Αντί αποχαιρετισμού διαλέξαμε να αναδημοσιεύσουμε ένα κείμενο του δικηγόρου και δημοσιογράφου Ξενοφώντα Μαυραγάνη για το περιοδικό «Σπουδαστικός Κόσμος» στο οποίο γίνεται αναφορά στην δράση του Λάκη Μακρή .
ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Του Ξενοφώντα Μαυραγάνη
Το φοιτητικό κίνημα του 114 και του 15%, που φούντωσε στα χρόνια του 1961 -1962, ενώ ήταν μεγάλο και πανσπουδαστικό δεν είχε στην Θεσσαλονίκη την δημοσιογραφική του έκφραση, δεν διέθετε δηλαδή κανένα έντυπο, που να το εκφράζει.
Αντίθετα στην Αθήνα, με την έκδοση και κυκλοφορία της «Πανσπουδαστικής» από το 1958, είχε τεράστια απήχηση, με δεδομένο ότι στην σύνταξή της μετείχαν σπουδαία ονόματα του συνδικαλιστικού φοιτητικού κινήματος που έπαιξαν αργότερα ρόλο και στην πολιτική ζωή της χώρας. Όπως Aνδρέας Λεντάκης, Μανώλης Μυλωνάκης, Γιάννης Kαλιόρης, Γιώργος Χατζόπουλος, Γιάννης Γιαννουλόπουλος. Μιχάλης Παπαγιαννάκης και άλλοι.
Υπήρχε όμως στην Θεσσαλονίκη, ένας ανήσυχος άνθρωπος. Ο Παντελής ή Λάκης Μακρής, ο επιλεγόμενος «Σατανάς», φοιτητής ιατρικής (σήμερα ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής σχολής Θεσσαλονίκης), γιος πολιτικού πρόσφυγα, οργανωμένος στην νεολαία της ΕΔΑ, που για βιοποριστικούς λόγους, διατηρούσε ένα βιβλιοπωλείο, στον τρίτο όροφο της πολυκατοικίας της οδού Αριστοτέλους 30, που διέθετε βιβλία με δόσεις σε φοιτητικούς κύκλους κυρίως. Για την διακίνηση των βιβλίων του διέθετε βέσπα, μέσο, που του έδινε την δυνατότητα να ξεφεύγει πάρα πολλές φορές, από τους ασφαλίτες, που τον παρακολουθούσαν στενά. Γι' αυτό και λίγο καιρό αργότερα, Γενάρης του 63, η βέσπα κλάπηκε «μυστηριωδώς» (τρόπος του λέγειν αφού έγινε γνωστό εκ των υστέρων ότι την έκλεψε ο υπομοίραρχος του σπουδαστικού της Ασφάλειας Δ Κατσούλης – γνωστός και από τη δίκη Λαμπράκη και ο οποίος το 1965 καταδικάστηκε για την κλοπή αυτή σε 8 μήνες φυλακή), η βέσπα λοιπόν παρέμεινε μέχρι την αλλαγή της κυβέρνησης στο 9ο αστυνομικό τμήμα – εκεί αργότερα Διευθυντής έγινε ο μοίραρχος Τερεζάκης που ανέσυρε τη μήνυση μου κατ’ αγνώστων (έτσι και έγινε η δίκη) και μετά βυθίστηκε στα νερά του Θερμαϊκού, λίγα μέτρα ανατολικότερα του Λευκού Πύργου.
Ο Καρανικόλας λοιπόν, κατέγραφε τις συνομιλίες, σε μικροσκοπικό μαγνητόφωνο, που έκρυβε στα ρούχα του, μέσω ενός μικροφώνου, καρφιτσωμένου στο πέτο του σακακιού του. Τεχνολογία ιδιαίτερα εξελιγμένη για την εποχή. Και όταν η εφημερίδα είχε σχεδιασθεί και άρχισε η αναζήτηση συνεργατών-συντακτών στον χώρο του Πανεπιστημίου, η δευτεριάτικη υπερδεξιά εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «Δράσις», κυκλοφόρησε το Σεπτέμβρη του 61 λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές με ολοσέλιδο τίτλο : «Κομμουνιστές φοιτητές, με λεφτά από την Σοβιετική Πρεσβεία, ετοιμάζουν την έκδοση εφημερίδας στην Θεσσαλονίκη. Ο φοιτητής Καρανικόλας καταγγέλλει». Πρόκειται για την ίδια εφημερίδα, στα γραφεία της οποίας κατέφυγε μετά την δολοφονία Λαμπράκη, δυο χρόνια αργότερα, ο εκ των δολοφόνων του Γκοτζαμάνης.
