Το γυναικείο, ένα ταξικό ζήτημα. Οι τρεις πλευρές της ταξικότητας του γυναικείου ζητήματος

 

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί την εισήγηση της Γιάννας Αντωνιάδη στην εκδήλωση που πραγματοποίησε το ΚΚΕ(μ-λ) το Σάββατο 9 Μαρτίου με τίτλο «8 Μάρτη 2024: Συζητάμε για το γυναικείο ζήτημα στο "Εκτός των Τειχών" » 

Πλευρά πρώτη: η ταξική ρίζα

Το γυναικείο ζήτημα είναι ταξικό γιατί γεννήθηκε με την ταξική κοινωνία. Ο Μαρξ κι ο Ένγκελς απέδειξαν ότι η αιτία για την ανισότιμη θέση της γυναίκας δεν είναι ούτε ψυχολογική, ούτε βιολογική. Δεν υπήρχε πάντα. Η αλλαγή του τρόπου παραγωγής της υλικής ζωής είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του ιστορικού κοινωνικού φαινομένου της υποδούλωσης της γυναίκας. Συνεπώς, δε θα υπάρχει για πάντα, μπορεί να ανατραπεί. 

Κατά τη μακρά περίοδο της ανθρωπότητας, που η καταγωγή των παιδιών προσδιορίζονταν από τη μητέρα, τα δύο φύλα ήταν ισότιμα και επικρατούσε κοινοκτημοσύνη. Σε εκείνες τις πρωτόγονες κομμουνιστικές κοινωνίες υπήρχε καταμερισμός εργασίας, αλλά δεν είχε ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά. Σε μια ορισμένη φάση, η εργασία των ανθρώπων δημιούργησε περίσσια εργαλείων και τροφής, που έφερε τον χωρισμό της κοινωνίας σε τάξεις.

Ο άντρας βρέθηκε στην πλεονεκτική θέση να διαχειρίζεται το υπερπροϊόν, το οποίο ιδιοποιείται. Η οικογένεια περνάει στη μονογαμική μορφή της, προκειμένου να εξυπηρετήσει την ανάγκη μεταβίβασης της ιδιοκτησίας στους απόγονους του άντρα, που πρέπει να είναι σίγουρος ότι είναι δικά του. Η εργασία της γυναίκας χάνει τον κοινωνικό χαρακτήρα της και η ίδια καταπιέζεται και εξευτελίζεται.

Όλα αυτά χτίζουν το ανάλογο εποικοδόμημα. Με τη βοήθεια της θρησκείας δικαιολογείται  η καταπίεση, η εκμετάλλευση, η κατώτερη θέση της στην κοινωνία, η άσκηση βίας, και η αυστηρή μονογαμία της γυναίκας. Με τη δημιουργία των τάξεων, δημιουργήθηκε, δηλαδή, το αντίστοιχο «δίκαιο», το οποίο επιστέγαζε αυτή τη νέα σχέση πραγμάτων. Τότε ήταν που συντελέστηκε, κατά τον Ένγκελς, η «κοσμοϊστορική ήττα του γυναικείου φύλου».

Πλευρά δεύτερη: Η ένταση του προβλήματος ανάλογα με την ταξική θέση

Οι γυναίκες δεν αποτελούν ομοιογενές κοινωνικό στρώμα αλλά, όπως και οι άνδρες, ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις οι οποίες, μεταξύ των εργατριών και των αστών γυναικών, είναι ανταγωνιστικές. Οι εργαζόμενες γυναίκες είναι θύματα καταπίεσης λόγω φύλου και ταξικής εκμετάλλευσης. Όσο πιο χαμηλά κοινωνικά βρίσκεται μια γυναίκα, τόσο η ανισοτιμία βαραίνει περισσότερο πάνω της (αμοιβή, πρόσβαση στην εκπαίδευση, κλπ). Οι γυναίκες του λαού και της εργατικής τάξης βιώνουν πολλαπλάσια εκμετάλλευση και καταπίεση. Δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να απαλλαγούν από τα βάρη του νοικοκυριού όπως οι γυναίκες της άρχουσας τάξης που πληρώνουν άλλες γυναίκες ή άντρες για να τις άχαρες δουλειές του σπιτιού και τη φροντίδα των παιδιών. Μια εργάτρια καταπιέζεται από την αστή φεμινίστρια εργοδότρια, που καταπιέζει και τον άντρα εργάτη.

