσίες της σοβιετικής αγρότισσας, που έφερε στους ώμους της το κύριο βάρος της αγροτικής δουλειάς στα χρόνια του πολέμου.

Οι γυναίκες μας έγιναν άριστες σε επαγγέλματα που ανέκαθεν θεωρούνταν αντρικές. Βλέπουμε γυναίκες μηχανοδηγούς, μηχανικούς, τορναδόρους, μεταλλουργούς, εργάτριες υψηλής εξειδίκευσης, που χειρίζονται τους πλέον σύνθετους μηχανισμούς.

Οι γυναίκες της Σοβιετικής Ένωσης, σε ισότιμη βάση με τους άντρες, προωθούν την επιστήμη, τον πολιτισμό και τις τέχνες, κατέλαβαν μια εξέχουσα θέση στον τομέα της λαϊκής εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης.

Σε μια χώρα όπου, τριάντα χρόνια πριν, από τις 2.300.000 εργαζόμενες γυναίκες, 1.300.000 ήταν υπάλληλοι στην πόλη και 750.000 εργαζόμενες σε κτήματα κουλάκων και τσιφλικάδων στο χωριό, σε μια χώρα όπου σχεδόν δεν υπήρχαν γυναίκες μηχανικοί, επιστήμονες, όπου το επάγγελμα της καθηγήτριας περιβαλλόταν από υποτιμητικές για τη γυναικεία αξιοπρέπεια συνθήκες, σε αυτή τη χώρα τώρα 750.000 γυναίκες εργάζονται ως καθηγήτριες, 100.000 ως γιατροί, 250.000 ως μηχανικοί. Γυναίκες αποτελούν το μισό του αριθμού των σπουδαστών σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Πάνω από 33.000 γυναίκες εργάζονται σε επιστημονικά εργαστήρια και ερευνητικά ινστιτούτα, 25.000 γυναίκες έχουν ακαδημαϊκούς τίτλους και θέσεις, σε 166 γυναίκες για εξαιρετικά επιτεύγματα στην επιστήμη και τη δουλειά απονεμήθηκε ο τιμητικός τίτλος του κατόχου κρατικού βραβείου.

Οι γυναίκες της σοβιετικής χώρας ασκούν στην πράξη τα πολιτικά τους δικαιώματα. Μόνο στη σύνθεση του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ βρίσκονται 277 γυναίκες-βουλευτίνες.

256.000 γυναίκες έχουν εκλεγεί σε όργανα σοβιετικής εξουσίας σε επίπεδο χωριού, πόλης, περιφέρειας και Δημοκρατίας.

Είναι γνωστό ότι στη Ρωσία ουδέποτε υπήρξε ένα, όπως αποκαλείται, γυναικείο κίνημα και ότι η ρωσίδα γυναίκα δεν πέρασε από το στάδιο του φεμινισμού και του αγώνα των σουφραζετών. Ποτέ δεν διαχώρισε τον αγώνα για την ισοτιμία της από το κύριο καθήκον – την απελευθέρωση της χώρας της από το ζυγό του τσαρισμού, κατανοώντας ότι το “γυναικείο ζήτημα” είναι αδιαχώριστο από τα κύρια κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, των οποίων αποτελεί τμήμα τους.

Με εκπροσώπους της Συνόδου Γυναικών Ανατολής

Σχεδόν δεν υπήρχαν ξεχωριστές γυναικείες οργανώσεις ειδικά για τα γυναικεία ζητήματα και αιτήματα στη Ρωσία. Είναι αλήθεια ότι διάφορες απόπειρες αυτού του είδους σημειώθηκαν την εποχή της πρώτης ρωσικής επανάστασης του 1905, όταν ιδρύθηκαν γυναικείες αστικές οργανώσεις φεμινιστικού τύπου και διεξήχθη ακόμα και το Πανρωσικό Γυναικείο Συνέδριο (το 1908). όμως αυτές οι απόπειρες δεν είχαν επιτυχία. Οι πρωτοπόρες εργάτριες και αγρότισσες, αλλά και η πρωτοπόρα γυναικεία διανόηση συνέπλευσαν με το επαναστατικό κόμμα και βάδισαν μαζί με τους συντρόφους τους άντρες στον αγώνα όχι για τα στενά γυναικεία δικαιώματα, αλλά για την ανατροπή της αυτοκρατορίας. Οι εργάτριες με αυταπάρνηση υπερασπίστηκαν την υπόθεση των εργατών σε μαζικές απεργίες. Οι φοιτήτριες επιτελούσαν παράνομη επαναστατική δουλειά, χωρίς να φοβούνται ούτε τα κάστρα-φυλακές του τσάρου, ούτε τα καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία.

