Γιατί να φωνάξεις “Λευτεριά στην Παλαιστίνη” στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου

Αναδημοσιεύουμε το παρακάτω άρθρό από το φ.967 της Προλεταριακής Σημαίας που κυκλοφόρησε το Σάββατο 27 Ιουλίου:

 Γιατί να φωνάξεις “Λευτεριά στην Παλαιστίνη” στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος είναι ένας σκηνοθέτης που δεκαετίες τώρα έχει δημιουργήσει μία θεατρική μέθοδο που έχει ως κέντρο της τον ηθοποιό. Έπειτα απο 45 χρόνια στο θέατρο και δεκαετίες έρευνας στο θέατρο της Ανατολής, φέτος είναι η πρώτη φορά που το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας κάνει πρόταση στο σκηνοθέτη να αναλάβει το ανέβασμα μίας παράστασης στο Φεστιβάλ Επιδαύρου. Η “Ορέστεια” του Αισχύλου παρουσιάστηκε στις 12 και 13 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και συνεχίζει την περιοδεία της σε Ελλάδα και Κύπρο.

Η “Ορέστεια” είναι η μοναδική σωζόμενη τριλογία αρχαίου δράματος. Ακολουθεί το μύθο των Ατρειδών. Το κείμενο από μόνο του μελετάει την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα. Βέβαια, το ανέβασμα μίας αρχαίας τραγωδίας χωρίς καμία αντιστοιχία στο παρόν δεν έχει στ’ αλήθεια τίποτα να πει στον σύγχρονο θεατή. Είναι τρομερά σύνηθες να συναντάει κανείς ανεβάσματα παραστάσεων αρχαίου δράματος που είναι απλώς και μόνον αναπαραστάσεις ζητημάτων που θα αφορούσαν ενδεχομένως τον άνθρωπο της αρχαίας Αθήνας, αλλά καθόλου το λαό που ζει σήμερα στη χώρα.

Ο Τερζόπουλος πήρε την απόφαση να προσεγγίσει το αρχαίο κείμενο με μία σύγχρονη ματιά. Είναι άλλωστε ένας σκηνοθέτης ο οποίος φροντίζει πάντα οι παραστάσεις του να έχουν πολιτικό περιεχόμενο, ακόμη κι αν συνήθως επιλέγει να μην το δηλώσει ξεκάθαρα επί σκηνής αλλά να υποδηλώνεται. Είναι, μάλλον, η πρώτη φορά που αισθάνθηκε την ανάγκη αυτή η πολιτική διάσταση της παράστασής του να δηλωθεί καθαρά και ξάστερα επί σκηνής και όχι έμμεσα, όπως συνήθως, καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, αλλά ιδιαίτερα στο φινάλε της.

Η Κασσάνδρα του Τερζόπουλου, μια γυναίκα-λάφυρο από τον πόλεμο στην Τροία, με τα ματωμένα σεντόνια στα χέρια είναι σαν να έρχεται κατ’ ευθείαν από την Παλαιστίνη, τραγουδάει άλλωστε ένα παραδοσιακό αραβικό τραγούδι.

Στην τρίτη και τελευταία τραγωδία της “Ορέστειας”, τις “Ευμενίδες”, ο Αισχύλος παρουσιάζει το πέρασμα σε ένα “νέο κόσμο”. Οι Ερινύες, έπειτα από διαπραγματεύσεις με τη θεά Αθηνά, δέχονται να εγκαταλείψουν το ρόλο τους ως θεές της εκδίκησης και της δικαιοσύνης και να ενταχθούν στη Δημοκρατία της Αθήνας, όπου η δικαιοσύνη θα ασκείται από ένα σύστημα εξουσίας, τον Άρειο Πάγο, πλήρως οργανωμένο και προκαθορισμένο από τη θεά Αθηνά. Συνήθως αυτή η μεταστροφή των Ερινύων σε Ευμενίδες προσεγγίζεται με θετικό πρόσημο από τους σκηνοθέτες. Ο Τερζόπουλος, όμως, είδε στην εγκαθίδρυση της αστικής δικαιοσύνης στην αρχαία Αθήνα την αντιστοιχία με τη σημερινή αστική δικαιοσύνη. Άκουσε στο κείμενο του Αισχύλου “καλωσορίσατε στο νέο κόσμο” και αντιλήφθηκε ποιος είναι αυτός ο “νέος κόσμος” για το σύγχρονο θεατή. Είδε στη διαπραγμάτευση και την ήττα των Ερινυών άλλες ήττες που επήλθαν με υποσχέσεις και απειλές από την εξουσία. Αναφέρει σε συνέντευξή του τη Συμφωνία της Βάρκιζας, το δόγμα Τρούμαν, τις εξορίες. Κάνει και ακόμη μία ξεκάθαρη δήλωση: η δημοκρατία λειτουργεί ως άλλοθι για να κάνει τη δουλειά της η ανώτερη τάξη.

Έτσι, όσο οι Ερινύες αποχωρούν υποταγμένες από τη σκηνή, ακούγεται από τα μεγάφωνα η φράση “Καλωσήρθατε στο θαυμαστό νέο κόσμο!”, ριπές από μαχητικά αεροσκάφη σκίζουν τον αέρα ενώ ταυτόχρονα καταμετριούνται οι νεκροί στη Γάζα και μία φωνή καταγράφει τους χρηματιστηριακούς δείκτες.

Με το τέλος της παράστασης στις 13 Ιουλίου στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και μετά την υπόκλιση των συντελεστών, εμφανίστηκε στο κοινό μία μεγάλη παλαιστινιακή σημαία. Το κατάμεστο απο 10 χιλιάδες θεατές θέατρο χαμογέλασε. Και έπειτα, σαν να ήμασταν όλοι συνονισμένοι, ένα ολόκληρο θέατρο φώναζε το σύνθημα «Λευτεριά στην Παλαιστίνη». Δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε αμελητέο το γεγονός ότι ο λαός και η νεολαία που είχε κατακλύσει το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου αισθάνθηκε την ανάγκη να φωνάξει αυτό το σύνθημα. Είναι η απάντηση σε όσους λένε ότι “ο λαός είναι ηλίθιος-αδιαφορεί-κοιμάται”. Είναι και η απάντηση στον Πρετεντέρη, ο οποίος σε άρθρο του αναφέρεται σε αυτό το γεγονός ειρωνευόμενος ότι η διαμαρτυρία δεν έχει κανένα χώρο στην Επίδαυρο. 

Ο λαός αναζητά συνεχώς, λοιπόν, δυνατότητες και ευκαιρίες να αντισταθεί και να διεκδικήσει. Του έδωσε χώρο η ξεκάθαρη πολιτική δήλωση της παράστασης που μόλις είχε παρακολουθήσει, το περιεχόμενο και η θέση που πήραν ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί, να δηλώσει την αλληλεγγύη του στον παλαιστινιακό λαό, να αντισταθεί στη γενοκτονία που συντελείται και να διεκδικήσει τη Λευτεριά στην Παλαιστίνη!