Πλευρά τρίτη: Το γυναικείο ζήτημα ως υπόθεση της «τάξης»

Οι γυναικείες μάζες αποτελούν το μισό του λαού. «Χωρίς τις γυναίκες δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικό κίνημα των μαζών» έλεγε ο Λένιν. Αυτό αποτελεί σοβαρή πυξίδα για την υπόθεση που υπηρετούμε. Η ανάδειξη του γυναικείου ζητήματος και η πάλη προς την κατεύθυνση της γυναικείας χειραφέτησης και της διεύρυνσης των δικαιωμάτων των γυναικών «δεν είναι φεμινισμός, είναι πρακτική επαναστατική προσπάθεια» (Λένιν).

Οι αστές γυναίκες, όταν προβάλλουν αστικοδημοκρατικά αιτήματα, το κάνουν στο πλαίσιο της κοινωνικής τους τάξης: υποστηρίζουν τον καπιταλισμό, που είναι η βάση της εκμετάλλευσης των γυναικών των λαϊκών στρωμάτων. Υπερασπίζονται την ύπαρξη δήθεν κοινών συμφερόντων μεταξύ των γυναικών, ανεξάρτητα από το σε ποια τάξη ανήκουν, για να κρύψουν πως ανήκουν σε αυτή που εκμεταλλεύεται τις υπόλοιπες. Γι αυτό και οι αστικές φεμινιστικές οργανώσεις απουσιάζουν εντελώς από τους αγώνες για μισθούς και συντάξεις, από τις διεκδικήσεις για τη μητρότητα και από τους αγώνες για εργασιακά δικαιώματα. 

Συνοψίζοντας, για εμάς το γυναικείο ζήτημα είναι ταξικό, γιατί η ανισότητα σε βάρος των γυναικών πηγάζει από τη δημιουργία των τάξεων και αναπαράγεται από την αστική τάξη, τη σημερινή εκμεταλλεύτρια τάξη, χωρίς το τσάκισμά της όποιας δεν θα λυτρωθεί η γυναίκα. Είναι, αφετέρου, ταξικό γιατί ακουμπά πρώτα και κύρια τη φτωχή, την εργαζόμενη μητέρα, την άνεργη. Και τρίτον, είναι ταξικό γιατί είναι δεμένο με το ταξικό εργατικό κίνημα. Οποιαδήποτε αποσύνδεση του ταξικού στοιχείου από την πάλη των γυναικών οδηγεί σε εξωφρενικές στρεβλώσεις που βάζουν σοβαρό εμπόδιο στην υπόθεση της χειραφέτησης των γυναικείων μαζών.

Όσον αφορά τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με  το εποικοδόμημα:  

Η ταξική φύση του γυναικείου ζητήματος, που έχει τις ρίζες του στις εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής, αντανακλάται στο εποικοδόμημα, διαμορφώνει τις αντιλήψεις και τις προκαταλήψεις για τη θέση και το ρόλο της γυναίκας. Το σχολείο, η εκκλησία, η τέχνη, τα ήθη και τα έθιμα, η οικογένεια, τα ΜΜΕ, κάθε θεσμός ή κοινωνική δραστηριότητα συντηρούν και αναπαράγουν ιδεολογήματα για την κατωτερότητα της γυναίκας. Ο σκοταδισμός του χθες, αναπαράγεται στο μοντέρνο του σήμερα. Όλες αυτές οι αντιλήψεις δεν αρκεί να καταγγέλλονται. Δεν παραπέμπουμε το γυναικείο ζήτημα στον σοσιαλισμό, λέγοντας πως θα λυθεί τότε. Παλεύουμε τις - επί χιλιετίες - αντιλήψεις που θεωρούν τη γυναίκα, δούλα του άντρα.

Όταν μιλάμε για την ταξικότητα του γυναικείου ζητήματος, δεν υποτιμούμε την ιδεολογική πάλη, αλλά τονίζουμε πως κι αυτή έχει ταξικό πρόσημο. Ασκούμε κριτική στις φεμινιστικές οργανώσεις, όχι γιατί ασχολούνται με το εποικοδόμημα, αλλά γιατί εξαντλούν τη δράση τους σε αυτό και μάλιστα οι προτάσεις τους δεν αμφισβητούν το σύστημα που γεννά την γυναικεία ανισοτιμία. 