Στις 8 Μάρτη 1917, οι γυναίκες της Πετρούπολης βγήκαν θαρραλέα στο δρόμο και πρώτες ύψωσαν φωνή διαμαρτυρίας ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Οι διαδηλώσεις τους ήταν τόσο εντυπωσιακές και τεράστιες, που ακόμα και η τσαρική αστυνομία σάστισε, ενώ οι στρατιώτες δεν αποφάσιζαν να πυροβολήσουν τις πεινασμένες γυναίκες, συζύγους και μητέρες των συναδέλφων τους που βρίσκονταν στα χαρακώματα. Οι γυναίκες απαιτούσαν: “Κάτω ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος! Φέρτε πίσω τους άντρες μας από τα χαρακώματα! Ψωμί στα παιδιά μας!”. Αυτή η μέρα αποτέλεσε την απαρχή της μεγάλης ρωσικής επανάστασης που ολοκληρώθηκε τον Οκτώβρη του 1917 με τη νίκη των Σοβιέτ.

Η ρωσίδα γυναίκα, ηρωικά παλεύοντας για την ανατροπή του παλιού καθεστώτος, για τη νίκη της σοβιετικής εξουσίας και του κομμουνισμού, στην πράξη αποδείχτηκε ότι ήταν άξια πολίτις του νέου κράτους.

Ήταν απόλυτα φυσιολογικό που στις πρώτες κιόλας αποφάσεις της σοβιετικής εξουσίας το μπολσεβικικό κόμμα υλοποίησε το σημείο εκείνο του προγράμματός του που έκανε λόγο για πλήρη εξίσωση δικαιωμάτων των γυναικών με τους άντρες.

Ωστόσο, η νομική και πολιτική αναγνώριση της ισοτιμίας των γυναικών στη Σοβιετική Δημοκρατία δεν σήμαινε κιόλας ότι όλος ο πολλών εκατομμυρίων γυναικείος πληθυσμός της καθυστερημένης Ρωσίας μπορούσε αμέσως να κάνει χρήση αυτών των δικαιωμάτων. Χρειαζόταν να διδάξουμε τις γυναίκες, πώς να αξιοποιούν αυτά τα δικαιώματα για το κοινό καλό, για την ενίσχυση και την οικοδόμηση του σοβιετικού κράτους και για ένα ακόμα πιο ευτυχισμένο μέλλον για τα παιδιά τους.

Η σκέψη για το πώς να εμπλακούν οι γυναίκες στο δημιουργικό έργο για την εδραίωση των κεκτημένων της επανάστασης, απασχολούσε τον Λένιν ήδη πριν από τον Οκτώβρη. Θυμάμαι τη συνομιλία μου με τον Λένιν τον Απρίλη του 1917, όταν μας συμβούλευε, εμάς, μια μικρή δραστήρια ομάδα από μπολσεβίκες, να επιδοθούμε σε δουλειά κοντά στις πλατιές μάζες στρατιωτίνων και άλλων ομάδων του γυναικείου πληθυσμού της Πετρούπολης. Ο Λένιν έλεγε ότι από τη στάση τους πολλά εξαρτώνται: η στήριξή τους προς την επανάσταση έχει τεράστια σημασία.

Από την Κεντρική Επιτροπή του κόμματος το φθινόπωρο του 1917 δημιουργήθηκε Γραφείο για τη δουλειά στις γυναίκες. Υπό την άμεση καθοδήγηση και συνεργασία με το Σβερντλόφ, είχα να καθοδηγήσω την πλατιά μαζική δουλειά ανάμεσα στις στρατιωτίνες και τις εργάτριες. Όμως και τότε δεν υπήρχε συζήτηση για οποιαδήποτε ανεξάρτητη, ξεχωριστή οργάνωση γυναικών. Η θέση των γυναικών ήταν στις τάξεις εκείνων που αγωνίζονταν για την υλοποίηση των μεγάλων ιδανικών της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους χειραφέτησης και ισοτιμίας των γυναικών.

