Οι κυρίαρχοι της αυτοκρατορίας*

του Pål Steigan

Μέσα από πέντε άρθρα (εδώ) εξετάσαμε ποιος έχει τον έλεγχο ορισμένων από τους σημαντικότερους στρατηγικούς τομείς του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Ήρθε η ώρα να συνοψίσουμε τι ανακαλύψαμε. Ας πάμε όμως 100 χρόνια πίσω.

Τα καρτέλ είναι χαρακτηριστικό του διεθνοποιημένου καπιταλισμού

Στο βιβλίο «Ο ιμπεριαλισμός - το ανώτερο στάδιο του καπιταλισμού» ο Λένιν έκανε παρόμοια δουλειά. Εξέδωσε στοιχεία και γεγονότα από τομέα σε τομέα και κατάφερε να δείξει με σαφήνεια πόσο συγκεντρωμένο ήταν το κεφάλαιο στην εποχή του και πώς όμιλοι καπιταλιστών ακόμη και  καπιταλιστικών οικογενειών κατάφεραν να αποκτήσουν τεράστιο έλεγχο πάνω σε μεγάλα τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας. Αναφέρθηκε σε ανθρώπους όπως ο Rockefeller, ο Rothschild και ο Nobel

Καρικατούρα για τη δύναμη της Standard Oil,γύρω στα 1900

μεταξύ άλλων, και περιέγραψε πώς τα καπιταλιστικά καρτέλ είχαν χωρίσει τον κόσμο μεταξύ τους¹. Η American Standard Oil Co του Rockefeller και οι Rothschild και Nobel, με τον έλεγχο τους πάνω στα τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου στο Μπακού, είχαν χωρίσει τον κόσμο μεταξύ τους. Ο Λένιν ισχυρίστηκε ότι τα καπιταλιστικά καρτέλ ακολουθούν την αναγκαιότητα που πηγάζει από τη μεγάλη συγκέντρωση κεφαλαίου. Προσδιόρισε επίσης καρτέλ στην παραγωγή ηλεκτρισμού, τη βιομηχανία σιδήρου και χάλυβα, τους σιδηρόδρομους, τη βιομηχανία ψευδαργύρου και πολλά άλλα τραστ και καρτέλ.

Σήμερα, πάνω από 100 χρόνια μετά, η συγκέντρωση κεφαλαίου έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο και, όπως έδειξε αυτή η σειρά άρθρων, έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που ελέγχουν τα πάντα από τις τράπεζες, τη βιομηχανία όπλων και τα επώνυμα προϊόντα ως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους γίγαντες της τεχνολογίας  - και τα οποία με τη σειρά τους ενώνεται μεταξύ τους, με σχέση αλληλεξάρτησης, και δημιουργούν ένα σύμπλεγμα (sammenfiltret). Εάν ο Λένιν έκανε την ανάλυσή του ξανά, θα έπρεπε να προσθέσει ένα νέο επίπεδο στη συγκέντρωση του κεφαλαίου - την εποχή των υπερεπιχειρήσεων.

Ένας χρηματοοικονομικός υπεροργανισμός

Ερευνητές του ETH² στη Ζυρίχη της Ελβετίας διενήργησαν με τη βοήθεια υπολογιστών μια δύσκολη ανάλυση των επιχειρηματικών πληροφοριών για ολόκληρο τον κόσμο από τη βάση χρηματοοικονομικών δεδομένων Orbis³. Ξεκίνησαν με έναν κατάλογο 43.000 διεθνικών (transnasjonale) εταιρειών. Στη συνέχεια άρχισαν να εξετάζουν το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τις συνδέσεις για να δουν ποιος ελέγχει τι. Με αυτόν τον τρόπο χαρτογράφησαν πάνω από ένα εκατομμύριο συνδέσεις ιδιοκτησίας (eierskapsforbindelser) και κατάφεραν να δημιουργήσουν για πρώτη φορά ένα μοντέλο δεδομένων που κάνει ορατή την παγκόσμια χρηματοοικονομική εξουσία. Διαπίστωσαν⁴ ότι το 2007 υπήρχαν 147 εταιρείες που έλεγχαν το 40% της οικονομικής αξίας όλων των εταιρειών που υπήρχαν στη βάση δεδομένων. Οι 147 αυτές εταιρείες όχι μόνο κατέχουν δεσπόζουσα θέση, αλλά κατέχουν και η μία την άλλη. Τα 3/4 της κυριότητας των μετοχών του πυρήνα ανήκουν στον ίδιο τον πυρήνα και είναι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί. Γι' αυτό μιλάμε για μια στενά συνυφασμένη ομάδα εταιρειών. Στη συνέχεια δίνεται γραφική παράσταση του μοντέλου.