Ο μαρξισμός και το κομμουνιστικό κίνημα, μας έχουν κληρονομήσει ένα σώμα απόψεων για το γυναικείο ζήτημα, το οποίο πρέπει να εμπλουτιστεί, να απλωθεί, να εκσυγχρονιστεί. Για τον γάμο, τη μητρότητα, την οικογένεια, τις σχέσεις των δύο φύλων, την εργασία και τις άχαρες δουλειές στο σπίτι, τις αμβλώσεις και ό,τι άλλο μικρό η μεγάλο ζήτημα τίθεται, έχουμε γνώμη. Ταξική και ιδεολογική πάλη πάνε μαζί. Η αναμέτρηση με τις αντιλήψεις που στηρίζουν τη φιλοσοφία τους στην ταξική δομή της κοινωνίας είναι απαραίτητη και δεν είναι καθόλου εύκολη. Η συγκρότηση της άποψής μας πρέπει να συνοδεύεται από στάση ζωής και να βγαίνει μέσα και από την οργανωμένη πάλη μας.

Σε αντίθεση με τον Μαρξισμό οι φεμινιστικές θεωρίες θέλουν, η εκμετάλλευση της γυναίκας και η ανισότιμη σχέση της με τον άντρα, να προέρχονται από την πατριαρχία

«Η πατριαρχία νοείται ως σύστημα που είναι κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό. Επομένως, οι οικονομικές πρακτικές μπορεί να είναι πατριαρχικές ή όχι. Αντίστοιχα, ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα που αποτελεί ειδικότερη μορφή του γενικότερου οικονομικού συστήματος της πατριαρχίας. Αυτό σημαίνει ότι ιστορικά η πατριαρχία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και ο καπιταλισμός είναι μόνο μια μορφή της που υπάρχει σε συγκεκριμένα ιστορικά και κοινωνικά πλαίσια. 

Κοινή βάση των διαφορετικών ρευμάτων στα πλαίσια των φεμινιστικών οργανώσεων αποτελεί ο ισχυρισμός μιας άτυπης συμμαχίας κεφαλαίου-ανδρών. Οι άντρες ωφελούνται, γιατί εξασφαλίζουν ότι η σύζυγος θα είναι η προσωπική τους υπηρέτρια, ενώ παίρνουν αυτοί τον οικογενειακό μισθό και τις καλύτερες δουλειές. Αντιμετωπίζουν εχθρικά τα συνδικάτα, χρεώνοντάς τους ότι συνετέλεσαν ιστορικά στην ενίσχυση των ανδρικών συμφερόντων με τα αιτήματά τους (πρόνοια για γυναίκες, εργατικός μισθός επαρκής για όλη την οικογένεια κ.λπ.) και στο βάθος αυτών των απόψεων κρύβεται ότι αντιμετωπίζουν με εχθρότητα το εργατικό κίνημα. 

Αν και οι θεωρίες της πατριαρχίας έχουν μεταξύ τους διαφορές, συμφωνούν πως το φύλο είναι αυτό που καθορίζει το κοινωνικό σύστημα, η αντίθεση άντρας-γυναίκα θεωρείται ως τη βασική αντίθεση της κοινωνίας και όχι η αντίθεση κεφάλαιο-εργασία. 

Σήμερα, οι θεωρίες της πατριαρχίας και τα παράγωγά τους, δηλαδή οι θεωρίες του κοινωνικού φύλου και της έμφυλης βίας, κυριαρχούν. Έχουν καταφέρει να διεισδύσουν σε όλους σχεδόν τους χώρους της Αριστεράς και της αναρχίας, που έχουν υιοθετήσει, όχι μόνο τον όρο φεμινισμό, αλλά και ό,τι έχει σχέση με τις φεμινιστικές - αστικές αντιλήψεις.

Διαφωνούμε κάθετα με αυτές τις απόψεις γιατί βλέπουν τις ρίζες του γυναικείου ζητήματος στη βιολογία, στην «κτηνώδη φύση του άντρα», αφού θεωρούν ότι ο άντρας είναι ο εχθρός και όχι η ταξική δομή της κοινωνίας. 