Η νίκη της σοβιετικής εξουσίας τον Οκτώβρη του 1917 ακόμα δεν σήμαινε την ήττα της αντεπανάστασης. Αντίθετα, το 1918 ήταν το έτος του ξεσπάσματος του εμφυλίου πολέμου και του αγώνα εναντίον των επεμβασιών από 14 καπιταλιστικές χώρες. Η Ρωσία καταστράφηκε από τον τετραετή πόλεμο, και η καταστροφή της οικονομίας της ήταν σχεδόν απόλυτη. Ο λαός υπέφερε, όμως αγωνίστηκε ηρωικά για τα κεκτημένα δικαιώματα και για το νεαρό σοβιετικό κράτος του. Εκείνη την εποχή, περισσότερο παρά ποτέ, στη σοβιετική εξουσία χρειαζόταν η συνειδητή βοήθεια και συνεργασία των πλατιών μαζών του γυναικείου πληθυσμού στις πόλεις και τα χωριά. Το φθινόπωρο του 1918 η ΚΕ του κόμματος έστειλε κάμποσες γυναίκες-αγκιτάτορες και οργανώτριες στις διάφορες περιοχές της Ρωσίας, ώστε να αποσαφηνίσουν στους εργαζόμενους τα καθήκοντά τους. Εμένα ο σύντροφος Σβερντλόφ με έστειλε στις κλωστοϋφαντουργικές περιοχές βορείως της Μόσχας: στο Ιβάνοβο, στο Αριέχοβο, στο Κίνισμα. Θυμόμουν καλά τα λόγια του Λένιν. Είχε πει ότι ακόμα και ο πιο αποφασισμένος και θαρραλέος μαχητής μπορεί να ταλαντευτεί αν, επιστρέφοντας σπίτι, κάθε φορά θα ακούει τα παράπονα της συζύγου του και θα βλέπει στο πρόσωπό της έναν αντίπαλο του περαιτέρω αγώνα. Μας χρειάζεται να εκπαιδεύσουμε τις γυναίκες πολιτικά, χρειάζεται να κερδίσουμε από αυτές την πλήρη υποστήριξη στον αγώνα ενάντια στην αντεπανάσταση και για την ενίσχυση της σοβιετικής εξουσίας. Κάθε γυναίκα πρέπει να καταλάβει ότι, αγωνιζόμενη για την σοβιετική εξουσία, αγωνίζεται για τα δικαιώματά της και για το μέλλον των παιδιών της.

Με εκπροσώπους της πρώτης αντιπροσωπείας σουηδών και νορβηγών ειδικών στην ΕΣΣΔ

Αυτές τις σκέψεις προσπαθούσαμε να αποσαφηνίσουμε και να βάλουμε στις πλατιές μάζες των γυναικών. Αυτό δεν ήταν πάντοτε εύκολο, όμως και πάλι έγινε κατορθωτό.

Έχοντας ήδη τελειώσει το ταξίδι μου της ζύμωσης, συναντήθηκα με την ενδιαφέρουσα εργάτρια-υφαντουργό Ανούτσκινα. Όταν καθίσαμε για ένα φλυτζάνι τσάι στο ταπεινό δωματιάκι της στο Κίνισμα, η Ανούτσκινα μου εξέφρασε τη σκέψη της ότι έφτασε η ώρα να συγκαλέσουμε στη Μόσχα ένα Πανρωσικό Συνέδριο Εργατριών και Αγροτισσών, το οποίο υπό την καθοδήγηση του κόμματος να προσδιόρισε μεθόδους εργασίας ανάμεσα στις πλατιές γυναικείες μάζες. Χρειαζόταν, έλεγε η Ανούτσκινα, να διδάξουμε τη σοβιετική γυναίκα να αξιοποιεί το πάτριο σοβιετικό κράτος της.