Στο φύλλο αυτό της εφημερίδας, υπήρχαν δημοσιευμένα ολόκληρα αποσπάσματα από τις συζητήσεις Μακρή-Παπαδόπουλου, απ’ τα οποία μπορούσε να συμπεράνει κανείς, ότι η κατάληψη της χώρας από τους κομμουνιστές, είναι προ των πυλών. Και να σκεφθεί κανείς πως οι συζητήσεις αυτές γινόντουσαν στο θρυλικό καφενείο της Θεσσαλονίκης «Ντορέ», στις αίθουσες του οποίου ή το δροσερό προαύλιό του, φιλοξενούνταν όλο τον χρόνο οι φοιτητές που πολιτικά ανήκαν στην Αριστερά ή το Κέντρο, και εποχικά οι εξ Αθηνών καλλιτέχνες που μετείχαν στα φεστιβάλ τραγουδιού και κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, οι εμπορικοί αντιπρόσωποι των μεγάλων οίκων που εξέθεταν στην Διεθνή Έκθεση και ό, τι «εκλεκτότερο» συγκέντρωνε κατά καιρούς η, και συμπρωτεύουσα αποκαλούμενη, Θεσσαλονίκη.
Στους χώρους αυτούς του «Ντορέ» του μοναδικού ίσως καφενείου που λειτουργούσε 24 ώρες το 24ωρο, γινόντουσαν ατέρμονες συζητήσεις, πάνω στα ζητήματα και θέματα που ετίθεντο από την Αριστερά, σε σημείο που ο ιδιοκτήτης του Γιάννης Ξεφτέρης, το είχε χαρακτηρίσει μαρξιστικό φροντιστήριο, χωρίς βέβαια ο ίδιος να έχει οποιαδήποτε σχέση με τον μαρξισμό.
Μετά απ’ αυτήν την «αποκάλυψη» το πράγμα παγώνει, αλλά ο ανήσυχος Μακρής δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια. Παρά το γεγονός ότι η ηγεσία της νεολαίας της ΕΔΑ, στην οποία ήταν οργανωμένος, ασκεί αφόρητες πιέσεις, προκειμένου να τον αποτρέψει από την πραγματοποίηση της ιδέας του, αυτός συνεχίζει τις συζητήσεις και μετά από λίγο η ομάδα είναι έτοιμη. Την πρώτη συντακτική επιτροπή του «Σπουδαστικού Κόσμου» αποτελούν οι Θανάσης Καράβατος, (σημερινός ομότιμος καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ) που έγραφε με το ψευδώνυμο Δημήτρης Θεοδώρου, Τάκης Κουλάνδρου, φοιτητής ΟΠΕ, Παντελής Μακρής, Ξενοφών Μαυραγάνης, φοιτητής νομικής, Βαγγέλης Μεσδανίτης, φοιτητής φιλοσοφικής, Γιάννης Παναγιώτου, φοιτητής ιατρικής. Διευθυντής ορίζεται ο Ξενοφών Μαυραγάνης, επαγγελματικά ημιαπασχολούμενος με την δημοσιογραφία και αργότερα επαγγελματίας δημοσιογράφος και δικηγόρος.
Στους συνεργάτες συγκαταλέγονται ο, εξ Αθηνών σκιτσογράφος Αλέξης Κυριτσόπουλος, ο Λάζαρος Μπελίτσης, φοιτητής νομικής, και ο Μάκης Τρικούκης, φοιτητής νομικής που υπηρετούσε την θητεία του και έγραφε με το ψευδώνυμο Δημήτρης (;) Ελημνιώτης,
Ο «Σπουδαστικός Κόσμος» κυκλοφορεί τον Απρίλιο του 1962, χωρίς καμιά οικονομική υποστήριξη, με χρηματοδότηση των συντακτών του και μερικές ισχνές διαφημίσεις, βιβλίων κυρίως, που εξασφάλισε λόγω της βιβλιοπωλικής του ιδιότητας ο Λ. Μακρής. Ονομάζεται πλέον «Σπουδαστικός Κόσμος», «Δεκαπενθήμερη Φοιτητική Επιθεώρηση», πράγμα που δεν επαληθεύτηκε ποτέ, κι αυτό γιατί οι συντελεστές της έκδοσής του, δεν είχαν φαντασθεί τις δυσκολίες και τον πόλεμο εχθρών και φίλων που θα αντιμετώπισαν και έτσι δεν τηρήθηκε ποτέ το δεκαπενθήμερη.