Στα αριστερά έχουμε μια διάταξη του πυρήνα (δηλ. των έντονα διασυνδεδεμένων εταιρειών (1.318 κόμβοι και 12.191 συνδέσεις).  Το μέγεθος του κόμβου κλιμακώνεται λογαριθμικά με τα λειτουργικά έσοδα, και το χρώμα του κόμβου με τον έλεγχο πάνω στο δίκτυο, (από κίτρινο σε κόκκινο). Τα κόκκινα σημεία είναι οι βασικές εταιρείες. Στα δεξιά ένα τμήμα που δείχνει τη σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα σε μερικές μεγάλες διεθνικές εταιρείες του χρηματοπιστωτικού τομέα.

147 πολυεθνικές εταιρείες είναι τόσο στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους ώστε να αποτελούν μια μεγα-δομή που ελέγχει το 40% του κεφαλαίου των μεγάλων ομίλων.

Αυτές οι εταιρείες είναι «υπερσυνδεδεμένες», δηλαδή οι σταυροειδείς συμμετοχές (krysseierskapet) και οι κοινές διοικήσεις (personalunionene) είναι τόσο έντονες που εμφανίζονται ως χρηματοοικονομικός υπεροργανισμός. Οι ερευνητές που διεξήγαγαν τη μελέτη σημειώνουν:

«Οι κορυφαίοι κάτοχοι μέσα στον πυρήνα μπορούν έτσι να θεωρηθούν ως μια οικονομική υπερ-οντότητα στο παγκόσμιο δίκτυο εταιρειών»

Τα ονόματα των 20 πιο σημαντικών εταιρειών από άποψη ελέγχου⁵ στο δίκτυο είναι:

Κατάταξη	Όνομα οικονομικού παράγοντα
1	BARCLAYS PLC
2	CAPITAL GROUP COMPANIES INC, THE
3	FMR CORP
4	AXA
5	STATE STREET CORPORATION
6	JPMORGAN CHASE & CO.
7	LEGAL & GENERAL GROUP PLC
8	VANGUARD GROUP, INC., THE
9	UBS AG
10	MERRILL LYNCH & CO., INC.
11	WELLINGTON MANAGEMENT CO. L.L.P.
12	DEUTSCHE BANK AG
13	FRANKLIN RESOURCES, INC.
14	CREDIT SUISSE GROUP
15	WALTON ENTERPRISES LLC
16	BANK OF NEW YORK MELLON CORP.
17	NATIXIS
18	GOLDMAN SACHS GROUP, INC., THE
19	T. ROWE PRICE GROUP, INC.
20	LEGG MASON, INC.

Αναγνωρίζουμε τις περισσότερες από τις εταιρείες, και ειδικά την Vanguard και την State Street, από τις έρευνές μας πάνω στο θέμα. Αν η μελέτη (ΣτΜ : των ερευνητών) είχε ολοκληρωθεί σήμερα, δεν θα είχε βγει χωρίς τη BlackRock, η οποία έχει πλέον γίνει η μεγαλύτερη από τις τρεις.

«Οι Τρεις Μεγάλοι»

Οι ερευνητές Jan Fichtner, Eelke Heemskerk και Javier Garcia-Bernardo, οι οποίοι ερευνούν με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Horizon 2020 της ΕΕ, έφεραν στο φως αυτό το ιδιοκτησιακό καθεστώς και αναγνώρισαν τα ισχυρότερα επενδυτικά κεφάλαια⁶.