Αυτές οι απόψεις πέραν του ότι είναι εντελώς ανιστόρητες, σβήνουν κάθε ελπίδα από τη γυναίκα για χειραφέτηση. Γιατί η βασική αντίθεση της κοινωνίας είναι ανάμεσα στα δύο φύλα, αν η ρίζα της είναι η βιολογία, τότε το μόνο που μένει είναι η αποδόμηση των φύλων. Η κατάργηση της διάκρισης άνδρα - γυναίκας και η μετατροπή όλων σε «μεταβαλλόμενες υποκειμενικότητες», «κατασκευάσματα της κοινωνίας». Το φύλο διακρίνεται σε «βιολογικό-sex» και «κοινωνικό-gender». Αυτές οι θεωρίες είναι μεταφυσικές και δηλώνουν ανοιχτά ότι αντιπαρατίθενται με τις μαρξιστικές απόψεις.

Η κατάληξη αυτών των θεωριών είναι ότι δεν υπάρχει ταξικός εχθρός αλλά φυλετικός. Δεν υπάρχουν αστές και προλετάριες, εργοδότριες κι εργαζόμενες αλλά μόνο άντρες και γυναίκες. Στο όνομα της ενότητας του γυναικείου φύλου, ή μάλλον των θηλυκοτήτων, υπογράφεται η ταξική ειρήνη και μαίνεται ο πόλεμος των φύλων.

Οι διαφορετικές ερμηνείες το γυναικείου ζητήματος, ταξική ή φυλετική, αναπόφευκτα οδηγούν σε δυο αντιδιαμετρικά αντίθετες και, τελικά, αντίπαλες γραμμές μέσα στο κίνημα. Σε όλες τις πλευρές του γυναικείου ζητήματος, τόσο στην ερμηνεία όσο και στον τρόπο αντιμετώπισης, τους στόχους πάλης και τα αιτήματα, αποτυπώνονται τα ίδια υπαρξιακά ερωτήματα:

Ο εχθρός είναι οι άνδρες που από τη φύση τους είναι βίαιοι και σεξιστές ή η ταξική κοινωνία και το κεφάλαιο. Κατ’ επέκταση, ο εχθρός ανατρέπεται ή πρέπει να προσποιηθούμε ότι δεν υπάρχει μέσα από μεταφυσικές θεωρίες;  Και ακόμα πιο πέρα, το καπιταλιστικό σύστημα μπορεί ή όχι να ανατραπεί; 

Γιατί, αν μπορεί να ανατραπεί, τότε θέλουμε να το ανατρέψουμε και τα θέλουμε όλα. Να απελευθερωθούμε από την καταπίεση που γεννά ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής που καταπιέζει και τον άντρα εργάτη. Να χτίσουμε το εποικοδόμημα που θα στηρίζει τις νέες σχέσεις παραγωγής και θα θέλει τη γυναίκα πραγματικά ισότιμη. 

Μήπως όμως οι φεμινιστικές θεωρίες το πρώτο που υπερασπίζουν είναι το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα; Μήπως δηλαδή η βασική τους έγνοια είναι να κρύψουν τις ταξικές αντιθέσεις και τη σαπίλα αυτού του συστήματος που βρίσκεται σε βαθιά σήψη; Προσπαθούν να αποπροσανατολίσουν και να πείσουν τις γυναίκες ότι μέσα στον πόλεμο, τη φτώχεια και την εξαθλίωση, πιασμένες χέρι-χέρι, αστές και εργάτριες, εκπρόσωποι αστικών κυβερνήσεων και πρωτοπόρες αγωνίστριες, Παλαιστίνιες και Ισραηλίτισσές θηλυκότητες, θα απελευθερωθούν από το βάρος του φύλου τους και το σεξισμό.

Αυτή η πάλη γραμμών φαίνεται σε όλες τις πλευρές του γυναικείου ζητήματος. Θα αναφερθούμε σε κάποιες πλευρές, όχι γιατί υποτιμάμε στις υπόλοιπες, αλλά γιατί στόχος μας δεν είναι να εξαντλήσουμε τη συζήτηση, αλλά  βοηθήσουμε ώστε να ανοίξει στη συνέχεια και από εσάς. 