Με αυτή την ιδέα επέστρεψα στη Μόσχα και απευθείας πήγα στην ΚΕ. Ο Βλαντίμιρ Ίλιτς πλήρως ενέκρινε αυτή τη σκέψη. Είπε ότι καμία ξεχωριστή οργάνωση γυναικών, φυσικά, δεν χρειάζεται να ιδρύσουμε, όμως χρειάζεται να έχουμε έναν κατάλληλο μηχανισμό στο κόμμα, ο οποίος να φέρει ευθύνη για την εργασία για την ανύψωση της αυτοσυνειδησίας των πλατιών γυναικείων μαζών και να διδάξει τις γυναίκες να οικοδομούν το σοβιετικό κράτος. Χρειαζόταν να εμπλακούν οι γυναίκες στα τοπικά σοβιέτ στην πόλη και το χωριό, να τους δοθούν οι σχετικές πρακτικές γνώσεις, να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανάπτυξη εκείνων των ιδρυμάτων που θα διευκόλυναν τις γυναίκες να συνδυάζουν την ενεργό δουλειά στα σοβιέτ με τη μητρότητα.

Αυτές οι σκέψεις και τα καθήκοντα από το Βλαντίμιρ Ίλιτς έθεσαν τη βάση για τη δουλειά εκείνη, η οποία θα γινόταν κατά τη διάρκεια του πρώτου συνεδρίου εργατριών και αγροτισσών στη Μόσχα το 1918.

Σε όλες τις χώρες οι γυναίκες κατά καιρούς αγωνίστηκαν ηρωικά για τα δικαιώματά τους, συναντώντας την έντονη αντίσταση από πλευράς των ανταγωνιστών τους αντρών, και ειδικά από πλευράς αστικών κυβερνήσεων. Όμως πουθενά στον κόσμο δεν μπόρεσαν να πετύχουν τόσα όσα απολαμβάνει φυσιολογικά οποιαδήποτε πολίτις από οποιαδήποτε σοβιετική δημοκρατία.

Οι γυναίκες στη Σοβιετική Ένωση δεν χρειάζεται να απαιτούν από την κυβέρνηση το δικαίωμα στη δουλειά, στην παιδεία, στην προστασία της μητρότητας. Το ίδιο το κράτος, η ίδια η κυβέρνηση προσελκύει τις γυναίκες στη δουλειά, πλατιά ανοίγοντάς τους τις πόρτες του δημόσιου στίβου, βοηθώντας τις γυναίκες, επιβραβεύοντάς τες.

Την εποχή της εισβολής των χιτλερικών κατακτητών, οι σοβιετικές γυναίκες και οι γυναίκες των άλλων δημοκρατικών χωρών πείστηκαν με τα μάτια τους για την αναγκαιότητα να διεξάγουν αλύγιστο αγώνα ενάντια στο φασισμό μέχρι την πλήρη εξάλειψη όλων των υπολειμμάτων του. Μόνο αυτό θα απαλλάξει τον κόσμο από τον κίνδυνο νέων πολέμων.

Ο αγώνας για τη δημοκρατία και για τη διαρκή ειρήνη, ενάντια στην αντίδραση και το φασισμό αποτελεί το καθοριστικό καθήκον σήμερα. Η απόσπαση των γυναικών από αυτό το βασικό και κύριο καθήκον, οι προσπάθειες να περιοριστούν οι γυναίκες στα πλαίσια “καθαρά γυναικείων”, φεμινιστικών οργανώσεων μπορούν μόνο να αποδυναμώσουν το γυναικείο δημοκρατικό κίνημα. Μόνο η νίκη της δημοκρατίας θα παρέχει στις γυναίκες ισοτιμία.

Εμείς, οι γυναίκες της Χώρας των Σοβιέτ, δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις στη δημιουργική δουλειά, την εκπλήρωση των μεγάλων καθηκόντων του πεντάχρονου πλάνου, γνωρίζοντας ότι με αυτό ενισχύουμε το προπύργιο της ειρήνης σε όλο τον κόσμο – την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.

Ταυτόχρονα, πρέπει να επαγρυπνούμε και να παρακολουθούμε όλες τις μεθοδεύσεις των αντιδραστικών, να αποκαλύπτουμε τα πλάνα και τους σχεδιασμούς τους, τις απόπειρες να διασπάσουν τις τάξεις της δημοκρατίας.

Η ενότητα όλων των δημοκρατικών δυνάμεων – είναι το ασφαλέστερο όπλο μας στον αγώνα ενάντια στην αντίδραση, για την ελευθερία και την ειρήνη σε όλο τον κόσμο.

Μετάφραση από τα ρωσικά. Πηγή: Περιοδικό “Σοβιετική Γυναίκα”, τ. 5, Σεπτέμβρης-Οκτώβρης 1946, σ.σ.3-4.

δική μας πηγή: https://parapoda.wordpress.com//