Αυτά είναι τα Vanguard, BlackRock και State Street. Οι αποκαλούμενοι παθητικοί διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων. Αυτό σημαίνει ότι δεν προσπαθούν να χτυπήσουν την αγορά με τον ίδιο τρόπο όπως τα ενεργητικά ταμεία, αλλά να την ακολουθήσουν. Επομένως, χρεώνουν με πολύ μικρότερο τέλος τους επενδυτές και από τη χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 υπήρξε μια πλημμύρα χρημάτων επενδυτών από τα ενεργητικά ταμεία προς τα ταμεία τα οποία στηρίζονται στη σύνθεση κάποιου χρηματιστηριακού δείκτη (indeksfond). Τα ταμεία αυτής της κατηγορίας είχαν εισροές κεφαλαίων ύψους 1.400 δισ. δολαρίων μετά το 2008, σύμφωνα με το 2017 Investment Company Factbook⁷.

Μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2017, είχαν εισροή 200 δισ. δολαρίων, κάτι που σπάει όλες τις προηγούμενες εγγραφές. Τα τρία κεφάλαια που αναδεικνύονται νικητές είναι Blackrock, Vanguard και State Street, τα αποκαλούμενα Big Three.

Από κοινού, τα τρία αυτά κεφάλαια έχουν περιουσιακά στοιχεία σχεδόν 11.000 δισ. δολαρίων⁸. Οι ερευνητές έχουν χαρτογραφήσει το τι βρίσκεται στην κυριότητα των Τριών Μεγάλων και έχουν δείξει ότι μαζί, είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος στο 40% όλων των εισηγμένων εταιρειών στις ΗΠΑ. Η εργασία τους αυτή έγινε στα πλαίσια ενός έργου που φέρει το όνομα CORPNET⁹, και το οποίο στοχεύει στη χαρτογράφηση των παγκοσμίου εμβέλειας εταιρειών. Την ευθύνη και την διοίκηση του έργου έχει το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ.

Το δίκτυο των εισηγμένων εταιρειών που βρίσκονται υπό την κυριότητα των Big Three. Heemskerk & Garcia-Bernardo (2017)

Οι τρεις ερευνητές έχουν μελετήσει επίσης τον δείκτη S&P 500, ο οποίος είναι ένας δείκτης των 500 μεγαλύτερων εταιρειών στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η συγκέντρωση είναι ακόμη πιο ακραία. Συνολικά, οι Big Three είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης στο 90% αυτών των εταιρειών.

Επίσης έχουν μελετήσει την συμπεριφορά που επιδεικνύουν στις ψηφοφορίες οι χρηματοπιστωτικοί φορείς και διαπίστωσαν πόσο ενεργά συμμετέχουν πραγματικά¹⁰. Πως έχουν συντονισμένο-εναρμονισμένο καθορισμό και σχεδιασμό των στόχων και των κινήσεων που πρέπει να γίνουν για την επιτυχία ενός σκοπού μέσω κεντρικών υπηρεσιών εταιρικής διακυβέρνησης και ασκούν ως εκ τούτου έλεγχο.

Σημειώσεις 6ου Άρθρου

*        Το άρθρο με τίτλο "Imperiets herskere" δημοσιεύθηκε στις 30-07-2019 στην ιστοσελίδα  … https://steigan.no/2019/07/imperiets-herskere/

1.       https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1916/imp-hsc/ch05.htm

2.       Σ.τ.Μ. : ETH Zurich (Swiss Federal Institute of Technology in Zurich). Έτσι ονομάζεται το Πολυτεχνείο στη Ζυρίχη της Ελβετίας.   https://en.wikipedia.org/wiki/ETH_Zurich

3.       Σ.τ.Μ. : Η βάση δεδομένων μάρκετινγκ Orbis 2007 περιλαμβάνει περίπου 37 εκατομμύρια οικονομικούς παράγοντες, τόσο φυσικά πρόσωπα όσο και επιχειρήσεις, που εδρεύουν σε 194 χώρες, και περίπου 13 εκατομμύρια συνδέσεις κατόχων και σταθμισμένων ιδιοκτησιακών σχέσεων (μετοχικών σχέσεων). Μεταξύ άλλων, παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη βιομηχανική ταξινόμηση, τη γεωγραφική θέση και τα έσοδα εκμετάλλευσης των οικονομικών παραγόντων. URL: http://www.bvdep.com/en/ORBIS