Για την έμφυλη βία

Ήδη πριν από την πανδημία, μία στις τρεις γυναίκες στον κόσμο 15-49 ετών, έπεφτε κάθε χρόνο θύμα κακοποίησης, κυρίως από τον ερωτικό της σύντροφο (UN Women, 2020). Μετά την έναρξη της πανδημίας, στις ΗΠΑ, την Ασία και σχεδόν παντού στον κόσμο, οι αριθμοί των θυμάτων αυξήθηκαν δραματικά. Στην Ελλάδα, τον Ιανουάριο του 2021 καταγράφηκαν έως και 10 βιασμοί γυναικών την ημέρα, αριθμός πολύ μικρότερος βέβαια από τον πραγματικό αφού με ιατροδικαστικές και αστυνομικές αρχές εκτιμάται ότι καταγγέλλεται 1 στα 24 περιστατικά. Ετησίως διαπράττονται περί τα 4.000 περιστατικά βιασμών, αλλά καταγγέλλονται μόλις τα 200. Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν αισθητά οι δολοφονίες γυναικών. Πανευρωπαϊκή μελέτη έδειξε πως το διάστημα 2001 ως 2014 οι δολοφονίες γυναικών σταδιακά αυξήθηκαν. Το 2017, το 58% των δολοφονημένων γυναικών παγκόσμια δολοφονήθηκαν στο σπίτι τους από οικεία πρόσωπα. Η καταπίεση και η εκμετάλλευση της γυναίκας μέσα στην κρίση βαθαίνει, η θέση της χειροτερεύει.

Παράλληλα το αστικό δίκαιο επικροτεί τους δράστες, μέσα από σειρά νόμων που επιβεβαιώνουν στην πρόθεση του συστήματος να καθυποτάξει τις γυναίκες ακόμα περισσότερο. Ο νόμος Τσιάρα (2021), για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια, που δίνει  δικαιώματα στη ζωή της πρώην γυναίκας και των ανήλικων παιδιών ακόμη και σε περίπτωση που είναι θύματα της κακοποίησής του. Η αλλαγή του νόμου για τους βιασμούς με την υποβολή του θύματος σε ιατροδικαστική εξέταση, προκειμένου να αποδείξει ότι βιάστηκε, ο αντεργατικός νόμος Χατζηδάκη σύμφωνα με τον οποίο ο εργοδότης (δηλαδή ο υπ’ αριθμόν ένα θύτης στο χώρο εργασίας) αναλαμβάνει την… προστασία από την σεξουαλική παρενόχληση. Η αμφισβήτηση του δικαιώματος στην άμβλωση από την εκκλησία και ακροδεξιές πλευρές του συστήματος επιβεβαιώνουν την ταξική προέλευση της βίας.

Ποιος είναι όμως ο λόγος που υπάρχει αυτή η έκρηξη βίας και ποια πρέπει να είναι η στάση μας;

Οι συνθήκες μέσα στις οποίες ζει ο λαός και που δεν τις ορίζει, δεν τις διαμορφώνει ο ίδιος αλλά του επιβάλλονται από τους μεγάλους του κόσμου, είναι αυτές που γεννούν τη βία και την εγκληματικότητα, με τις γυναίκες να είναι πρώτες στη λίστα λόγω της διπλής τους εκμετάλλευσης. Οι λαοί βυθίζονται στη φτώχεια, την ανέχεια, τις ασθένειες και την εξαθλίωση. Παρά τα τεχνολογικά επιτεύγματα, την τεχνητή νοημοσύνη και την κατάκτηση του διαστήματος, οι κοινωνίες, ακόμα και στην αναπτυγμένη Δύση, καταδικάζονται σε ένα σύγχρονο μεσαίωνα που χαρακτηρίζεται από απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης για τα εκατομμύρια των φτωχών, και απερίγραπτης βίας. Πρόσφυγες, μετανάστες, άνεργοι, εργαζόμενοι με ελαστικά ωράρια και μισθούς πείνας, εργάτες χωρίς δικαιώματα και στοιχειώδεις όρους ασφάλειας απαρτίζουν τα εκατομμύρια των σύγχρονων κολασμένων της Γης, που πασχίζουν να επιβιώσουν σε ένα κόσμο που δεν τους χωρά και δεν έχει καμία προοπτική για αυτούς και τα παιδιά τους.