Το φύλλο βρίσκει σημαντική ανταπόκριση στους φοιτητές, πουλώντας το χέρι-χέρι 650 περίπου αντίτυπα, αλλά συναντά την οργισμένη και λυσσασμένη αντίδραση των «Εθνικοφρόνων Φοιτητών», γράφε Εθνική Ασφάλεια, που μέσα σ’ ένα τριήμερο, γέμισαν τον χώρο του πανεπιστημίου με προκηρύξεις, με τις οποίες καλούσαν τους μη κομμουνιστές συντάκτες και ιδιαίτερα τον Μαυραγάνη, να αναλογισθούν τις ευθύνες τους απέναντι στο έθνος και την πατρίδα. Ειδικότερα μάλιστα., κατονόμαζαν, μεταξύ άλλων επικίνδυνων κομμουνιστών, τη Χρυσούλα Ματατζή, η οποία εφέρετο ως η μυστική επικεφαλής της συνωμοτικής και πάντοτε πληρωμένης από την ΓΚΑ-ΓΚΕ-ΠΕ, άλλως την Σοβιετική Πρεσβεία, ομάδας.
Ο Μαυραγάνης όμως παρά τις προσπάθειές του δεν μπορούσε να θυμηθεί καμιά κυρία με αυτό το όνομα, για να μάθει λίγο αργότερα, με έκπληξη, ότι επρόκειτο περί της γνωστής του Σούλας, αγαπημένης τότε και συζύγου αργότερα του συμφοιτητή και φίλου του Σπύρου Σακέττα.
Με τις πρώτες εισπράξεις από την πώληση του φύλλου, η συντακτική επιτροπή, σπεύδει να εξοφλήσει το χρέος των 300 δρχ. στο τυπογραφείο, χρέος τεράστιο για την εποχή, αν σκεφθεί κανείς ότι ένα κιλό κρέας είχε 9-10 δρχ. κι ένα μέσο φοιτητικό γεύμα, δεν ξεπερνούσε τις 7-8 δρχ.
Κι αμέσως αρχίζει η δουλειά για την έκδοση του επόμενου φύλλου, το οποίο και κυκλοφορεί με κάποια καθυστέρηση, περιλαμβάνοντας όμως εκτός από την συνήθη ύλη και απαντήσεις στις επιθέσεις των «Εθνικοφρόνων φοιτητών» και ουσιαστικά της υπηρεσίας εθνικής ασφάλειας.
Η χρονιά όμως τελειώνει χωρίς να προλάβει το τρίτο φύλλο, το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο ακαδημαϊκό έτος με διευρυμένη όμως συντακτική επιτροπή με τους κεντρογενείς Γιώργο Βέλτσο, της νομικής μετέπειτα καθηγητή στο Πάντειο πανεπιστήμιο, Γιάγκο Ανδρεάδη, της φιλοσοφικής, καθηγητή αργότερα του πανεπιστημίου Αθηνών, τον Γιώργο Λιάννη, της φυσικομαθηματικής, αργότερα βουλευτή και υφυπουργό του ΠΑΣΟΚ και τον Κωστή Μοσκώφ, της νομικής, που τότε εμφανίζεται στον αριστερό χώρο.
Εκδίδονται τρία τεύχη, σε μεγάλο σχήμα περιοδικού (όπως και τα πρώτα με τη μέθοδο της λινοτυπίας), με την ίδια θεματολογία δηλαδή φοιτητικές ειδήσεις, αρθρογραφία σχετική με την θέση της Αριστεράς στα πανεπιστημιακά και πολιτικά ζητήματα, κριτικές θεάτρου, κινηματογράφου, ποιητικά και πεζά έργα φοιτητών κ.λπ. Στους συνεργάτες της επιθεώρησης προστίθενται ο φοιτητής και φωτογράφος Άλκης Σαχίνης, που πέθανε πρόωρα και ο ζωγράφος Κώστας Λαχάς και ο ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης, που έγραφε κριτική ποιητικών φοιτητικών έργων.
Το 1964 πεθαίνει ο βασιλιάς Παύλος, και μετά από ολονύκτια δραματική συζήτηση της συντακτικής επιτροπής αποφασίζεται στο εσώφυλλο της έκδοσης να δημοσιευθεί η φωτογραφία του με απλή αναφορά του ονόματός του και της χρονολογίας γέννησης και θανάτου του.