4.       https://arxiv.org/PS_cache/arxiv/pdf/1107/1107.5728v2.pdf

5.       Σ.τ.Μ. : Στη μελέτη τους οι ερευνητές με έλεγχο εννοούν πόση οικονομική αξία των εταιρειών μπορεί να επηρεάσει ένας μέτοχος. Επιπλέον, δεν περιορίζουν την εστίασή τους στον έλεγχο που ασκεί ένας μέτοχος σε μια εταιρεία. Αντ' αυτού, εξετάζουν τον έλεγχο που κάθε μέτοχος έχει σε όλο το χαρτοφυλάκιο του (τόσο των άμεσα όσο και των έμμεσα ελεγχόμενων εταιρειών).

6.       https://theconversation.com/these-three-firms-own-corporate-america-77072

7.       https://www.ici.org/pdf/2017_factbook.pdf

8.       https://www.ft.com/content/657b243c-e492-11e6-9645-c9357a75844a

9.       http://corpnet.uva.nl/

10.     https://www.cambridge.org/core/journals/business-and-politics/article/hidden-power-of-the-big-three-passive-index-funds-reconcentration-of-corporate-ownership-and-new-financial-risk/30AD689509AAD62F5B677E916C28C4B6

*Ο συγγραφέας Pål Steigan είναι Νορβηγός αριστερός πολιτικός και αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας www.steigan.no. Υπήρξε για πολλά χρόνια συντάκτης εκδόσεων και αυτοαπασχολούμενος στον πολιτισμό και την τεχνολογία των πληροφοριών. Είναι συγγραφέας και ακτιβιστής αλλά περισσότερο γνωστός ως ηγέτης του νορβηγικού AKP(m-l) [Arbeidernes Kommunistparti (marxist-leninistene), Κομμουνιστικό Κόμμα Εργατών (Μαρξιστές-Λενινιστές)] από το 1975 έως το 1984.

  Μέσα από τα άρθρα που δημοσιεύουμε  ως μέρος μια ενότητας ο συγγραφέας εξετάζει ποιος έχει τον έλεγχο σε ορισμένους από τους σημαντικότερους στρατηγικούς τομείς του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Η σειρά άρθρων δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα www.steigan.no από 25 έως 30 Ιούλη 2019.

Τα άρθρα που περιέχονται στην ενότητα έχουν τίτλους:

1. "Τους ανήκουν οι τράπεζες, η βιομηχανία όπλων, τα επώνυμα προϊόντα, τα μέσα ενημέρωσης και οι γίγαντες της τεχνολογίας."

2. "Το στρατιωτικοβιομηχανικό φαρμακευτικό σύμπλεγμα."

3. "Επώνυμα προϊόντα, ποικιλία και διαφοροποίηση ή μήπως όχι;"

4. "Οι ολιγάρχες των μέσων μαζικής ενημέρωσης"

5. "Σε ποιον ανήκουν οι γίγαντες της πληροφορικής;"

6. "Οι κυρίαρχοι της αυτοκρατορίας"

(επίλογος- συμπεράσματα)

Η μετάφραση  και η επιμέλεια από τη νορβηγική γλώσσα είναι του συνεργάτη των Αντιγειτονιών,  Κ.Καψ. Η αναδημοσίευση των κειμένων δεν σημαίνει απαραίτητα συμφωνία με όλες τις απόψεις που διατυπώνονται. Μετά  και την δημοσίευση του τελευταίου κειμένου που αναφέρεται σε συνόψιση προτείνουμε να διαβαστούν  ή να ξαναδιαβαστούν  από τους αναγνώστες που έχουν ειδικότερο ενδιαφέρον τα  σχετικά με το θέμα,  τμήματα του βιβλίου του Β.Ι.Λένιν Ο  ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ. Ιδιαίτερα αυτά που αναφέρονται στην συγκέντρωση της παραγωγής , στο μονοπώλιο και στις αντιθέσεις για το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα των αγορών.  Οι Αντιγειτονιές για διευκόλυνση  ανάρτησαν την έκδοση της Σύγχρονης Εποχής( 2009)  πριν λίγες  ημέρες  στην βιβλιοθήκη τους.