Η απομάκρυνση του λαού από τη συλλογική πάλη, την αλληλεγγύη, την ταξική συνείδηση. Η δυσκολία πολιτικοποίησης  των όποιων κινημάτων που ξεσπούν και η δυσκολία που αντιμετωπίζουν στο να είναι νικηφόρα οδηγούν στον ατομικισμό και αφήνουν τον καθένα και την καθεμία εκτεθειμένους στην επίθεση του συστήματος και τα σάπια ιδανικά του. Ο καταναλωτισμός, η εμπορευματοποίηση του έρωτα, η διάλυση των ανθρωπίνων σχέσεων, η αντιμετώπιση του γυναικείου σώματος ως εμπόρευμα, η προβολή του εύκολου πλούτου μέσα από το τζόγο και την πορνεία και η απόλυτη ανυπαρξία οράματος και προοπτικής, αλλοτριώνουν τους ανθρώπους. Αδυνατούν να δουν το ταξικό εχθρό, στρέφονται ο ένας απέναντι στο άλλο, στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν μέσα σε ένα απάνθρωπο και βίαιο σύστημα.

Η βία επομένως δεν είναι έμφυλη, αλλά ταξική. Οι φτωχές γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στη βία. Η οικονομική τους κατάσταση της κάνει πιο ευάλωτες απέναντι στους εκβιασμούς και τις παρενοχλήσεις του εργοδότη ενώ πολλές φορές δεν τους επιτρέπει να απομακρυνθούν από τον κακοποιητικό σύζυγο, αφού δεν έχουν τη δυνατότητα να συντηρήσουν τον εαυτό τους και τα παιδιά τους που επίσης κινδυνεύουν. Επιπλέον, οι νόμοι και τα δικαστήρια είναι στην υπηρεσία του κεφαλαίου και των ισχυρών, τα παραδείγματα δεκάδες και στη χώρα μας αλλά τα αφήνω για τη συζήτηση.

Μια απαραίτητη διευκρίνιση. Δεν αγνοούμε ούτε παραβλέπουμε ότι βία δέχονται και οι πλούσιες γυναίκες ή, αν θέλετε, οι περισσότερο ευνοημένες. Ούτε πολύ περισσότερο δεν θεωρούμε ότι οι βιαστές, οι δολοφόνοι και σεξιστές είναι θύματα. Όμως δεν μας αρκεί ο διασυρμός του βιαστή, δεν θεωρούμε ότι οι δυνατότητες και οι ανάγκες μπορούν να χωρέσουν σε μια τόσο περιορισμένη και πολλές φορές ελεγχόμενη και αξιοποιήσιμη, από το σύστημα, εκτόνωση. Η αντιμετώπιση όλων των ανδρών ως, εν δυνάμει, βιαστών και δολοφόνων δεν είναι απλά άδικη και αβάσιμη, αλλά κρύβει τις ευθύνες τους συστήματος και στην πραγματικότητα υιοθετεί την αστική αντίληψη που ανάγει όλα τα ζητήματα στην προσωπική ευθύνη. 

Για την εργασία

Δεν αναφερθούμε εδώ στη θέση της γυναίκας στην εργασία, το έχουμε κάνει σε διάφορα κείμενα μας και θα μπορούσαμε να το δούμε στη συνέχεια της κουβέντας. Περισσότερο θέλουμε να σταθούμε σε δυο πλευρές που έχουν τεθεί στη συζήτηση για το γυναικείο ζήτημα και θέλουν προσοχή. 

Γίνεται πολύς λόγος για το δικαίωμα των γυναικών να διαθέτουν το σώμα τους όπως οι ίδιες θέλουν και να μπορούν να είναι «εργάτριες του σεξ» και το κίνημα να παλέψει ώστε να έχουν εργασιακά και επαγγελματικά δικαιώματα και να αναγνωριστεί η δουλειά τους και η προσφορά στην κοινωνία. Δεν θα πω πόσο χυδαίο ακούγεται αυτό, στα δικά μου αυτιά. Πόσο τραγικό θεωρώ, μια γυναίκα ή οποιοσδήποτε άνθρωπος, να πρέπει να πουλήσει το κορμί και τα συναισθήματά  του για να βιοποριστεί. Να πω μόνο πόσο τραγικό είναι άνθρωποι που παλεύουν για δικαιώματα να υιοθετούν και να αναπαράγουν άκριτα τα ιδανικά και τις αξίες ενός τόσο σάπιου και απάνθρωπου συστήματος και να πασπαλίζουν τα σκατά με ζάχαρη για να τα καταναλώνουμε πιο εύκολα.