Την επόμενη χρονιά αποκαθίσταται ο Ξενοφών Ε. Μαυραγάνης στη διεύθυνση, που στη συνέχεια παραιτείται λόγω στράτευσής του και ανασυντίθεται η συντακτική επιτροπή με την εισδοχή των Γιάννας Αληχανίδου, της νομικής, του Τάσου Δαρβέρη, της φυσικομαθηματικής, αργότερα εγκάθειρκτου της Χούντας, που αυτοκτόνησε στις 20 Μαΐου 1999 και Λάκη Μακρή, του Ηλία Μουτόπουλου, φοιτητή Πολυτεχνικής του Άγι Τσάρα φοιτητή Αρχιτεκτονικής. Η ομάδα πλέον αυτή αλλάζει εντελώς την μορφή του περιοδικού. Βρέθηκε μια παλιά γραφομηχανή με δακτυλίους (αλλαγής γραμματοσειράς- προσόμοια με την πολύ αργότερα εμφανισθείσα ΙΒΜ) με την οποία γράφονταν τα κείμενα στη συνέχεια τα φωτογράφιζαν και ακολούθως με τη βοήθεια του Τάσου του Αναστασόπουλου φοιτητή Ιατρικής γινόταν σμίκρυνση της σελίδας στο 1/3 της πραγματικής ώστε το μέγεθος του περιοδικού να έχει το σημερινό μέγεθος μιας σελίδας Α4. Με τον τρόπο αυτό πέτυχαν μια όφσετ εκτύπωση (άριστη για την εποχή) με πολλές φωτογραφίες και προσεγμένο σαλόνι –χάρη στην άμεση βοήθεια των αρχιτεκτόνων, νοικιάστηκε ένα διαμερισματάκι στην οδό Δαγκλή (ημιυπόγειο) το οποίο έγινε πολλές φορές τόπος επίθεσης των τεταρτοαυγουστιανών (του πατέρα Πλεύρη) με αλυσίδες και σιδερογροθιές!!! Με την ανοχή πάντα προφανώς της αστυνομίας. Ο χώρος αυτός είχε γίνει ένα μελίσσι δραστηριότητας – όπου ο σχεδιασμός των σελίδων του περιοδικού ήταν μια ιεροτελεστία, το ίδιο γινόταν όταν συνεδρίαζε η συντακτική επιτροπή και γινόταν η επιλογή των θεμάτων που θα πραγματευόταν ο καθένας από τα μέλη της συντακτικής επιτροπής!!!
Με αυτή την συντακτική επιτροπή, και διευθυντή την Γιάννα Αληχανίδου εκδίδονται άλλα 8 τεύχη με μια μέση πώληση 4000 φύλλα πάντα χέρι με χέρι, μέχρι την 21η Απριλίου 1967, οπότε περιλαμβάνεται στον πρώτο κατάλογο απαγόρευσης κυκλοφορίας εντύπων και λειτουργίας συλλόγων και οργανώσεων. Στην τελευταία αυτή περίοδό του ο «Σπουδαστικός Κόσμος» εξακολουθώντας να υπηρετεί και να εκφράζει το φοιτητικό κίνημα, από αριστερότερες θέσεις (ναι είχε γίνει πλέον όργανο της Πανσπουδαστικής Προοδευτικής Συνδικαλιστικής Παράταξης, ΠΠΣΠ ) κάνοντας σκληρή κριτική στην κυβερνητική πολιτική, αλλά και σ’ εκείνην της ΕΔΑ.
Ο Λάκης Μακρής συλλαμβάνεται χαράματα της 21ης Απριλίου (προλαβαίνει όμως να τηλεφωνήσει στο δικηγόρο της παράταξης τον Τάκη τον Παπαλέξη -έτσι ειδοποιείται όλη η παράταξη και αποφεύγεται η σύλληψη άλλων μελών της- μεγάλο μέρος της κρύφτηκε στο σπίτι του Λάκη Μακρή) ενώ ο ίδιος εξορίζεται, η Γιάννα Αληχανίδου, ο Ηλίας Μουτόπουλος και ο Τάσος Δαρβέρης παρουσιάζονται στη δίκη τους για τα γεγονότα της 27 Μαρτίου του 1967 και την κατάληψη του κεντρικού αμφιθεάτρου της παλιάς φιλοσοφικής σχολής οπότε και συλλαμβάνονται, (στη δίκη αυτή ήταν κατηγορούμενος και ο Λάκης Μακρής, που όμως στην πρώτη φάση δεν είχε μεταχθεί από την εξορία –πράγμα που έγινε 3-4 φορές αργότερα χωρίς ποτέ να γίνει αυτή η δίκη γιατί στα γεγονότα αυτά στηρίχθηκε η επιχειρηματολογία της χούντας για την επιβολή της δικτατορίας και δεν συνέφερε να αποδειχτεί η χωρίς λόγο δίωξη μας). Ο Τάσος Δαρβέρης βγαίνει για λόγους υγείας το 1972 και το 1973 διαφεύγει στο εξωτερικό. Εδώ σταματά και η ιστορία του «Σπουδαστικός Κόσμος» σημαντικού δημοσιογραφικού οργάνου του φοιτητικού κινήματος που διακόπηκε βίαια.
π.
.jpg){kind=small}
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου