Επώνυμα προϊόντα, ποικιλία και διαφοροποίηση ή μήπως όχι;*

του Pål Steigan

Η ποικιλία των επώνυμων προϊόντων¹ στα καταστήματα είναι τεράστια. Η διαφήμιση δίνει την εντύπωση ότι υπάρχει έντονος ανταγωνισμός ανάμεσα σε πάρα πολλούς καπιταλιστικούς ομίλους για την ανθρώπινη κατανάλωση. Είναι σίγουρο ότι θέλουν να ξοδεύουμε όσο το δυνατόν περισσότερο για τα αγαθά τους. Όμως είναι ψευδαίσθηση ότι οι ανταγωνιστές (tilbyderne) είναι τόσο πολλοί. Αν κοιτάξουμε καλύτερα, θα δούμε ότι ο ίδιος όμιλος εταιρειών ετερογενών δραστηριοτήτων (konglomerat) είναι πίσω από ένα πολύ μεγάλο αριθμό επώνυμων προϊόντων. Ακόμη και ανταγωνιστικά εμπορικά σήματα μπορούν να έχουν τον ίδιο ιδιοκτήτη και υπάρχουν πολύ λίγες εταιρείες που κατέχουν όλα τα γνωστά επώνυμα προϊόντα.

Γράφει λοιπόν η Annika Berge στο Råd&Rön² που εκδίδεται από τους Σουηδούς Καταναλωτές:

«Μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες είναι η Nestlé, η οποία εκτός από την Nescafé έχει στην ιδιοκτησία της επίσης αρκετά γνωστά εμπορικά σήματα γλυκισμάτων και ζωοτροφών. Η Nestlé συμμετέχει επίσης στον όμιλο L’Oréal (L’Oréal koncernen), ο οποίος κατέχει, μεταξύ άλλων, τα εμπορικά σήματα ομορφιάς Garnier, Body Shop και Maybelline.

Μερικές από τις μεγάλες εταιρείες ξεκίνησαν ως μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, όπως η Mars που ιδρύθηκε το 1882 από τον Frank C. Mars στη Minnesota. Η μητέρα του Frank τον δίδαξε στο σπίτι, και του έμαθε επίσης να βυθίζει καραμέλες στη σοκολάτα. Σήμερα, η Mars είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές προϊόντων σοκολάτας παγκοσμίως, παράγει όμως και τις τροφές για γάτες Whiskas, τις σάλτσες ζυμαρικών Dolmio, το ρύζι Uncle Ben’s και πολλά άλλα προϊόντα.»

Η ελευθερία επιλογής είναι μια ψευδαίσθηση. Τα γνωστά επώνυμα προϊόντα είναι απλώς «κάλυψη», βιτρίνες για τις μεγαλύτερες ομάδες κεφαλαίων που βρίσκονται πίσω από αυτά. Ας κοιτάξουμε απλά την εικόνα που δείχνει το καθεστώς συμμετοχών των μεγαλύτερων γιγάντων στο χώρο των τροφίμων:

Επώνυμα προϊόντα. Η γραφική παράσταση είναι από το 2017. Από τότε έχουν υπάρξει συγχωνεύσεις και εξαγορές, η γενική εικόνα όμως είναι σωστή.

Δέκα μεγαλοεπιχειρήσεις ελέγχουν σχεδόν όλα όσα αγοράζουν οι καταναλωτές, από είδη οικιακής χρήσης και ζωοτροφές μέχρι ενδύματα τζιν³.

Όσο αποκαλυπτικό και βίαιο και αν είναι αυτό, η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη. Αυτές οι δέκα εταιρείες ανήκουν και ελέγχονται ξανά από μια μικρή ομάδα χρηματοπιστωτικών καπιταλιστών, οι οποίοι επίσης κατέχουν ο ένας τον άλλον.

Αν κοιτάξουμε τους ιδιοκτήτες αυτών των εταιρειών, η γραφική παράσταση έχει ως εξής:

Αν εξετάσουμε, για παράδειγμα, το καθεστώς ιδιοκτησίας της Coca-Cola και της PepsiCo, δεν θα συναντήσουμε παρά τους συνήθεις υπόπτους:

Coca-Cola: Berkshire Hathaway, Vanguard, State Street, Fidelity και BlackRock.⁴

PepsiCo: Vanguard, State Street, BlackRock.⁵

Και είναι ακριβώς οι τρεις τελευταίοι, Vanguard, State Street και BlackRock, αυτοί που ξεχωρίζουν ως στρατιώτες του Tordenskiold⁶, στοιχειά που εμφανίζονται ξανά και ξανά, αέναα και επαναληπτικά (gjengangere), στις αλυσίδες εμπορικών σημάτων όπως σχεδόν και σ’ όλους τους άλλους σημαντικούς τομείς του σύγχρονου δυτικού καπιταλισμού.

Σημειώσεις 3ου Άρθρου

*          Το άρθρο με τίτλο "Merkevarene, ikke mangfold, men enfold" δημοσιεύθηκε στις 27-07-2019 στην ιστοσελίδα  https://steigan.no/2019/07/merkevarene-ikke-mangfold-men-enfold/

1.         Σ.τ.Μ. : Προϊόντα αναγνωρισμένου σήματος.

2.         http://www.radron.se/artiklar/foretagen-bakom-markena/

3.         https://www.independent.co.uk/life-style/companies-control-everything-you-buy-kelloggs-nestle-unilever-a7666731.html

4.         http://investors.morningstar.com/ownership/shareholders-major.html?t=KO&region=USA&culture=en-US

5.         http://investors.morningstar.com/ownership/shareholders-major.html?t=PEP&region=USA&culture=en-US

6.         Σ.τ.Μ. : Στρατιώτες του Tordenskiold, έκφραση για μια ομάδα ή ένα σύνολο ανθρώπων που δίνει την εντύπωση ότι είναι πολυάριθμο, αλλά που στην πραγματικότητα είναι οι ίδιοι και οι ίδιοι που βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις.

*Ο συγγραφέας Pål Steigan είναι Νορβηγός αριστερός πολιτικός και αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας www.steigan.no. Υπήρξε για πολλά χρόνια συντάκτης εκδόσεων και αυτοαπασχολούμενος στον πολιτισμό και την τεχνολογία των πληροφοριών. Είναι συγγραφέας και ακτιβιστής αλλά περισσότερο γνωστός ως ηγέτης του νορβηγικού AKP(m-l) [Arbeidernes Kommunistparti (marxist-leninistene), Κομμουνιστικό Κόμμα Εργατών (Μαρξιστές-Λενινιστές)] από το 1975 έως το 1984.

  Μέσα από τα άρθρα που δημοσιεύουμε  ως μέρος μια ενότητας ο συγγραφέας εξετάζει ποιος έχει τον έλεγχο σε ορισμένους από τους σημαντικότερους στρατηγικούς τομείς του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Η σειρά άρθρων δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα www.steigan.no από 25 έως 30 Ιούλη 2019.

Τα άρθρα που περιέχονται στην ενότητα έχουν τίτλους:

1. "Τους ανήκουν οι τράπεζες, η βιομηχανία όπλων, τα επώνυμα προϊόντα, τα μέσα ενημέρωσης και οι γίγαντες της τεχνολογίας."

2. "Το στρατιωτικοβιομηχανικό φαρμακευτικό σύμπλεγμα."

3. "Επώνυμα προϊόντα, ποικιλία και διαφοροποίηση ή μήπως όχι;"

4. "Οι ολιγάρχες των μέσων μαζικής ενημέρωσης"

5. "Σε ποιον ανήκουν οι γίγαντες της πληροφορικής;"

6. "Οι κυρίαρχοι της αυτοκρατορίας"

(επίλογος- συμπεράσματα)

Η μετάφραση  και η επιμέλεια από τη νορβηγική γλώσσα είναι του  συνεργάτη των Αντιγειτονιών, Κ.Καψ. Η αναδημοσίευση των κειμένων δεν σημαίνει απαραίτητα συμφωνία με όλες τις απόψεις που διατυπώνονται.