Γιατί οι φτωχές γυναίκες και άντρες, οι περιθωριοποιημένοι τρανς να πρέπει να οδηγηθούν στη πορνεία για να επιβιώσουν ή γιατί ευπαρουσίαστες νέες και νέοι  να ακολουθούν τον ίδιο δρόμο με λίγο πιο φανταχτερό περιτύλιγμα για να ζήσουν μια άνετη ζωή με εύκολα χρήμα, πολύ κατανάλωση και αβάσταχτη φτήνια. Ποιος όρισε αυτά τα ιδανικά και τις αξίες, ποιος άφησε τόσο λίγα περάσματα ανοιχτά αν όχι το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Πως μπορούμε  να θεωρούμε ότι είναι πραγματική επιλογή. Ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούσαν να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή, με ευχάριστή και δημιουργική εργασία, με αμοιβές που να τους επιτρέπουν να ζουν αξιοπρεπώς, να έχουν στέγη, τροφή, παιδεία και υγεία για τους ίδιους και τα παιδιά τους, αλλά προτίμησαν να αυτοδιαθέσουν το σώμα τους και να επενδύσουν στη βιομηχανία του σεξ. 

Δεν είναι δηλαδή υποκρισία, την ίδια στιγμή που γνωρίζουμε ότι χιλιάδες γυναίκες είναι θύματα trafficking, όταν 12χρονες και 14χρονες βιάζονται συστηματικά με αντάλλαγμα ένα πιάτο φαΐ και ενώ απειλείται, στην πραγματικότητα, η ίδια τους η ζωή να μιλάμε για σεξεργασία και αυτοδιάθεση; Δεν κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας και δεν ξεπλένουμε το σύστημα των μαστροπών, των μπάτσων και των δικαστών που καλύπτει τους νταβατζήδες και τους βιαστές, υιοθετώντας τέτοια αιτήματα. Σε καμία περίπτωση δεν είμαστε ενάντια σε όσες και όσους βρίσκονται σε αυτή τη θέση, είναι όμως επαναστατικό μας καθήκον να αποκαλύψουμε τους πραγματικούς υπεύθυνους και να παλέψουμε για ζωή με δικαιώματα και αξιοπρέπεις όρους ζωής. Γιατί διαφορετικά αφήνουμε το σύστημα ανενόχλητο να αναπαράγει τη σαπίλα του και να χρησιμοποιεί το γυναικείο κίνημα προς όφελός του.    

Για τις δουλειές του σπιτιού και τη φεμινιστική απεργία

Οι δουλειές του σπιτιού είναι ότι πιο άχαρο και αντιδημιουργικό μπορεί να ασχοληθεί ένας άνθρωπος. Δεν προσφέρουν τίποτα στο μυαλό του ανθρώπου, είναι βαρετές και εγκλωβίζουν τις γυναίκες σε ένα μικρόκοσμο μονότονο και αποστεωμένο. Πολύ περισσότερο  όταν φορτώνεται και την κύρια ευθύνη ανατροφής των παιδιών και τα γεράματα και τις ασθένειες των ηλικιωμένων γονιών. Εκατομμύρια γυναίκες έχουν περάσει όλη τους τη ζωή κάνοντας δουλειές στο σπίτι και φροντίζοντας όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, μικρά και μεγάλα, συμπεριλαμβανομένων των συζύγων, ίσως και κυρίως αυτών. Το φεμινιστικό κίνημα, που ισχυρίζεται ότι στοχεύει στη άμεση καλυτέρευση των όρων ζωής των γυναικών, διεκδικεί μισθό για τις δουλειές στο σπίτι, θεωρεί ότι η διαδικασία της αναπαραγωγής είναι εργασία και  πρέπει να αμείβεται. Κατά αναλογία ορίζει και τη φεμινιστική απεργία. Στις 8 Μάρτη λοιπόν, δεν μαγειρεύουμε, δεν πλένουμε αλλά και δεν χαμογελάμε, δεν αγκαλιάζουμε, δεν δίνουμε ζακέτες στα παιδιά μας. Με τον τρόπο αυτό καταφέρνουμε καταρχήν να αποδεχτούμε ότι είναι πράγματι δική μας δουλειά η φροντίδα του σπιτιού, ελπίζοντας σε μια μικρή αμοιβή και, δεύτερον, να μπερδεύουμε το σφουγγάρισμα με την αγάπη, τη στοργή και τα συναισθήματα προς τα παιδιά και τους συντρόφους μας. Οι ανθρώπινες σχέσεις συντροφικότητας και αλληλεγγύης να αντιμετωπίζονται ως εργασία. 

Αντίθετα θεωρούμε ότι το ζητούμενο θα πρέπει να είναι πως θα απαλλαγούμε από αυτές τις άχαρες δουλειές. Μέχρι να μπορέσουμε να έχουμε μια άλλη κοινωνία όπως αναφέρθηκε και η Βαγγελιώ προηγούμενα, οφείλουμε πρώτα οι γυναίκες αλλά και οι άντρες που τάσσονται με την ταξική πάλη και στο πλευρό των γυναικών να παλέψουν ώστε οι άχαρες δουλειές του σπιτιού να περιοριστούν και  να μοιραστούν ανάμεσα σε όσους ζουν μέσα στο κάθε σπίτι.

Πρέπει να αποφασίσουμε τη σχέση και το ρόλο που θέλουμε να έχουμε στο σπίτι αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Σίγουρα δεν μπορεί η κάθε μια μόνη της να αποτινάξει το ρόλο που θέλει το σύστημα να της φορτώσει, όμως είναι σημαντικό να τον αμφισβητούμε και να προσπαθούμε να μετατοπιζόμαστε προς ρόλους πιο δημιουργικούς, που να μας χωρούν. Αντί να αμφισβητούμε διαρκώς τις ικανότητες, μέσα από το βάρος των ευθυνών και της ενοχής που μας έχουν φορτώσει, να δούμε το ρόλο και τη συμμετοχή μας στο κίνημα. 

Η Αριστερά και το κίνημα πρέπει να κάνουν το απολογισμό και την αυτοκριτική τους, κατά πόσο έχουν καταφέρει, τις τελευταίες δεκαετίες, κάτω από το βάρος της ήττας του κομμουνιστικού κινήματος, να καταπιαστούν με αυτά τα ζητήματα. Η συμμετοχή στο κίνημα, η πολιτικοποίηση και η ταξική συνείδηση συγκροτούν και ατσαλώνουν κάθε φτωχό και εκμεταλλευόμενο άνθρωπο. Μιλώντας για τις γυναίκες και τη διπλή καταπίεση που ζουν, αυτό δεν φτάνει. Χρειάζεται να συζητήσουν, να αμφισβητήσουν, να πειστούν καταρχήν οι ίδιες να αποτινάξουν από πάνω τους την αστική ιδεολογία και την υπεροχή που τους δίνει το σύστημα έναντι των γυναικών. 

Τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες, χρειάζεται να ξαναδούμε τα πρότυπα, τις αξίες, τα ιδανικά, τη στάση ζωής που υιοθετούμε. Το σύστημα έχει βρει καινούριους, πιο σύνθετους, τρόπους να εισβάλει στο μυαλό μας και να διαμορφώνει συνειδήσεις. Όχι, δεν είναι παντοδύναμο, ίσα ίσα βρίσκεται σε βαθιά κρίση και σήψη για αυτό και τα εκατομμύρια των φτωχών, οι λαοί, αναζητούν διέξοδο και ψάχνουν να βρουν πως θα απαντήσουν. Κομμάτι αυτής της αναζήτησης είναι και τα ξεσπάσματα της νεολαίας, που εκτός από αντιπολεμικά ή για εργατικές διεκδικήσεις, αφορούν και ευρύτερα αντισυστημικά ζητήματα, όπως αυτό με αφορμή το έγκλημα στα Τέμπη